- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
داوری یکی از طرق حل و فصل اختلاف خارج از دادگاه است. یکی از امتیازات داوری، قطعیت رای است. لکن علیرغم قطعیت رای، قانون در مواردی اعتراض و ابطلال آن را تجویز نموده است.
هر انسانی جایز الخطاست. دادگستری که مرجع عام رسیدگی به تظلمات افراد است، اکثریت قریب به اتفاق آراء آن قابل تجدیدنظرخواهی در مرجع بالاتر می باشد. به طریق اولی رای داوری که بسیاری مواقع از سوی شخصی که دانش حقوقی کافی ندارد صادر می شود نیازمنر بازبینی و رسیدگی مجدد است.
موارد ابطال رای داوری ذیل ماده ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده اند. محکوم علیه می تواند با انطباق رای با هر یک از موارد ماده مزبور، دادخواست ابطال رای داوری را به دادگاه حقوقی بدهد.
در ادامه وکیل ابطال رای داوری به طور کاربردی، نحوه ابطال رای داوری و مراحل آن بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی و رویه محاکم را بیان می کند.
ضمن اینکه شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
مراحل ابطال رای داور
فهرست مطالب
- مراحل ابطال رای داور
- موارد ابطال رای داور
- لزوم ابلاغ رای قبل از دادخواست ابطال
- درخواست ابطال خارج از مهلت
- رای خلاف قوانین موجد حق
- صدور رای خارج از موضوع داوری
- خروج از اختیار داوری
- صدور و تسلیم رای در مهلت داوری
- مطابقت رای با سند رسمی
- صدور رای به وسیله داور غیر مجاز
- بی اعتباری قرارداد مبنای داوری
- اجرای رای داوری
- کلام آخر
- سوالات متداول
- دادگاه صالح به رسیدگی دادگاه حقوقی است که صلاحیت رسیدگی به اختلاف مورد داوری را دارد.
- دعوی ابطال دعوی غیرمالی است. هزینه دادرسی برابر دعاوی غیرمالی پرداخت می شود.
- خواهان شخصی است که رای به ضررش صادر شده است. خوانده طرف قرارداد یا محکوم له رای می باشد. داور یا داوران خوانده قرار نمی گیرند.
- خواسته، ابطال رای داوری و قرار توقف عملیات اجرائی و خسارات دارسی چون هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل می باشد.
- ضمائم، قرارداد مبنای داوری، رای داور، مدرک حاکی ابلاغ رای و سایر دلایل حقانیت خواهان که به دادگاه ارائه می گردد.
- دادگاه صرفاً به دلیل اعتراض توجه نموده و طبق آن رای بر تایید یا نقض آن صادر می نماید و وارد رسیدگی ماهیتی نمی شود.
- رای صادره ظرف بیست روز قابل تجدیدنظر خواهی است.
موارد ابطال رای داور
موارد ابطال رای داوری در ماده ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی اینچنین آمده است:
۱- رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.
۲- داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رای صادر کرده است.
۳- داور خارج ازحدود اختیار خود رای صادر نموده باشد. دراین صورت فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات داور است ابطال می‌گردد.
۴- رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد.
۵- رای داور با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد.
۶- رای به وسیله داورانی صادر شده که مجاز به صدور رای نبوده‌اند.
۷- قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار بوده باشد.
بیشتر بدانید:
لزوم ابلاغ رای قبل از دادخواست ابطال
یکی از منضمات ضروری دادخواست اعتراض به رای داور، ابلاغ رای به طرفین می باشد. بدون ضمیمه کردن ابلاغ، اعتراض با توجه به مبهم بودن تاریخ ابلاغ و عدم احراز اعتراض در فرجه بیست روزه از تاریخ ابلاغ قابل رسیدگی نمی باشد.
◇ در قرارداد طریق ابلاغ معلوم نگردیده لذا رعایت ماده ۴۸۵ قانون آیین دادرسی مدنی برای داور الزامی بوده که حسب ظاهر رای به طرفین ارسال شده که از نظر دادگاه ابلاغ محسوب نمی گردد چنین ابلاغی از ضمانت اجرایی نیز برخوردار نیست. تا زمانی که ابلاغ دای داور به طرز صحیح انجام نپذیرد، درخواست ابطال رای داور نیز از وجاهت قانونی برخوردار نخواهد بود.
