- ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی – تحلیل ماده - 2023-11-13
- نمونه لایحه مطالبه حساب دوران وکالت - 2023-11-13
- نمونه دادخواست مطالبه سفته سفید امضاء - 2023-11-13
تنظیم شکوائیه یکی از خدمات حقوقی دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی است که با جمعی از وکلای پایه یک دادگستری مجرب و مسلط به قوانین جزائی، رویه دادسراها و محاکم کیفری، شکواییه اصولی، صحیح و مناسب تنظیم می نماید.
ضمن اینکه شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
شکواییه چیست؟
فهرست مطالب
- شکواییه چیست؟
- تنطیم شکوائیه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
- ثبت شکواییه
- جرایم مختلف که موجب تنظیم شکواییه می گردد
- شکواییه کلاهبرداری
- شکواییه انتقال مال غیر
- شکواییه جعل و استفاده از سند مجعول
- شکواییه خیانت در امانت
- شکواییه ترک انفاق
- شکواییه ضرب و جرح
- شکواییه توهین
- شکواییه تصرف عدوانی
- صلاحیت ذاتی مرجع کیفری برای ارسال شکایت
- صلاحیت محلی
- در چه جرایمی شاکی باید شکایت کند
- جرم مالی
- جرم غیر مالی
- مشخصات طرف شکایت
- دلایل و ضمائم شکایت
- ضرر و زیان ناشی از جرم
- کلام آخر
- مواد مرتبط در قانون آیین دادرسی کیفری
- سوالات متداول
شروع شکایت و پیگیری جرم در دادسرا و دادگاه کیفری با ثبت شکوائیه است. شکوائیه نوشته ای است که به موجب آن شاکی خصوصی از مرجع کیفری تعقیب و مجازات متهم را درخواست می کند.
شاکی یا بزه دیده کسی است که از وقوع جرم متضرر شده باشد. شکایتی تعقیب و پیگیری می شود که موضوع آن مطابق قوانین کیفری جرم بوده و برای آن مجازات تعیین شده باشد.
به عکس دادخواست که در مواقعی در هنگام ثبت باید هزینه دادرسی بالایی پرداخت شود، در شکوائیه در مورد جرائم مختلف هزینه کمی پرداخت می شود.
تنطیم شکوائیه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
سابقاً شکایت توسط شاکی به دادسرا تحویل و توسط معاونت ارجاع به یکی از شعبات دادسرا ارجاع میشد. در حال حاضر الزاماً شکایت در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی ثبت و ارسال می گردد.
نحوه تنظیم شکوائیه امری مهم است. شرح شکایت، موضوع جرم، محل وقوع جرم و ادله وقوع جرم هر یک مسائلی هستند که تنظیم آن توسط وکیل متخصص و مجرب لازم است.
در غیر این صورت طرف مقابل (مشتکی عنه) یا وکیل وی با استناد به تفسیر مضیق قوانین کیفری به نفع متهم، موجبات رد شکایت فراهم می آید.
نمونه شکوائیه :
بیشتر بدانید:
ثبت شکواییه
شکواییه سندی است که برای به جریان افتادن شکایت کیفری تنظیم می شود. متعاقب وقوع جرم، کسی که جرم بر او واقع و متضرر شده می تواند شکایت کیفری بر علیه متهم یا متهمین مطرح کند.
شکوائیه شامل مشخصات شاکی یا شکات، مشخصات مشتکی عنه یا مشتکی عنهم، موضوع جرم، محل وقوع جرم، دلایل وقوع جرم و شرح شکایت می باشد. در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی ثبت و به دادسرا یا دادگاه کیفری با توجه به نوع جرم واقع شده ارسال می گردد.
کسی که اقدام به ثبت شکایت می کند لازم است قبل آن در سامانه ثنا ثبت نام نموده باشد. ثبت نام ثنا با در دست داشتن کارت ملی و سیم کارت متعلق به شخص در دفاتر خدمات قضایی صورت می گیرد.
بیشتر بدانید:
جرایم مختلف که موجب تنظیم شکواییه می گردد
موضوع جرم ممکن است کلاهبرداری، فروش مال غیر، تحصیل مال از طریق نامشروع، جعل و استفاده از سند مجعول، خیانت در امانت، ترک انفاق، تصرف عدوانی، ضرب و جرح و هر جرمی باشد که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است.
