- گذشت منجز و مشروط (معلق) – عدول از گذشت - 2024-10-09
- تاثیر گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت - 2024-10-09
- تشدید و تخفیف قرار تامین کیفری - 2024-10-07
تاثیر توبه در سقوط مجازات در مورد جرائم حدی و تعزیری امکانپذیر است. یکی از علل سقوط مجازات، توبه مرتکب است. توبه یک نهاد فقهی و شرعی است که دارای پیشینه قانونگذاری بوده و تاسیس جدیدی محسوب نمی شود.
در مواردی توبه از موجبات تخفیف و گاهی موجب سقوط مجازات است.
در این مقاله وکیل کیفری به بیان تاثیر توبه در انواع جرایم و سقوط یا تخفیف مجازات می پردازد.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
ارکان توبه
فهرست مطالب
در صورت توبه، باید پشیمانی و اصلاح مرتکب نزد قاضی احراز گردد. به عبارتی می بایست اثبات شود با توبه دیگر مرتکب جرم نمی شود. لازم است زمینه اصلاح مجرم محقق باشد.
با توجه به اینکه هر جرمی خسارت و ضرر و زیان به اشخاص و بزه دیده وارد می کند. از این رو برای تحقق توبه، مجرم باید به طریقی خسارات وارده به اشخاص را جبران نماید. خواه جرم از نوع حدی باشد یا تعزیری.
توبه در حدود
در مواردی از کتاب حدود در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ از توبه مرتکب سخن گفته است.
طبق ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی: “در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می‌گردد. همچنین اگر جرائم فوق غیر از قذف با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می‌تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.
تبصره ۱- توبه محارب قبل از دستگیری یا تسلط بر او موجب سقوط حد است.
تبصره ۲- در زنا و لواط هرگاه جرم به عنف، اکراه و یا با اغفال بزه‌دیده انجام گیرد، مرتکب در صورت توبه و سقوط مجازات به شرح مندرج در این ماده به حبس یا شلاق تعزیری درجه شش یا هر دو آنها محکوم می‌شود.”
بیشتر بدانید:
▪︎ در جرم محاربه، اگر قبل از دستگیری یا تسلط، مرتکب توبه کند. از موجبات سقوط حد است. چنانچه بعد از دستگیری توبه کند اگر جرم با اقرار ثابت شده باشد. دادگاه می تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.
▪︎ چنانچه طریق اثبات جرم اقرار نبوده و از طرق دیگر مانند شهادت باشد، توبه تاثیری ندارد. اگر محارب به نفی بلد محکوم شود پس از یکسال از نفی بلد توبه نماید. مجازات وی ساقط می شود.
▪︎ در سرقت حدی اگر مرتکب قبل از اثبات جرم توبه کند، حد ساقط می شود. چنانچه بعد از اثبات جرم توبه کند. اگر با اقرار وی جرم ثابت شده باشد درخواست عفو مجرم می شود. اگر از طریقی غیر از اقرار ثابت شود، توبه تاثیری ندارد.
▪︎ در حد زنا و لواط چنانچه به عنف، اکراه یا اغفال بزه دیده صورت بگیرد. در صورت توبه مرتکب و سقوط حد، به حبس یا شلاق تعزیری درجه شش یا هر دوی آنها محکوم می شود.
▪︎ طبق ماده ۱۱۶ قانون مجازات اسلامی، دیه، قصاص، حد قذف و محاربه با توبه ساقط نمی شود. در این جا منظور از عدم پذیرش توبه محاربه، توبه پس از تسلط و دستگیری مرتکب است.
توبه در مجازات تعزیری
ماده ۱۱۵ قانون مجازات اسلامی: “در جرایم تعزیری درجه شش، هفت و هشت چنانچه مرتکب توبه نماید و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، مجازات ساقط می‌شود. در سایر جرایم موجب تعزیر دادگاه می‌تواند مقررات راجع به تخفیف مجازات را اعمال نماید.