(دادنامه ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۵۰۰۶۹۶ – ۱۳۹۳/۶/۲۲ شعبه ۱۵ دادگاه تجدیدنظر تهران)
چنانچه طرفین در قرارداد، طریق ابلاغ رای داوری را مشخص کرده باشند، صرفاً از آن مسیر ابلاغ قانونی خواهد بود. در صورت سکوت، درخواست ابلاغ توسط داور از دادگاهی می شود که صلاحیت رسیدگی به اصل اختلاف را دارد.
درخواست ابطال خارج از مهلت
مقررات آیین دادرسی مدنی شکلی و آمره هستند. یکی از این موارد، مواعد قانونی است. رای داور ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ به طرفین اختلاف، قابل اعتراض می باشد. دادخواست اعتراض با رعایت شرایط قانونی به دادگاهی تقدیم می شود که صلاحیت رسیدگی به اختلاف را دارد (ماده ۴۹۲ قانون آیین دادرسی مدنی).
اعتراض خارج از مهلت باید مستند به عذر موجه باشد. طبق قواعد عام و معاذیر مقرر در ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه ابتدا به عذر عنوان شده رسیدگی می کند. در صورت پذیرش آن وارد رسیدگی به اعتراض می گردد. جهات عذر موجه عبارتند از:
۱- مرضی که مانع از حرکت است.
۲- فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
۳- حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد.
۴- توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی تقدیم کرد.
رای خلاف قوانین موجد حق
منظور از بند ۱ جهات اعتراض به رای داور و عبارت “قوانین موجد حق” مقررات مربوط به نظم عمومی و قوانین آمره هستند که نمی توان بر خلاف آنها توافق نمود.
به لحاظ اهمیت این قوانین و ضرورت رعایت آنها، در هر حال دادگاه به آراء ناقض این مقررات ورود نموده و آن را نقض می نماید.
◇ اگر رای داور در مغایرت آشکار با قواعد نظم عمومی و آمره باشد، عدم رعایت مهلت درخواست ابطال رای داور توسط خواهان مانع از رسیدگی دادگاه نیست، زیرا قانون گذار در این موارد، بدون قید و شرط رای داور را باطل دانسته است.
(دادنامه ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۵۰۰۷۸۸ – ۱۳۹۲/۶/۲۵ شعبه ۱۵ دادگاه تجدیدنظر تهران)
بیشتر بدانید:
صدور رای خارج از موضوع داوری
داوری نهادی است که با توافق طرفین قرارداد ایجاد می شود. این نوع رسیدگی به اختلاف، امری استثنائی است. داور نمی تواند فراتر از موضوعی که از سوی طرفین قرارداد توافق و به وی ارجاع شده رای صادر نماید در غیر این صورت از موارد ابطال رای محسوب می گردد.
داور فقط در همان موضوع خواسته شده اقدام به رسیدگی و صدور رای می نماید. اما اگر اعتراضی به رای نشود رای اگر خارج از موضوع باشد، قابل اجرا خواهد بود.
خروج از اختیار داوری
گاهی طرفین محدوده اختیارات داور را تعیین می کنند. داور موظف است در همان محدوده و نه فراتر از آن رسیدگی کند. اگر خارج از حدود اختیارات رای صادر شود، مازاد بر اختیار، از موارد ابطال رای می باشد.
محدود نمودن اختیارات داور، نتیجه توافق طرفین قرارداد است. ضمن اینکه طرفین می توانند قواعد و حوزه عملی رسیدگی داور را تعیین نمایند.
صدور و تسلیم رای در مهلت داوری
داور مکلف است در مدت داوری رای را صادر و تسلیم نماید. اگر صرفاً رای در مهلت داوری صادر شود ولی تسلیم رای خارج از مهلت داوری صورت پذیرد، رای قابل ابطال خواهد بود.
منظور از تسلیم، تحویل رای توسط داور به دفتر دادگاه، اداره پست، ارسال اظهارنامه یا هر طریق دیگری است که طرفین قرارداد تعیین نموده اند. لزوم تسلیم رای در مهلت مقرر به این جهت است که تا قبل از تسلیم رای، داور می تواند رای را تغییر دهد. این امر مخالف قاعده فراغ داور از رسیدگی است.
بیشتر بدانید:
مطابقت رای با سند رسمی
طبق ماده ۲۲ قانون ثبت اسناد و املاک، دولت فقط کسی را مالک می شناسد که سند در دفتر املاک به نام وی یا وراث قانونی وی ثبت شده باشد.
ثبت اسم شخص در دفتر املاک به موجب درخواست ثبت عمومی در مورد املاکی که هنوز ثبت نشده اند صورت می گیرد یا اینکه ملک به طریق قانونی به نام شخص ثبت شده باشد. در این صورت اسامی منتقل الیهم در دفتر املاک ثبت می گردد.
نقل و انتقال املاک پس از مبایعه نامه در دفترخانه اسناد رسمی صورت گرفته و توسط سردفتر مشخصات متعاملین و مورد معامله به اداره ثبت محل ملک جهت ثبت در دفتر املاک ارسال می گردد.
این مقررات آمره بوده و رعایت آنها توسط افراد و مراجع دولتی ضروری می باشد. چنانچه رای داوری برخلاف مفاد و مندرجات اسناد رسمی صادر شده باشد، قابل ابطال است.
بیشتر بدانید:
رای داوری یک سند عادی است. داور نمی تواند بدون دلیل سند رسمی را خدشه دار و بی اعتبار نماید مگر در خصوص سند رسمی ادعای جعل مطرح شود.
در این صورت پس از شکایت مدعی جعل در دادگاه صالحه و صدور رای نهایی، داور بر اساس رای دادگاه به رسیدگی ادامه داده و رای مقتضی صادر می گردد. بسیاری دادگاه ها ابطال سند رسمی توسط داور را نمی پذیرند و از موارد اختلافی است.
صدور رای به وسیله داور غیر مجاز
داور نباید از اشخاصی انتخاب شود که ممنوع از انجام این امر هستند. چنانچه داور از بین این اشخاص انتخاب شود رای صادره باطل است. این اشخاص شامل:
۱- اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی هستند.
۲ – کسانی که به موجب حکم قطعی دادگاه و یا در اثر آن از داوری محروم شده‌اند.
۳- کلیه قضات و کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی.
بی اعتباری قرارداد مبنای داوری
داوری در صورتی صحیح و لازم الاجراست که قرارداد پایه بین طرفین معتبر باشد. اگر قرارداد مبنا، مغاير نظم عمومی و قوانین آمره باشد، رای داوری قابل ابطال است مانند درخواست داوری به طرفیت کسی که فوت شده است. در این صورت رسیدگی به اختلاف قراردادی، در صلاحیت دادگاه حقوقی می باشد.
اجرای رای داوری
اگر محکوم علیه، رای را به اختیار اجرا نکند، محکوم له می تواند درخواست اجرای رای داور را پس از انقضای مدت بیست روزه و عدم اعتراض یا رد اعتراض از دادگاه نماید. درخواست اجرا به دادگاهی می شود که صلاحیت رسیدگی به اختلاف را دارد. در این صورت دادگاه اقدام به صدور اجرائیه مطابق قانون اجرای احکام مدنی می نماید.
بیشتر بدانید:
صرف ثبت دادخواست ابطال رای داور موجب توقف عملیات اجرائی نمی گردد. چنانچه دادگاه دلایل اعتراض را قابل قبول و قوی تشخیص دهد، بنا به درخواست معترض، دستور توقف عملیات اجرایی صادر خواهد کرد (ماده ۴۹۳ قانون آیین دادرسی مدنی).
کلام آخر
داوری شیوه حل و فصل اختلافات قراردادی است. رسیدگی داور و صدور رای به صورت یک مرحله ای صورت می پذیرد. اما به لحاظ خصوصیت نظارت دادگاه بر رای صادره، طبق قانون و موارد ذکر شده، رای داور قابل ابطال می باشد.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- آیا دادگاه در رسیدگی به اعتراض، رسیدگی ماهیتی می کند؟
دادگاه به بررسی جهت درخواست ابطال می پردازد. اگر رای قابل ابطال باشد رای داوری را باطل اعلام می نماید بدون اینکه دوباره به اختلاف رسیدگی کند.
۲- آیا داور می تواند به بیش از خواسته طرفین قرارداد رای صادر کند؟
داور فقط در راستای آنچه طرفین درخواست می کنند به اختلاف رسیدگی و رای صادر می کند.
۳- اگر قرارداد پایه داوری صوری تنظیم شده باشد، می توان دادخواست ابطال رای داور به این دلیل داد؟
مطابق جهات بطلان رای داوری، محکوم علیه در این مورد می تواند دادخواست ابطال رای را تقدیم کند. اگرچه رای اصولی صادر شده باشد.
۴- چنانچه صدور رای در مهلت داوری ولی تسلیم روز بعد از خاتمه مهلت باشد رای قابل ابطال است؟
صدور رای و تسلیم آن بایستی داخل مهلت داوری که اصولاً سه ماهه است صورت بگیرد در غیر این صورت از جهات ابطال رای است.
۵- مهلت اعتراض به رای داوری چقدر است؟
مهلت اعتراض بیست روز از تاریخ ابلاغ رای به طرفین اختلاف می باشد.