شاکی موضوع جرم را در شکوائیه تنظیمی می آورد. در قانون آیین دادرسی کیفری شاکی ملزم به تعیین عنوان مجرمانه نشده است. اگر موضوع تعیین نشود بازپرس یا دادیار طبق قانون می بایست با توجه به ادله پرونده و اظهارات شاکی، موضوع را با آنها تطبیق و رسیدگی نماید.
باید توجه نمود پیش از شکایت بررسی شود آیا جرم ارتکابی مشمول مرور زمان شکایت شده است یا خیر. چرا که بسیاری مواقع اتفاق افتاده شاکی مدت زمان زیادی پیگیر پرونده کیفری بوده و در آخر به دلیل شمول مرور زمان پرونده بدون هیچ نتیجه ای مختومه گردیده است.
هر رفتاری که در قانون جزا جرم بوده و برای آن مجازات تعیین شده باشد می توان در خصوص آن شکوائیه تنظیم نمود. عناوین مجرمانه بسیار زیاد بوده و با اثبات ارکان تشکیل دهنده شامل رکن مادی، معنوی و قانونی، ارتکاب جرم محقق گشته و متهم به کیفر آن جرم می رسد.
بیشتر بدانید:
شکواییه کلاهبرداری
در این جرم شاکی و متضرر از جرم باید ثابت کند کلاهبردار با توسل به مانورهای متقلبانه مالش را برده است. تا زمانی که اعمال متقلبانه نزد قاضی ثابت نشود متهم مجرم شناخته نشده و قابل کیفر نمی باشد. در تنظیم شکوائیه استناد به ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری مصوب ۱۳۶۷ می گردد.
شکواییه انتقال مال غیر
در معنای دیگر فروش مال غیر، در مواردی که دیگری مال شاکی اعم از عین مال یا منفعت را به غیر منتقل می کند. در این صورت مالک رسمی می تواند با تنظیم شکواییه بر علیه انتقال دهنده و انتقال گیرنده ای که عالم به معامله مال غیر بوده اقدام نماید.
اگر خریدار اطلاع از معامله مال غیر نداشته باشد می تواند بر علیه فروشنده شکایت کلاهبرداری اقامه نماید.
شکواییه جعل و استفاده از سند مجعول
هر یک جرم مستقل و مجازات جداگانه ای دارند. ممکن است جاعل خود از سند مجعول استفاده کند و جرم دیگری واقع شود یا جاعل و استفاده کننده افراد متفاوتی باشند.
جعل دو نوع است جعل مادی و مفادی یا معنوی. جعل در اسناد عادی و رسمی واقع می شود. در جعل بایستی به شاکی ضرر وارد شده باشد والا قرار منع تعقیب صادر می شود.
برای تشخیص اینکه آیا جعل واقع شده یا خیر شاکی در تنظیم شکواییه، جلب نظر کارشناس دسمی دادگستری را قرار می دهد.
در شکایت جعل نظر کارشناس مهم است و چون امری تخصصی است ارجاع به آن اجتناب ناپذیر است. نظر کارشناس ظرف هفت روز از ابلاغ قابل اعتراض است. اصل سند قابل کارشناسی است.
شکواییه خیانت در امانت
در این جرم عنصر سپردن مهم است. شاکی باید ضمن شکایت ادله مبنی بر اینکه مال به طور امانی نزد متهم بوده و آن را به ضرر صاحب مال تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کرده ارائه دهد.
شکواییه ترک انفاق
از جمله جرائم کیفری خانوادگی است. به موجب آن زوجه با اثبات تمکین و استطاعت مالی مرد و عدم پرداخت نفقه بر علیه زوج اقدام به تنظیم شکوائیه ترک انفاق می کند. عدم پرداخت نفقه دارای دو جنبه کیفری و حقوقی است.
