اجرت‌المثل ایام تصرف و نحوه مطالبه آن

اجرت المثل ایام تصرف
مدیر سایت

اجرت‌المثل ایام تصرف در مورد اموال منقول و غیرمنقول قابل مطالبه است. هرگاه بدون آنکه قرارداد یا توافق کتبی یا شفاهی بین طرفین باشد، کسی ملک دیگری را تحت تصرفش بگیرد و بر آن استیلاء پیدا کند مالک رسمی می‌تواند اجرت‌المثل ایام تصرف را از وی مطالبه کند. تصرف غیرقانونی ممکن است در مورد ملک مشاع یا مالکیت مفروزی مالک واقع شود.‌

طبق قانون، هیچ کس نمی‌تواند بدون اذن و اجازه مالک، ملک وی را در تصرف خود بگیرد. اجرت‌المثل خسارتی است که در اثر تصرف غیرقانونی متصرف، به مال رسمی ملک تعلق پیدا می‌کند اعم از اینکه متصرف از منافع ملک استفاده کند یا استفاده نکند.

در ادامه وکیل دعاوی ملکی تهران به بررسی دعوی اجرت المثل ایام تصرف ملک و مراحل دعوی بر اساس قوانین و رویه محاکم حقوقی می‌پردازد. ضمناً برای وکالت، تنظیم دادخواست، لایحه دفاعیه، شکوائیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.

اجرت‌المثل ایام تصرف چیست؟

اجرت‌المثل خسارتی است که در اثر تصرف غیرقانونی متصرف، به مال رسمی ملک تعلق پیدا می‌کند اعم از اینکه متصرف از منافع ملک استفاده کند یا استفاده نکند. از آنجا که رضایت یا قراردادی بین متصرف غیرقانونی و مالک رسمی ملک وجود ندارد، اجرت‌المثل نوعی خسارت به مالک محسوب می‌شود.

اجرت‌المثل ایام تصرف در خصوص اموال منقول و غیرمنقول قابلیت دارد. برای مثال، دیگری به نحو عدوانی اتومبیل متعلق به مالک را متصرف شده و آن را مسترد نمی‌کند. در اینجا مالک رسمی می‌تواند دعوی استرداد و اجرت‌المثل ایام تصرف را تقاضا کند. بیشترین دعاوی اجرت‌المثل در خصوص اموال غیرمنقول و ملک است. زمانی که دیگری ملکی را بدون رضایت مالک متصرف شده و علیرغم مطالبه مالک آن را تحویل نمی‌دهد.

ارکان دعوی اجرت‌المثل تصرف

برای احراز اجرت‌المثل ایام تصرف چند مورد باید رعایت شود.‌

۱- اجرت‌المثل ایام تصرف در مورد مال منقول و غیرمنقول (ملک) مطرح می‌شود غالباً در مورد ملک اقامه می‌شود.

۲- تصرف متصرف باید غیرقانونی و بدون رضایت مالک باشد.

۳- خواهان مالک رسمی ملک یا ورثه قانونی وی طبق گواهی انحصار وراثت است.

۴- قرارداد و توافقی از ابتدا بین طرفین نبوده است یا چنانچه توافق یا رضایتی بوده، ادامه تصرف به طور عدوانی باشد.

مراحل و مدارک دعوی اجرت‌المثل ایام تصرف

▪︎ دادگاه صالح به رسیدگی، با توجه به میزان تقویم خواهان در دادخواست در صلاحیت دادگاه صلح یا دادگاه عمومی است. دعاوی تا ۱۰۰ میلیون تومان در صلاحیت دادگاه صلح محل ملک و بیش از این مبلغ رسیدگی با دادگاه عمومی محل ملک است.

▪︎ دعوی اجرت‌المثل ایام تصرف، دعوای مالی است. هزینه دادرسی بر اساس تقویم خواهان در ستون خواسته معادل ۳/۵ درصد این مبلغ است.

▪︎ خواسته عبارت است از مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف از تاریخ مشخص در خواسته به بعد، بعلاوه خسارات داددسی از جمله هزینه کارشناسی و هزینه دادرسی و حق‌الوکاله وکیل است.