تبصره ۱: مقررات راجع به توبه دربارهٔ کسانی که مقررات تکرار جرایم تعزیری در مورد آنها اعمال می‌شود، جاری نمی‌گردد.
تبصره ۲: اطلاق مقررات این ماده و همچنین بند (ب) ماده (۷) و بندهای (الف) و (ب) ماده (۸) و مواد (۲۸)، (۳۹)، (۴۰)، (۴۵)، (۴۶)، (۹۲)، (۹۳) و (۱۰۵) این قانون شامل تعزیرات منصوص شرعی نمی‌شود.”
شرایط سقوط مجازات تعزیری با توبه عبارت است از:
۱- جرم تعزیری درجه ۶، ۷ و ۸ باشد. درجه بندی مجازات های تعزیری در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است.
۲- مرتکب توبه نماید.
۳- ندامت و اصلاح مرتکب برای قاضی محرز شود.
بنابراین جرایم تعزیری درجه ۱ تا ۵ تاثیری در سقوط مجازات ندارد. در این موارد توبه از موجبات تخفیف مجازات است.
منظور از تعزیرات منصوص شرعی که توبه و موارد مندرج در تبصره ۲ آنها را در بر نمی گیرد. تعزیراتی است که در شرع اسلام نوع و میزان آنها مشخص شده باشد. بنابراین اگر در شرع نوع و میزان جرمی معین شده باشد، تعزیر منصوص شرعی نمی باشد.
در صورتی که کشف شود مرتکب تظاهر به توبه نموده است. تخفیف یا سقوط مجازات ملغی می شود. در این صورت در جرم تعزیری مرتکب به حداکثر مجازات محکوم می شود. اگر جرم حدی باشد، در مورد وی اجرا می شود.
مرتکب می تواند تا قبل از قطعیت حکم، ادله توبه را به مرجع کیفری در حال رسیدگی ارائه نماید. اگر دادستان با تخفیف یا سقوط مجازات مخالف باشد. می تواند به مرجع تجدیدنظر اعتراض نماید.
بیشتر بدانید:
توبه در جرائم قابل گذشت و غیرقابل گذشت
جرم قابل گذشت جرمی است که با گذشت شاکی تعقیب موقوف و پرونده مختومه می شود. جرم غیر قابل گذشت جرمی است که گذشت شاکی تاثیری در موقوفی تعقیب ندارد. لکن موجب تخفیف در مجازات می شود.
در جرائم قابل گذشت اگر جرم غیرمالی باشد مانند افترا، توهین و فحاشی. چون برای پذیرش توبه باید زیان وارده به شاکی جبران شود و در این گونه جرایم زیان مالی وارد نمی شود. همچنین در حقوق ایران جبران خسارت معنوی شناخته شده نیست. از این رو توبه در این جرایم تاثیری ندارد.
اما در جرایم مالی قابل گذشت با توبه و جبران خسارت بزه دیده، امکان سقوط یا تخفیف مجازات خواهد بود.
در جرائم غیرقابل گذشت اگر مجرم توبه کند و خسارات شاکی را جبران نماید. توبه قابل تحقق و اعمال است. چنانچه مرتکب رضایت شاکی (شکات) را جلب ننماید یا خسارات وارده را جبران نکند. توبه قابل تحقق نیست.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- منظور از تظاهر به توبه چیست؟
منظور آن است که مرتکب بدون آنکه واقعاً توبه کرده باشد. برای فرار از مجازات، قاضی را فریب دهد.
۲- پس از احراز توبه در جرم حدی چه تصمیمی اتخاذ می شود؟
در اینجا با توجه به سقوط حد، دادگاه قرار موقوفی تعقیب صادر می کند.
۳- توبه در دادگاه قابل اثبات است یا دادسرا؟
با توجه به واژه های “مجرم” و “قاضی” در مبحث توبه، اینطور برداشت می شود که مراد توبه در دادگاه است. احراز آن موجب تخفیف یا سقوط مجازات می شود.