شکواییه ضرب و جرح
ضرب و جرح با معاینه پزشکی قانونی و گزارش پلیس، شهادت شهود و سایر ادله موجود ثابت می شود. مجازات آن دیه و جزای نقدی است. ممکن است آسیب جسمی از سوی دیگری با ضرب ساده و بدون آثار صورت گیرد این مورد نیز جرم انگاری شده و قابل تعقیب و مجازات می باشد.
شکواییه توهین
جرم توهین یا فحاشی از دیگر مواردی است که جرم شناخته شده و برای آن مجازات تعیین شده است. توهین دو نوع است توهین به افراد عادی و توهین به اشخاص و کارمندان دولت. شرایط و مجازات هر یک در تنظیم شکوائیه مدنظر قرار می گیرد.
شکواییه تصرف عدوانی
دعاوی تصرف یا دعاوی ثلاث شامل تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت ملکی می باشند. این دعاوی از دو جنبه حقوقی و کیفری قابل پیگیری و تعقیب می باشند.
… و بسیاری موارد دیگر مجرمانه که در قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین جزائی برای آنها کیفر تعیین شده است و در همه آنها باید سوءنیت متهم ثابت شود و مراتب ضمن تنظیم شکوائیه رعایت گردد.
بیشتر بدانید:
صلاحیت ذاتی مرجع کیفری برای ارسال شکایت
صلاحیت ذاتی: عبارتند از دادگاه اطفال و نوجوانان، دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه نظامی و دادگاه انقلاب.
به جرم افراد زیر هجده سال در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می شود مگر مرتکب بالغ زیر پانزده سال بوده و جرم مستوجب جرائم ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری باشد. در این صورت به جرم واقع شده پس از تنظیم شکوائیه در دادگاه کیفری یک ویژه نوجوانان رسیدگی می شود.
بیشتر بدانید:
به جرمی که مجازات آن قصاص، حبس ابد، ضرب و جرح عمدی با مجازات نصف دیه یا بیشتر، جرم درجه یک و دو و سه، جرم سیاسی و مطبوعاتی در دادگاه کیفری یک رسیدگی می شود.
دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به همه جرائم را دارد مگر در صلاحیت مرجع دیگری باشد. دادگاه نظامی به جرم نظامیان حین انجام وظیفه رسیدگی می کند.
اگر وقوع جرم حین انجام وظیفه نباشد در صلاحیت دادگاه عمومی (دادگاه کیفری دو) می باشد. دادگاه انقلاب به موارد مصرح در ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری رسیدگی می شود.
صلاحیت محلی
پس از تنظیم شکوائیه جرم ارتکابی و ثبت نهایی، به دادسرا یا دادگاه کیفری که علاوه بر صلاحیت ذاتی، صلاحیت محلی برای تعقیب دارد ارسال می شود.
جرم چک بلامحل در صلاحیت دادسرای محل صدور گواهی عدم پرداخت است. جرم مزاحمت تلفنی در صلاحیت دادسرای محل برداشتن تلفن یا محلی که شاکی مورد آزار قرار گرفته می باشد.
جرم خیانت در امانت محلی که نسبت به مال امانی خیانت صورت گرفته می باشد. در سایر موارد دادسرایی که جرم در حوزه آن واقع شده صلاحیت ارسال شکایت و تعقیب و پیگیری را دارد.
جرم هایی که مجازات آنها طبق ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی و اصلاحات آن مصوب ۱۳۹۹ درجه هفت و هشت است، مستقیماً در دادگاه کیفری ۲ شکایت ثبت و پیگیری می شوند.
در چه جرایمی شاکی باید شکایت کند
جرایم به قابل گذشت و غیر قابل گذشت تقسیم می شوند. اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرم است مگر قابل گذشت بودن در قانون تصریح شده باشد. در جرایم قابل گذشت رسیدگی و تعقیب متهم مستلزم تنظیم شکوائیه و ثبت آن از سوی شاکی خصوصی می باشد.
جرایمی که نیاز به شکایت شاکی دارند عبارتند از انتقال مال غیر و کلاهبرداری در مواردی که ارزش موضوع جرم تا یک میلیارد ریال باشد، خیانت در امانت، چک بلامحل، جعل سند یا شیء عادی، استفاده از سند یا شیء مجعول عادی، ترک انفاق، توهین، افترا، نشر اکاذیب، تهدید، ضرب و جرح، سرقت در مواردی که ارزش مال تا دویست میلیون ريال باشد و امثال آنها می باشد.