▪︎ مدارک دادخواست اجرت المثل ایام تصرف شامل سند مالکیت ملک (اموال)، ادله مبنی بر تصرف غیرقانونی خوانده یا خواندگان مانند استشهادیه و تأمین دلیل پیوست می‌شود.

▪︎ رای اجرت‌المثل ایام تصرف یا رد آن، ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است.

▪︎ در صورت صدور قرار عدم استماع یا رد دعوی، خواهان می تواند پس از رفع مانع طرح دعوی، مجدداً دادخواست اجرت‌المثل را اقامه کند.

▪︎ اگر حکم محکومیت به پرداخت اجرت المثل با هر مبلغی یا بطلان دعوی صادر شود، اعتبار امر مختومه خواهد داشت در این صورت مجدداً قابل طرح نمی‌باشد.

اثبات دعوی اجرت‌المثل ایام تصرف

دعوی اجرت‌المثل ایام تصرف مانند هر دعوای دیگری نیازمند اثبات و ارائه ادله اثبات دعوی است. این ادله شامل سند رسمی مالکیت مفروزی یا مشاعی که حکایت از مالکیت رسمی خواهان می‌کند، ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری جهت برآورد میزان اجرت‌المثل ایام تصرف و سایر ادله در صورت لزوم است.

معمولاً دعوی اجرت‌المثل با  دعوی خلع‌ید ملک اقامه می‌شود. گاهی این دعوا با دعوای رفع تصرف عدوانی خوانده درخواست می‌شود. در این موارد دادگاه پس از احراز تصرفات غیرقانونی خوانده، وارد رسیدگی به خواسته اجرت‌المثل ایام تصرف می‌شود.

چنانچه دعوی اجرت‌المثل جداگانه اقامه گردد خواهان دادنامه خلع‌ید یا رفع تصرف عدوانی را به دادگاه ارائه می‌نماید. اگر دادنامه همچنان معتبر باشد و از سوی مراجع بالاتر نقض نشده باشد، دادگاه وارد رسیدگی به دعوی اجرت‌المثل می‌گردد.

اگر سابقاً اظهارنامه بابت تصرفات عدوانی متصرف و تخلیه ید از ملک به متصرف عدوانی ارسال شده باشد، ضمیمه دادخواست می‌شود. خوانده می‌تواند با دفاع قوی رضایت خواهان از تصرفات خود را نزد دادگاه ثابت کند.

ارسال اظهارنامه عدم رضایت مالک از ادامه تصرف

ارسال اظهارنامه به متصرف غیرقانونی ملک بیانگر عدم رضایت خواهان از ابتدای تصرف متصرف یا ادامه آن‌ از سوی وی و مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف است. اظهارنامه بهترین طریق احراز عدم رضایت خواهان از ادامه تصرف خوانده نزد دادگاه به طور رسمی است.

اما ارسال اظهارنامه موضوعیت ندارد بلکه طریقیت دارد. به عبارتی تنها راه احراز عدم رضایت خواهان اظهارنامه نیست. مالک می تواند از طرق دیگری چون‌ شهادت شهود، پیامک و … عدم رضایت خود از ادامه تصرفات عدوانی خوانده در دعوی اجرت‌المثل را اثبات کند.

ممکن است متصرف در پاسخ اظهارنامه یا با سکوت و عدم پاسخ، به نوعی اقرار به تصرف ملک نماید که باید به نحو صحیح در دادگاه به آن استناد شود. بنابراین در دعوی اجرت‌المثل ایام تصرف، خواهان باید دلیل عدوانی بودن تصرفات خوانده یا خواندگان را ارائه دهد. این ادله می‌تواند اظهارنامه، شهادت شهود و سایر دلایل باشد.

کارشناسی ملک مورد تصرف غیرقانونی

دادگاه پس از جلسه رسیدگی به دعوی اجرت‌المثل ایام تصرف، قرار کارشناسی صادر و موضوع را به  کارشناس دادگستری جهت برآورد میزان اجرت‌المثل ارجاع می‌دهد. کارشناس با توجه به موقعیت ملک، مساحت و مدت زمان استفاده از آن، میزان اجرت‌المثل ایام تصرف را مشخص می‌نماید. هزینه کارشناسی یکنفره با خواهان است.

