- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
مطالبه چک از طریق دادگاه یکی از صور مطالبه وجه آن و خسارت تاخیر تادیه است. چک سندی تجاری است که در مبادلات مالی افراد و تجار مورد استفاده قرار گرفته و جایگزین پول محسوب می گردد.
طبق قانون صدور چک، صادرکننده باید در تاریخ سررسید معادل مبلغ چک وجه نقد در حساب داشته باشد. در غیر این صورت با صدور گواهی عدم پرداخت، دارنده می تواند دادخواست مطالبه وجه و خسارات به دادگاه بدهد.
در نوشته حاضر وکیل چک تهران به طور کاربردی، در مورد مراحل و نحوه مطالبه چک و خسارت تاخیر تادیه و سایر مسائل مرتبط می گوید.
ضمن اینکه شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
مراحل دعوی مطالبه چک
فهرست مطالب
- دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده که در سامانه ثنا ثبت شده، صلاحیت رسیدگی به دعوی را دارد. طبق رای وحدت رویه شماره ۶۸۸ مورخ ۸۵/۳/۲۳ دارنده می تواند در محل اقامت خوانده یا محل صدور چک یا محل انعقاد قرارداد، دعوی را اقامه کند.
- اگر مبلغ چک کمتر از بیست میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی می باشد.
- هزینه دادرسی در دادگاه ۳/۵ درصد مبلغ چک و در شورا ۲/۵ درصد آن است.
- خوانده یا خواندگان دادخواست حسب شرایط صادرکننده، صاحب حساب، ظهرنویس و ضامن است.
- حکم بر مسئولیت تضامنی خواندگان صادر می شود.
- خواسته عبارت است از مطالبه وجه چک و خسارات تاخیر تادیه و هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل.
- در ستون خواسته می توان صدور قرار تامین خواسته را ذکر نمود.
- اگر خواهان قادر به پرداخت هزینه دادرسی نباشد، همزمان دعوی اعسار اقامه می نماید.
- اگر دعوی اعسار پذیرفته شود خواهان بطور موقت معاف از پرداخت هزینه دادرسی می شود.
- رای بر محکومیت یا رد دعوی، ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان است.
- هزینه دادرسی تجدیدنظرخواهی، ۴/۵ درصد مبلغ محکوم به است.
مسئولیت تضامنی خواندگان
چنانچه چک صادره توسط شخصی ضمانت شده باشد یا ظهرنویسی شده باشد، خواهان می تواند همه امضاکنندگان را خوانده قرار دهد (ماده ۲۴۹ قانون تجارت). همچنین خواهان می تواند به طرفیت هر کدام که مایل باشد دعوی را اقامه کند.
مسئولیت خواندگان در دعوی مطالبه چک به صورت تضامنی است. به این معنا که دادگاه هر یک از خواندگان را محکوم به پرداخت کل مبلغ خواسته و خسارات می نماید. با پرداخت هر مقدار از وجه چک از سوی هر یک، بقیه خواندگان بری الذمه می شوند.
بیشتر بدانید:
مطالبه خسارت تاخیر تادیه
در مطالبه چک از مسیر دادگاه، خواهان می تواند علاوه بر اصل مبلغ چک خسارت تاخیر تادیه را نیز از تاریخ سررسید مطالبه کند. مطالبه خسارت تاخیر تادیه از تاریخ چک به اسناد تجاری که شرایط قانونی آنها رعایت شده باشد، تعلق می گیرد.
طبق تبصره ماده ۲ قانون صدور چک که قانون خاص محسوب می شود، خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید محاسبه می شود. طبق رای وحدت رویه شماره ۸۲۴ – ۱۴۰۱/۶/۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، از تاریخ حکم اعسار، خسارت تاخیر تادیه متوقف می شود.
بیشتر بدانید:
تامین خواسته در دعوی چک
طبق ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان می تواند همزمان با دادخواست مطالبه وجه چک یا ضمن دادرسی تا صدور رای قطعی درخواست صدور قرار تامین خواسته نماید.
با تامین خواسته و توقیف اموال خوانده، خواهان از جابجا کردن و انتقال مال توسط خوانده به دیگری جلوگیری می نماید.
اگر دارنده چک را ظرف ۱۵ روز یا مواعد مقرر در ماده ۳۱۵ قانون تجارت به بانک ارائه و گواهی عدم پرداخت صادر شود، قرار تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی صادر می شود. چنانچه خارج از مواعد مذکور در ماده چک به بانک ارائه شود، دادگاه ابتدا درصدی از مبلغ چک را بابت خسارت احتمالی تعیین می نماید.
بیشتر بدانید:
مطالبه وجه چک از ظهرنویس
چک سند تجاری قابل انتقال است. چنانچه قید حواله کرد در متن آن خط نخورده باشد، دارنده می تواند سند را به شخص یا اشخاص دیگر انتقال دهد. پس از انتقال چک که با امضای ظهر آن صورت می گیرد انتقال دهنده ظهرنویس نامیده می شود.
دارنده فعلی زمانی می تواند وجه چک را از ظهرنویس مطالبه کند که:
۱- مواعد مراجعه به بانک جهت وصول چک رعایت شده باشد. به عبارتی ظرف پانزده روز از تاریخ سررسید یا مواعد دیگر به بانک مراجعه کرده باشد (ماده ۳۱۵ قانون تجارت).
۲- ظرف یک یا دوسال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت دعوی مطالبه چک به طرفیت ظهرنویس اقامه گردد (ماده ۲۸۶ قانون تجارت).
به دیگر سخن، در دعوی علیه ظهرنویس باید توجه شود مشمول مرور زمان نشده باشد. در غیر این صورت به جهت عدم امکان دعوی بعد از مواعد مقرر دادگاه حکم بر بطلان دعوی به طرفیت ظهرنویس صادر می نماید.
بیشتر بدانید:
مطالبه وجه چک از ضامن
چک سندی تجاری است که ضامن با کسی که از وی ضمانت کرده، مسئولیت تضامنی دارد. ممکن است، ضامن از صادرکننده سند تجاری ضمانت نموده باشد. ممکن است از هر یک از ظهرنویس ها ضمانت کرده باشد. در چک و سفته وه مقررات سند تجاری در آنها رعایت شده باشد، مسئولیت ضامن به صورت تضامنی با کسی است که از وی ضمانت نموده است (ماده ۲۴۹ قانون تجارت).
چک در صورتی سند تجاری است که دارنده چک را ظرف مواعد مقرر در ماده ۳۱۵ از تاریخ سررسید به بانک ارائه نموده باشد. در این صورت مسئولیت صادرکننده با ضامن و ظهرنویس چک، تضامنی است.
بیشتر بدانید:
مطالبه چک غیرتجاری یا مدنی
چک مدنی یا عادی سندی است که فاقد وصف تجاری. ممکن است چک در روابط بین تجار یا برای امور تجاری صادر شده باشد و ظرف پنج سال از تاریخ سررسید منتهی به صدور گواهی عدم پرداخت نگردد.
در این صورت چک مزبور تبدیل به سند مدنی یا عادی شده و خسارت تاخیر تادیه از تاریخ مطالبه که تاریخ اظهارنامه یا ثبت دادخواست است، طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی محاسبه می گردد (ماده ۳۱۸ قانون تجارت).
بیشتر بدانید:
کلام آخر
دارنده چک و ظهرنویس چنانچه وجه چک را دریافت نکرده باشند، می توانند به طرفیت ایادی قبلی دادخواست بدهند. مسئولیت امضاکنندگان چک با وصف تجاری بودن، تضامنی می باشد.
هر یک از خواندگان، محکوم به پرداخت کل مبلغ چک و خسارت تاخیر تادیه می گردند. با پرداخت هر بخش از چک، محکوم علیهم بری الذمه می گردند.
جهت دریافت مشاوره تخصصی در امور مطالبات و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
مواد قانونی مرتبط
تبصره ماده ۲ قانون صدورچک
تبصره (الحاقی ۱۳۶۷/۰۳/۱۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام) – دارنده چک می‌تواند محکومیت صادرکننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینه‌های وارد شده که مستقیما و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وی متحمل شده است، اعم از آنکه قبل از صدور حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید. در صورتی که دارنده چک جبران خسارت و هزینه‌های مزبور را پس از صدور حکم درخواست کند، باید درخواست خود را به همان دادگاه صادرکننده حکم تقدیم نماید.
ماده ۲۸۶ قانون تجارت
(اصلاحی ۱۳۵۸/۱۰/۲۶) – اگر دارنده براتی که بایستی در ایران تادیه شود و به علت عدم پرداخت اعتراض شده، بخواهد از حقی که ماده ۲۴۹ برای او مقرر داشته استفاده کند باید در ظرف یک سال از تاریخ اعتراض، اقامه دعوی نماید.
تبصره – هر گاه محل اقامت مدعی‌علیه خارج از محلی باشد که وجه برات باید در آنجا پرداخته شود برای هر شش فرسخ، یک روز اضافه خواهد‌شد.
ماده ۲۴۹ قانون تجارت
برات‌دهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند. دارنده برات در صورت عدم تادیه و اعتراض می‌تواند به هر کدام از آنها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید. همین حق را هر یک از ظهرنویس‌ها نسبت به برات‌دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد.
اقامه دعوی بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولیت برات نیست. اقامه‌کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند. ضامنی که ضمانت برات‌دهنده یا محال‌علیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است.
ماده ۳۱۵ قانون تجارت
اگر چک در همان مکانی که صادر شده است باید تادیه گردد دارنده چک باید در ظرف پانزده روز از تاریخ صدور وجه آن را مطالبه کند و‌اگر از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده باشد باید در ظرف چهل و پنج روز از تاریخ صدور چک مطالبه شود.
اگر دارنده چک در ظرف مواعد مذکوره در این ماده پرداخت وجه آن را مطالبه نکند دیگر دعوی او بر علیه ظهرنویس مسموع نخواهد بود و اگر وجه‌چک به سببی که مربوط به محال‌علیه است از بین برود دعوی دارنده چک بر علیه صادرکننده نیز در محکمه مسموع نیست.
ماده ۳۱۸ قانون تجارت
دعاوی راجعه به برات و فته‌طلب و چک که از طرف تجار یا برای امور تجارتی صادر شده پس از انقضای پنج سال از تاریخ صدور اعتراض‌نامه و یا آخرین تعقیب قضایی در محاکم مسموع نخواهد بود مگر اینکه در ظرف این مدت رسماً اقرار به دین شده باشد که در این صورت مبدا مرور زمان از تاریخ اقرار محسوب است. در صورت عدم اعتراض مدت مرور زمان از تاریخ انقضاء مهلت اعتراض شروع می‌شود.
تبصره – مفاد این ماده در مورد بروات و چک و فته‌طلب‌هایی که قبل از تاریخ اجرای قانون تجارت مصوب 25 دلو 1303 و 12 فروردین و 12 خرداد 1304 صادر شده است قابل اجرا نبوده و این اسناد از حیث مرور زمان تابع مقررات مربوط به مرور زمان راجع به اموال منقول است.
سوالات متداول
۱- آیا مطالبه چک از ضامن ظهرنویس بعد از یکسال از تاریخ گواهی عدم پرداخت امکان دارد؟
مطالبه چک از ظهرنویس ظرف یکسال از تاریخ گواهی عدم پرداخت صورت می گیرد. ضامن کسی است که با مضمون عنه خود مسئولیت تضامنی دارد. مقررات راجع به مرور زمان ظهرنویس، در مورد ضامن وی هم رعایت می شود.
۲- آیا تامین خواسته در مطالبه چک منوط به پرداخت خسارت احتمالی است؟
اگر چک ظرف پانزده روز از تاریخ سررسید به بانک ارائه گردد خسارت احتمالی منتفی است.
۳- برای چک به مبلغ نوزده میلیون کدام مرجع باید دادخواست داد؟
در صلاحیت شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده می باشد.
۴- آیا مطالبه وجه چک مشمول مرور زمان می شود؟
دارنده می تواند هر زمان وجه چک را از صادرکننده مطالبه کند و مرور زمان ندارد.
۵- آیا خسارت تاخیر تادیه مشمول مرور زمان می شود؟
مطالبه چک از طریق دادگاه بعد از پنج سال از تاریخ سررسید، چک را تبدیل به سندی مدنی و عادی می نماید. مشروط بر اینکه از سوی تاجر یا برای امور تجاری صادر شده باشد.