در این موارد بدون تنظیم شکواییه، متهم تحت تعقیب و مجازات قرار نمی گیرد.در مواردی رسیدگی و پیگرد لزوماً با شکوائیه شروع نمی شوند و با اعلام جرم از سوی هر شخصی و مستند قابل پیگرد می باشند.
انتقال مال غیر و کلاهبرداری دررمواردی که ارزش موضوع آنها بیشتر از یک میلیارد ریال باشد، سرقت بیش از دویست میلیون ریال، جعل سند رسمی، استفاده از سند یا شیء رسمی مجعول، اختلاس، ارتشاء و امثال آنها می باشد.
بیشتر بدانید:
جرم مالی
اگر بزه دیده محجور یعنی صغیر یا مجنون باشد، ولی یا قیم پس از تنظیم شکوائیه آن را ثبت می کند. در این صورت مدرک سمت خود را ضمیمه شکایت می نماید در این مورد دادستان مداخله نمی کند.
در مواقعی ولی یا قیم بنا به مصلحت محجور شکایت نمی کند یا در دسترس نبوده و امکان ثبت شکایت نمی باشد و تاخیر در شکایت موجب ضرر بزه دیده می شود در این موارد دادستان قیم موقت تعیین و توسط وی به موضوع رسیدگی می کند.
در مواردی ولی یا قیم خود مرتکب جرم شده یا در جرم مداخله داشته است. چون شاکی و متهم نمی توانند یکنفر باشند، بنابراین دادستان نصب قیم نموده سپس قیم موقت اقدام به تنظیم شکوائیه و ثبت آن می نماید.
جرم غیر مالی
بزه دیده فرد بالغ کمتر از هجده سال باشد، شخصاً می توان طرح شکایت کند. اگر صغیر نابالغ یا مجنون باشد همان موارد در جرم مالی رعایت می شود.
در مواردی بزه دیده محجور نیست ولی به لحاظ کهولت سن، معلولیت جسمی یا ذهنی قادر به شکایت نمی باشد در این صورت دادستان مداخله و موضوع را تعقیب می نماید.
مشخصات طرف شکایت
شاکی ضمن تنظیم شکواییه، مشتکی عنه یا مشتکی عنهم و نشانی وی را اعلام می کند. گاهی در جرم واقع شده نام یا آدرس طرف شکایت مشخص نیست در این صورت ناشناس ثبت می گردد و در دادسرا در این مورد تحقیقات می شود. اما در صورت معلوم بودن مشخصات، اعلام آنها در شکوائیه الزامی است.
بیشتر بدانید:
دلایل و ضمائم شکایت
ادله وقوع جرم شامل اقناع قاضی، سند، شهادت شهود، اقرار مشتکی عنه، دوربین مداربسته و سایر دلایل می باشد. شاکی با توجه به جرم واقع شده در زمان تنظیم شکوائیه دلایلی که از طریق آنها جرم ثابت می شود را ضمیمه می نماید.
در شعبه دادسرا یا دادگاه کیفری قبل از هر اقدامی اظهارات شاکی اخذ و در مورد ادله ارائه شده تحقیق می شود. دلایل و دفاعیات شاکی باید طوری باشند که موجبات اقناع قاضی را فراهم نماید و منجر به صدور قرار جلب به دادرسی از سوی قاضی و کیفرخواست توسط دادستان گردد.
تنظیم شکایت و بررسی دلایل توسط وکیل متخصص و مجرب کیفری موجب اقامه شکایت صحیح و پیشرفت تعقیب و نتیجه مطلوب در مرجع کیفری می گردد.
بیشتر بدانید:
ضرر و زیان ناشی از جرم
شاکی می تواند ضمن تنظیم شکوائیه یا در طول رسیدگی دادسرا ضرروزیان ناشی از جرم را از مرجع کیفری درخواست نماید.
همچنین می تواند تامین خواسته و توقیف اموال مشتکی عنه را در شکوائیه بخواهد. با درخواست ضرر و زیان و توقیف اموال می توان خسارات وارده به خود را از این طریق جبران نمود.