نظریه کارشناس به طرفین ابلاغ می‌شود. اگر هر یک اعتراضی داشته باشند، ظرف هفت روز از تاریخ ابلاغ می‌توانند اعتراض کنند. چنانچه دادگاه دلیل اعتراض را موجه ببیند، ارجاع به هیات سه نفره می نماید. هزینه هیات کارشناسی با معترض است.

مطالبه اجرت‌المثل با سند رسمی و عادی

دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف فقط از مالک رسمی ملک پذیرفته می‌شود. مالک رضایتی بر تصرف متصرف یا ادامه آن ندارد و به دنبال بیرون کردن متصرف از ملک خود می‌باشد. مطالبه اجرت المثل معمولاً همزمان با دعوی خلع ید اقامه می‌شود.

مالکی که مالکیتش به موجب سند عادی (مبایعه نامه …) باشد، نمی‌تواند دعوی اجرت‌المثل ایام تصرف را اقامه نماید. در چنین مواقعی خواهان ابتدا باید دعوی اثبات مالکیت ملک مطرح کند. پس از صدور حکم قطعی مبنی بر مالکیت خواهان، حکم قطعی دادگاه جایگزین سند رسمی مالکیت می‌شود. به موجب آن، مالک می‌تواند اجرت‌المثل ایام تصرف را از دادگاه مطالبه نماید.

مطالبه اجرت‌المثل تصرف از سوی وراث مالک

گاهی متصرف غیرقانونی ملک، یک یا برخی وراث حین‌الفوت مورث طبق گواهی انحصار وراثت است که بدون رضای سایر ورثه، ملک متوفی را تحت استیلای خود آورده و رفع تصرف نمی‌کند. در این مواقع، هر یک از وراث می‌تواند اظهارنامه رفع تصرف و عدم رضایت بر ادامه تصرفات را به متصرف غیرقانونی قانونی که بیش از سهمش را در اختیار گرفته ارسال نماید. از این رو چون مفاد اظهارنامه در این دعوی حائز اهمیت است توصیه می‌شود قبل از ارسال آن با وکیل مجرب این دعوا مشاوره شود‌.

تفاوت اجرت‌المثل با اجرت‌المُسَمی

اجرت المثل مبلغی غیرقراردادی است که متصرف غیرقانونی ملک در صورت مطالبه آن می‌بایست به مالک رسمی پرداخت کند. منشا استحقاق اجرت‌المثل ایام تصرف، قرارداد یا توافق میان طرفین نیست. بلکه منشا غیرقراردادی دارد که میزان آن با نظر کارشناس تعیین می‌شود‌.

اجرت‌المسمی ریشه قراردادی دارد. مبلغی است که متصرف قانونی ملک (مستاجر) به عنوان اجاره‌بهای استفاده از منافع ملک به موجر پرداخت می‌کند. منشا اجرت المسمی، قرارداد بوده و مبلغ آن با توافق طرفین تعیین می‌شود.

خسارت تاخیر تادیه در اجرت‌المثل ایام تصرف

یکی از مسائلی که خواهان دعوی در احقاق حق خود پیگیر آن است گرفتن خسارت تاخیر تادیه از طرف مقابل دعواست. در دعوی اجرت‌المثل ایام‌ تصرف، خواهان نمی‌تواند خسارت تاخیر تادیه را ضمن دعوی مطالبه نماید. چرا که اجرت‌المثل خود نوعی خسارت است و در حقوق ایران خسارت از خسارت قابل مطالبه نیست.

ممکن است بعد از قطعیت حکم اجرت‌المثل و در مرحله اجرا، محکوم‌علیه محکوم‌به را پرداخت نکند. در این صورت محکوم‌له دادخواست خسارت تاخیر تادیه به عنوان دعوای مستقل تقدیم دادگاه می‌کند. با قطعیت حکم اجرت‌المثل ایام تصرف، دین متصرف به مالک، قطعی و مسلم می‌شود. بنابراین با تاخیر در پرداخت طلب مسلم، ذیحق می‌تواند خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کند.

