مطالبات خسارات قراردادی

مطالبات خسارات قراردادی:

قرارداد هایی را که افراد تحت عنوان مختلف چون خرید و فروش، پیش خرید و پیش فروش، اجاره و…منعقد می کنند جهت اجرای کامل و صحیح آن تعهداتی را بر عهده خود پیش بینی می کنند. این تعهدات که در نتیجه کسب سود و منفعت در قرارداد ایجاد می شود دارای ضمانت و قدرت اجرایی هستند که به آن خسارات قراردادی گفته می شود.

خسارات قراردادی 3 نوع هستند:

1. خسارات تأخیر در انجام تعهد
2. خسارات عدم انجام تعهد
3. خسارات نقص در انجام تعهد

بنابر توافقاتی که طرفین با توجه به اصل حاکمیت اراده در ضمن قرارداد می نمایند گاهاً برای نقض انجام تعهد خسارت تأخیر روزانه قرار می دهند و گاهی هم مبلغ معینی برای عدم انجام تعهد قرار می دهند و همچنین به سبب نقص در انجام تعهد نیز خساراتی را در قرارداد می گذارند. برای مثال، طرفین در قرارداد خرید و فروش آپارتمان معمولاً جهت عدم حضور فروشنده در دفتر خانه اسناد رسمی مبلغی را به عنوان خسارت عدم حضور تعین می کنند و مقرر می شود چانچه فروشنده در موعد مقرر در دفترخانه مشخص حاضر نشود، مبلغ مشخصی را به خریدار پرداخت می کند .این خسارت علاوه بر انجام تعهد اصلی حضور در دفترخانه در موعد تعیین شده می باشد.

نکته مهمی که بایستی به آن توجه نمود این است که خسارات قراردادی آیا برای کل تعهدات طرفین است و یا برای هر یک جداگانه تعیین شده است؟

چون باید با توجه به توافقی که ضمن قرارداد شده دعوی مناسب اقامه شود.

خواسته خسارات قراردادی باید از تاریخ نقض (عدم انجام)متعهد، لغایت صدور حکم و اجرای حکم باشد چرا که دین ناشی از تخلف از تعهدات قراردادی از تاریخ نقض و عدم انجام تهد بنابر توافقاتی که ضمن قرارداد داشته اند بر عهده متعهد مستقر و ثابت شده است.

جز در مورد ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی که خسارت تأخیر تأدیه را منوط به مطالبه از سوی طلبکار نموده است و همچنین در مواردی که تعیین زمان اجرا بر عهده طلبکار گذاشته شده است در سایر موارد متعهد نباید انجام تعهدش را منوط به مطالبه از سوی طلبکار نماید.

به خسارات قراردادی وجه التزام می گویند.مطالبه وجه التزام موضوع ماده 230 قانون مدنی است که دادگاه را مکلف به صدور حکم محکومیت متعهد به مبلغ مندرج در قرارداد می کند.

نوعی دیگر خسارت که در قانون مسئولیت مدنی به مقررات آن پرداخته شده است، خسارات خارج از قرارداد یا غیر قراردادی است. و به معنای خساراتی است که ناشی از توافق طرفین نبوده و بر اثر واقعه ای از سوی یک طرف به طرف دیگر خسارت وارد می شود. و چون رفع خسارت در زمان وقوع حادثه مشخص نیست اولاً بایستی دعوی مطالبه خسارات غیرقراردادی با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری اقامه شود. ثانیاً از زمان اعلام نظر کارشناس که مصون به هرگونه اعتراض و ایرادی باشد و مورد قبول دادگاه واقع شود، مبلغ ارزیابی شده توسط کارشناس ملاک بوده و بر مبنای آن دین و خسارت وارده بر ذمه خوانده ثابت و مستقر می شود و ملزم به پرداخت آن می گردد.

مطالبه همزمان خسارات قراردادی و وجه التزام:

از آنجا که خسارات قراردادی و وجه التزام معمولاً یک مبلغ در نظر گرفته می شود لذا در صورتی می توان وجه التزام را علاوه بر خسارات قراردادی مطالبه نمود که وجه التزام ماهیتی غیر از خسارت داشته باشد. به عبارتی به وجه التزام ماهیت شرط کیفری یا تنبیهی داده شود. اما اگر بر آن خسارت مقطوع صدق کند نمی توان هر دو را با هم مطالبه نمود. در صورت وجود وجه التزام در قرارداد مطالبه خسارات قراردادی تحت عنوان مطالبه خسارت مضاعف بوده و دادگاه به هردو حکم نمی دهد. در توجیه آن گفته شده است که طرفین در زمان انعقاد قرارداد ضررهای پیدا و پنهان را پیش بینی می کنند و در قالب وجه التزام در قرارداد می آورند. ضمن اینکه یکی از اهداف تعیین خسارات قراردادی ابزاری است که جهت فشار بر متعهد که تعهدش را در موعد مقرر انجام دهد.