- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
شروط اساسی صحت معاملات در ماده ۱۹۰ قانون مدنی ذکر شده است. هر قرادادی برای اینکه صحیح باشد و بتوان از آثار آن بهره مند شد، باید یکسری شروط اساسی در مورد آنها رعایت شود.
افراد به واسطه قرارداد و در قبال اخذ امتیاز، تعهداتی را برعهده می گیرد. انعقاد هر عقدی مستلزم رعایت اصول آن می باشد. چنانچه قراردادی فاقد هر یک از شروط اساسی باشد حسب مورد معامله باطل است یا غیر نافذ.
در نوشته حاضر وکیل امور قراردادها شرایط اساسی صحت قراردادها و نکات آن را بیان می کند. ضمن اینکه شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
ماده ۱۹۰ قانون مدنی
فهرست مطالب
برای صحت هر معامله شرایط اساسی ذیل لازم است:
۱) قصد طرفین و رضای آنها
۲) اهلیت طرفین
۳) موضوع معین که مورد معامله باشد
۴) مشروعیت جهت معامله
قصد طرفین
اولین رکن اساسی برای صحت هر عقدی، قصد است. طرفین به واسطه مذاکراتی که پیش از انعقاد نهایی معامله صورت می دهند، قصد خود را اعلام می کنند.
برای مثال، در عقد خرید و فروش آپارتمان، قصد فروشنده انتقال آپارتمان و قصد خریدار پرداخت ثمن و مالکیت آپارتمان می باشد. معامله بدون قصد، صوری و باطل است.
بیشتر بدانید:
رضا در معامله
هر معامله ای برای اینکه صحیح و لازم الاجرا باشد باید با میل و رغبت طرفین منعقد شود. به معامله ای که بدون رضا واقع شود، اکراهی است.
معامله اکراهی غیرنافذ است و نفوذ آن نیازمند تایید مکره است. بهره مندی از آثار یک عقد صحیح، موکول به رضایت شخص اکراه شده (مُکره) می باشد.
گاهی، اکراه آنقدر شدید است که حالت اجبار در معامله را به خود می گیرد. در این حالت معامله به واسطه فقدان قصد باطل است.
بیشتر بدانید:
اهلیت
اهلیت عبارت است از اینکه شخص دارای حق (اهلیت تمتع) و اجرای حق (اهلیت استیفاء) باشد. اهلیت تمتع را تمام افراد از بدو تولد تا زمان مرگ برخوردارند. اهلیت استیفاء را تمام اشخاص ندارند. صغیر، سفیه، دیوانه و تاجر ورشکسته فاقد اهلیت استیفاء می باشند.
چنانچه شخص هر دو را داشته باشد، شخص واجد اهلیت قلمداد می گردد. هر فردی برای اینکه دارای اهلیت استیفاء یا اجرای حق باشد بایستی به سن رشد قانونی یعنی ۱۸ سال تمام برسد.
هرگونه نقل وانتقال و دخالت در امور مالی قبل از سن ۱۸ سالگی با ولی قهری (پدر، جد پدری یا وصی منصوب از طرف هر یک) و در صورت فقدان ولی قهری، با قیم منصوب می باشد.
در این گونه موارد معامله ای که شخص بدون تایید ولی قهری یا قیم منعقد می کند، صحیح نبوده و باطل یا غیر نافذ است.
معین بودن مورد معامله
در هر عقد معوضی مورد معامله باید معلوم و معین باشد. به عبارتی نباید مجهول یا مردد باشد. معلوم یعنی مشخص باشد چه چیزی معامله می شود و اوصاف مورد معامله در قرارداد ذکر شود به طوری که ابهامی نماند. معین یعنی مردد بین دو یا چند چیز نباشد.
عقود معوض عقودی هستند که در آنها عوضین دارای برابری ارزش هستند. در مقابل، عقود مجانی هستند که بحث سودجویی و توازن عوضین مطرح نیست مانند صلح مجانی و هبه.
شرایط مورد معامله
- مالیت داشتن (مواد ۲۱۵ و ۳۴۸ قانون مدنی) مورد معامله. به این معنا که مال دارای ارزش اقتصادی باشد. مانند خانه، اتومبیل، آثار هنری یا ادبی.
- عقلایی و مشروع بودن منفعت مورد معامله.
- مقدورالتسلیم بودن مورد معامله. انتقال دهنده (فروشنده) توانایی تسلیم مورد معامله را داشته باشد. ملاک قدرت بر تسلیم، زمان اجرای تعهد است نه زمان وقوع عقد. اگر در زمان عقد قدرت بر تسلیم وجود نداشته باشد معامله باطل است. چنانچه عدم قدرت بر تسلیم پس از عقد ایجاد شود عقد منفسخ می شود.
- معلوم بودن مورد معامله. اصولاً در هر معامله ای باید مورد معامله به تفصیل بیاید. به عبارتی مقدار و جنس و وصف آن مشخص باشد.
- معین بودن مورد معامله. مورد معامله علاوه بر معلوم بودن باید معین نیز باشد. به عبارتی مردد بین دو یا چند چیز نباشد.
بیشتر بدانید:
- قابل انتقال بودن مورد معامله. مورد معامله بایستی قانوناً قابل نقل وانتقال باشد. برای مثال مال وقفی و مال توقیفی غیر قابل انتقال هستند.
- موجود بودن مورد معامله. عین معین مانند یک دستگاه آپارتمان باید هنگام معامله موجود باشد. استثنائی که بر آن است قرارداد پیش فروش آپارتمان می باشد. در این قرارداد در زمان انعقاد، مورد معامله موجود نیست و پیش فروشنده تعهد به ساخت آن را می نماید. چنین معاملاتی طبق قانون پیش فروش ساختمان صحیح هستند.
- مشروع بودن عمل مورد معامله. تعهدی که ضمن معامله می شود باید مشروع و مجاز باشد.
ضمانت اجرای عدم رعایت هر یک از موارد مذکور، بطلان عقد می باشد.
مشروعیت جهت معامله
جهت به معنای انگیزه طرفین عقد است. در ضمن عقد لازم نیست، طرفین جهت و انگیزه خود را ذکر کنند. ولی چنانچه بیان کردند، جهت باید مشروع باشد. مانند خرید خانه به انگیزه دایر کردن قمارخانه. اگر ایجاد قمارخانه در قرارداد ذکر شود آن عقد باطل است. در صورت عدم ذکر آن، خللی بر صحت عقد وارد نمی آورد.
کلام آخر
در هر قراردادی طرفین با بر عهده گرفتن تعهداتی می خواهند به مقصود خود از آن قرارداد برسند. لذا باید دقت شود شرایط اساسی صحت معاملات در آن رعایت شده باشد.
اگر شروط اساسی صحت معاملات رعایت نشوند، ممکن است خطرات و هزینه های بسیاری در آتیه برای طرفین به دنبال داشته باشد.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- عقد صحیح چیست؟
عقدی است که از ابتدا تمام شرایط صحت معاملات را دارد.
۲- عقد غیر نافذ چیست؟
عقد غیرنافذ عقدی صحیح است که نیاز به تنفیذ و تایید بعدی طرف معامله دارد که به واسطه عدم رضایت او قرارداد غیرنافذ شده است.
۳- عقد باطل چیست؟
عقدی است که از ابتدا فاقد یک یا چند شرط اساسی معاملات باشد یا عقد غیر نافذی است که از سوی ذینفع رد شود.
۴- آیا معاملات صغیر ممیز صحیح است؟
صغیر ممیز کسی است که بین سن بلوغ و رشد قرار دارد. معاملات صغیر ممیز صحیح ولی غیرنافذ است.
۵- انگیزه و جهت در صحت معامله چه تاثیری دارد؟
در هر معامله ای، شرایط اساسی صحت قراردادها باید رعایت شود. اگر در قرارداد انگیزه و جهت ذکر شده باشد باید مشروع باشد. اگر انگیزه نامشروع در قرارداد ذکر شود معامله باطل است.