نمونه رای اجرت المثل: برای مطالبه خسارت تأخیر تادیه، دین باید معین باشد؛ بنابراین مطالبه خسارت تأخیر تادیه در خصوص اجرت المثل مال که بعد از ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری، معیّن و معلوم می‌گردد فاقد وجاهت قانونی است.

(دادنامه قطعی ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۱۴۴۲ – ۱۳۹۳/۱۱/۱۹ شعبه ۱۰ دادگاه تجدیدنظر تهران)

مشاوره حقوقی اجرت‌المثل تصرف

برخی دعاوی ملکی ناشی از تصرفات غیرقانونی متصرف و مطالبه اجرت‌المثل مالک از خوانده است. از آنجا که برای شروع یا ادامه دعوا لازم است مواردی را دانست، لذا اخذ مشاوره در این خصوص ضروری است. ضمن اینکه با ارسال اوراق و مدارک به یکی از پیام رسان‌های مندرج در سایت، مشاور حقوقی مدارک را بررسی و با قانون و روبه قضایی تطبیق داده و راهکار مناسب ارائه می‌نماید.

ذی حق می تواند در خصوص شرایط مختلف که موجبات استحقاق وی را فراهم می کند، مشاوره حقوقی دریافت نماید. مشاوره حقوقی اجرت‌المثل ایام تصرف در خصوص اینکه دیگری بدون رضایت مالک، ملک را تحت تصرف دارد یا خوانده مدعی رضایت مالک است از طریق تلفنی، آنلاین یا حضوری امکانپذیر است.

وکیل اجرت‌المثل ایام تصرف

اجرت‌المثال ایام تصرف از دعاوی پیچیده ملکی محسوب می‌شود که نیازمند اشراف بر ابعاد مختلف روابط طرفین در ملک مورد اختلاف دارد.‌ وکیل متخصص ملکی با تبحر و تسلط بر قوانین و رویه محاکم، دعوای مناسب را مطرح می‌کند. همچنین چنانچه دعوی در مسیر رسیدگی یا اعتراض‌ عادی و فوق‌العاده است، با دفاع قوی در طول دادرسی و اعتراضیه به موجب لایحه دفاعیه در احقاق حق موکل و متضرر ملکی اقدام می‌نماید.

سخن پایانی

کسی که به طور عدوانی و بدون رضايت مالک، مال قانونی وی را تحت تصرف خود بگیرد، باید هزینه استفاده از آن را پرداخت کند. اجرت المثل خسارت ناشی از تصرف غیر‌قانونی متصرف است. از این رو قانون مالک رسمی را محق دانسته اجرت‌المثل ایام تصرف را قانوناً مطالبه کند. شما می‌توانید برای اعطای وکالت به وکیل اجرت‌المثل ایام تصرف از طریق شماره‌های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ با ما در ارتباط باشید.

دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات متداول

۱- اگر قراردادی بین طرفین باشد آیا می‌توان اجرت‌المثل ایام تصرف را مطالبه کرد؟

در این حالت اجرت‌المثل را نمی‌توان مطالبه کرد مگر در ادامه، تصرفات متصرف بدون رضايت بعدی مالک باشد.

۲- آیا خواهان پس از تعیین اجرت المثل ایام تصرف، تکلیفی نسبت به بقیه هزینه دادرسی دارد؟

خواهان مابه‌التفاوت آنچه در ابتدای دادرسی پرداخته و مبلغ کارشناسی را به عنوان هزینه دادرسی پس از اخطار دادگاه پرداخت می‌کند. در مواردی دادگاه ضمن حکم، محکوم‌علیه را مکلف می‌کند تفاوت مبلغ را در مرحله اجرا بپردازد.

۳- اگر برای دادگاه عدوانی بودن تصرف ثابت نشود چه تصمیمی می گیرد؟

در این صورت دادگاه رای بر رد دعوی اجرت‌المثل صادر می‌کند.

۴- میزان اجرت‌المثل ایام تصرف چگونه ارزیابی می شود؟

اجرت‌المثل ایام تصرف بر مبنای ارزش واقعی استفاده از ملک در مدت تصرف توسط کارشناس تعیین می‌گردد.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *