- گذشت منجز و مشروط (معلق) – عدول از گذشت - 2024-10-09
- تاثیر گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت - 2024-10-09
- تشدید و تخفیف قرار تامین کیفری - 2024-10-07
معاونت در جرم عبارت است از اینکه شخصی بدون اینکه در عملیات مجرمانه به طور مستقیم شرکت کند. با مباشر جرم (کسی که مستقیماً مرتکب جرم می شود) به یکی از صور مذکور در قانون همکاری نماید.
معاونت، جرم مستقلی محسوب نمی شود. بلکه جرم بودن معاونت از وصف مجرمانه عمل اصلی تبعیت می کند. از این رو اگر وصف کیفری از جرم اصلی سلب گردد. معاونت در جرم نیز فاقد تعقیب و مجازات می شود.
در این مقاله وکیل کیفری به بیان شرایط تحقق معاونت در جرم و مجازات معاون جرم می پردازد.
شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
فهرست مطالب
شروط تحقق معاونت در جرم
ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی: “اشخاص زیر معاون جرم محسوب می‌شوند:
الف- هرکس دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوءاستفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
ب- هرکس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد.
پ- هرکس وقوع جرم را تسهیل کند.
تبصره- برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است. چنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی شدیدتر از آنچه مقصود معاون بوده است مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیفتر محکوم می‌شود.”
طبق ماده ۱۲۶، شروط تحقق معاونت در جرم عبارتند از:
۱- عمل مباشر جرم باشد. بنابراین اگر فعل مباشر طبق ماده ۲ قانون مجازات اسلامی جرم انگاری نشده باشد. عمل معاون نیز جرم نیست.
۲- بین معاون و مباشر وحدت قصد ارتکاب جرم وجود داشته باشد.
۳- معاونت پیش از ارتکاب جرم اصلی یا همزمان با آن واقع شود.
۴- در نتیحه عمل معاون، جرم محقق شود. پس چنانچه از سوی مباشر یا شریک عملی صورت نگیرد معاونت محقق نمی شود.
۵- عمل معاون در وقوع جرم اصلی موثر باشد. به عبارتی بین فعل معاون و جرم اصلی رابطه علیت برقرار شود.
بیشتر بدانید:
در معاونت وجود قصد مجرمانه کافی است. از این رو لزومی به توافق و هماهنگی مباشر و شریک نمی باشد. در جرائم غیرعمدی که وحدت قصد وجود ندارد، معاونت در جرم منتفی است.
رکن مادی معاونت در جرم
در ماده ۱۲۶ مذکور ارکان مادی معاونت در جرم ذکر شده است.
۱- ترغیب به معنای ایجاد تمایل در مباشر برای ارتکاب جرم است.
۲- تهدید مانند اینکه به مباشر بگوید اگر شمش طلا را نیاوری تو را خواهم کشت.
۳- تطمیع تشویق برای ارتکاب جرم همراه با جلب منفعت است.
۴- تحریک ایجاد انگیزش بالا در مرتکب که وی مصمم به ارتکاب جرم شود. اوصاف تحریک عبارت است از فردی بودن یعنی داشتن مخاطب خاص؛ مستقیم بودن؛ موثر بودن؛ ارتکاب به جرم معین؛ منجز بودن.
۵- ساخت یا تهیه وسیله ارتکاب جرم مانند ساخت کلید برای سرقت.
مجازات معاون جرم
ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی: “در صورتی که در شرع، مجازات دیگری برای معاون تعیین نشده باشد، مجازات وی به شرح زیر است:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات یا حبس دائم است، حبس تعزیری درجه دو یا سه
ب- در سرقت حدی و قطع عمدی عضو، حبس تعزیری درجه پنج یا شش
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی است سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش
ت- در جرائم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایینتر از مجازات جرم ارتکابی
تبصره ۱- در مورد بند(ت) این ماده مجازات معاون از نوع مجازات قانونی جرم ارتکابی است مگر در مورد مصادره اموال، انفصال دائم و انتشار حکم محکومیت که مجازات معاون به ترتیب جزای نقدی درجه چهار، شش و هفت است.
تبصره ۲- در صورتی که به هر علت قصاص نفس یا عضو اجراء نشود، مجازات معاون بر اساس میزان تعزیر فاعل اصلی جرم، مطابق بند(ت) این ماده اعمال می‌شود.”
ماده فوق مجازات معاونت در جرم را طبق ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی و درجه بندی مجازات تعزیری بیان نموده است.
به موجب ماده ۱۵ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹، تمام مصادیق معاونت که در قوانین خاص برای آن مجازات تعیین شده بود نسخ شده است.
طبق تبصره ۱ ماده ۱۲۷، مجازات معاون از نوع مجازات مباشر جرم است. پس اگر مجازات قانونی جرم اصلی حبس باشد. مجازات معاون نیز حبس ولی خفیف تر و با درجه پایین تر است.
از آنجا که مجازات معاونت یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی است. بنابراین معاونت در جرم درجه هشت مجازات ندارد.
ملاک برای تعیین مجازات معاون، مجازات قانونی است نه آنچه مباشر در دادنامه به آن محکوم شده است.
استفاده از طفل و مجنون برای ارتکاب جرم
طبق ماده ۱۲۸ قانون مجازات اسلامی کسی که از طفل نابالغ برای ارتکاب جرم استفاده نماید. به حداکثر مجازات آن جرم محکوم می شود.
از آنجا که کودک غیرممیز قدرت تمیز و تشخیص بد و خوب را ندارد. لذا کودک مسئولیت کیفری ندارد و آمر (دستور دهنده) مجازات می شود.
دختر تا ۹ سالگی و پسر تا پانزده سالگی غیرممیز و نابالغ هستند. کودک ممیز به طفل بالغ تا سن رشد یعنی هجده سالگی گفته می شود.
به موجب ماده ۱۲۹ قانون مذکور، در مواردی که بر اساس اصل شخصی بودن مجازات، طفل یا دیوانه قابل تعقیب نباشد. این امر تاثیری در معاون جرم نداشته و وی به مجازات مقرر برای معاونت محکوم می شود.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- اگر مجازات جرم اصلی حبس و جزای نقدی باشد مجازات معاون چیست؟
معاون به هر دو مجازات ولی درجه پایین تر محکوم می شود.
۲- آیا شروع به معاونت قابل تحقق است؟
شروع به معاونت در جرم قابل تحقق نبوده و مجازات ندارد. لکن معاونت در شروع به جرم امکانپذیر است.
۳- آیا معاونت در ترک فعل قابل تصور است؟
معاونت در جرم در ترک فعل محقق می شود. مانند عدم جلوگیری از بردن مال از سوی نگهبان در جرم سرقت.