پس از تنظیم شکوائیه و ثبت و ارسال به محکمه کیفری، در جرائمی که رد مال دارند شامل کلاهبرداری و جرائم در حکم کلاهبرداری، سرقت و اختلاس چون رد مال نوعی جبران خسارت شاکی خصوصی است اموال متهم توقیف نمی شود. در صورت صدور قرار تأمین کیفری وثیقه ای معادل ضرر و زیان تعیین می گردد.
در جرم چک پرداخت نشدنی، خیانت در امانت و سایر مواردی که در آنها متهم به رد مال محکوم نمی شود شاکی علاوه بر تنظیم شکواییه، جهت جبران خسارت دادخواست مطالبه ضرر و زیان را به دادگاه کیفری یا دادگاه حقوقی تقدیم نماید.
کلام آخر
اشخاص به واسطه وقوع جرم در معرض آسیب های جسمی، مالی، روحی و عاطفی قرار می گیرند. تنظیم شکوائیه و تعقیب آن عاملی جهت تسکین صدمات و آسیب های وارده می باشد. با شکایت صحیح علاوه بر تعقیب و مجازات متهم می توان خسارت و ضرر و زیان وارده را نیز مطالبه نمود.
لازم به ذکر است، در هر مورد تنظیم شکواییه صحیح مستلزم بررسی اسناد و مدارک در خصوص دعوی مورد نظر می باشد.
مواد مرتبط در قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری
شاکی یا مدعی خصوصی می‌تواند شخصاً یا توسط وکیل شکایت کند. در شکوائیه موارد زیر باید قید شود:
الف – نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و درصورت امکان نشانی پیام نگار (ایمیل)، شماره تلفن ثابت و همراه و کد پستی شاکی
ب – موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم
پ – ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی
ت – ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان
ث – مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان
تبصره – قوه قضائیه مکلف است اوراق متحد الشکل مشتمل بر موارد فوق را تهیه کند و در اختیار مراجعان قرار دهد تا در تنظیم شکوائیه مورد استفاده قرار گیرد. عدم استفاده از اوراق مزبور مانع استماع شکایت نیست.
ماده ۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری
جهات قانونی شروع به تعقیب به شرح زیر است:
الف – شکایت شاکی یا مدعی خصوصی
ب – اعلام و اخبار ضابطان دادگستری، مقامات رسمی یا اشخاص موثق و مطمئن
پ – وقوع جرم مشهود، در برابر دادستان یا بازپرس
ت – اظهار و اقرار متهم
ث- اطلاع دادستان از وقوع جرم به طرق قانونی دیگر
ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری
به جرام های زیر در دادگاه کیفری 1 رسیدگی می‌شود:
الف- جرائم موجب مجازات سلب حیات
ب- جرائم موجب حبس ابد
پ – جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
ت – جرائم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
ث- جرائم سیاسی و مطبوعاتی
ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری
به جرائم زیر در دادگاه انقلاب رسیدگی می‌شود:
الف – جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی، محاربه و افساد فی الارض، بغی، تبانی و اجتماع علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه یا احراق، تخریب و اتلاف اموال به منظور مقابله با نظام
ب – توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری
پ- تمام جرائم مربوط به مواد مخدر، روان گردان و پیش سازهای آن و قاچاق اسلحه، مهمات و اقلام و مواد تحت کنترل
ت- سایر مواردی که به موجب قوانین خاص در صلاحیت این دادگاه است.
سوالات متداول
۱- در شکایت چه نکاتی باید رعایت شود؟
علاوه بر اینکه می بایست جرم توسط متهم ارتکاب یافته باشد، شکایت نباید مشمول مرور زمان شده باشد.
۲- در شکواییه و رسیدگی به جرم، دادگاه به چه قوانینی استناد می کند؟
به قوانین عام شامل قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری و قانون خاص جرم ارتکابی استناد می شود.
۳- آیا می توان ضرر و زیان ناشی از جرم را مطالبه نمود؟
شاکی می تواند در تنظیم شکواییه ضرر و زیان ناشی از جرم را مطالبه کند.
