- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
ظهرنویسی یا انتقال سند تجاری با امضای ظهر سند محقق می شود. به عبارتی ظهرنویسی عبارت است از انتقال سند تجاری توسط دارنده آن به دارنده بعدی. به موجب این عمل حقوقی حقوق و تکالیف دارنده نسبت به سند مزبور به دارنده بعدی (گیرنده) منتقل می شود.
انتقال دهنده سند تجاری، یکی از امضاءکنندگان و متعهدین سند تجاری محسوب می شود. ظهرنویسی سند تجاری با صرف امضا صورت می گیرد و نیازی به ذکر نام ظهرنویس و تاریخ نمی باشد (مواد ۲۴۵ و ۲۴۶ قانون تجارت)
در ادامه وکیل وصول مطالبات به طور کاربردی در مورد ظهرنویسی اسناد تجاری و مسئولیت آن و سایر موارد مهم می گوید.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
روش های انتقال سند تجاری
فهرست مطالب
- سند تجاری (چک،سفته) در وجه شخص معین صادر شده باشد. در این صورت با امضای ظهر آن منتقل می شود.
- سند تجاری در وجه حامل صادر شده است. در این حالت انتقال بدون امضا و با قبض و اقباض محقق می شود.
- با فوت دارنده، سند تجاری به طور قهری به وراث منتقل می شود و ورثه می توانند روی آن اقدام کنند.
اقسام ظهرنویسی در قانون تجارت
▪︎ ظهرنویسی جهت انتقال چک یا سفته صورت گرفته باشد.
▪︎ به منظور وکالت در وصول مبلغ و اقامه دعوی صورت گرفته است.
▪︎ برای دریافت مبلغ چک باشد. آورنده چک به بانک جهت وصول وجه باید پشت چک را تکمیل و امضا کند.
▪︎ ظهرنویسی بابت ضمانت باشد.
بیشتر بدانید:
اوصاف ظهرنویسی
۱- ظهر سند تجاری به امضای ظهرنویس رسیده باشد.
۲- لزومی ندارد تاریخ یا نوشته ای درج شود.
۳- اگر تاریخ ذکر شده باشد و این تاریخ مقدم بر تاریخ واقعی باشد، ظهرنویس جاعل شناخته می شود.
۴- ظهرنویسی می تواند در ظهر سند یا روی سند باشد اما باید بطور کتبی واقع گردد.
۵- ظهرنویسی می تواند در مورد کل مبلغ سند تجاری یا بخشی از آن باشد. در صورت انتقال نسبت به بخشی از سند چک یا سفته تبدیل به طلب عادی می شود و تجاری نیست.
۶- اگر سند تجاری در وجه دونفر صادر شده باشد، ظهرنویسی از سوی یکنفر، سند تجاری را تبدیل به طلب مدنی می نماید و فاقد مزایای سند تجاری می باشد.
مسئولیت ظهرنویس
ظهرنویس سند تجاری یکی از امضاکنندگان آن است. طبق اصل استقلال امضاها در چک و سفته ظهرنویس (ظهرنویس ها) مانند سایر امضاکنندگان مسئول پرداخت وجه سند تجاری می باشد. ظهرنویس با دیگران در پرداخت مسئولیت تضامنی دارد. به عبارتی دارنده می تواند برای کل مبلغ سند تجاری بر علیه کلیه امضاکنندگان یا بعضی از آنان اقامه دعوی نماید (ماده ۲۴۹ قانون تجارت)
بیشتر بدانید:
شرایط مسئولیت ظهرنویس
دارنده در صورتی می تواند علیه ظهرنویس اقامه دعوی کند که:
۱- ظرف ۱۵ روز از تاریخ سررسید چک گواهی عدم پرداخت صادر شده باشد (رعایت مواعد ماده ۳۱۵ قانون تجارت)
۲- ظرف ۱۰ روز از تاریخ سفته واخواست نامه صادر شده باشد.
۳- ظرف یک سال از صدور گواهی عدم پرداخت، دادخواست مطالبه وجه چک بر علیه ظهرنویس ثبت شده باشد.
۴- ظرف یک سال از تاریخ واخواست سفته علیه ظهرنویس دعوی مطالبه وجه اقامه گردد.
ظهرنویسی پس از گواهی عدم پرداخت
صدور گواهی عدم پرداخت در چک و واخواست نامه در سفته بیانگر عدم پرداخت مدیون در سررسید می باشد.
ممکن است سند تجاری منتهی به واخواست شود. پس از آن به دیگری منتقل شود. در این حالت بیانگر علم و اطلاع دارنده فعلی سند تجاری بر بی محل بودن آن است. علم انتقال گیرنده باعث می شود که آن سند امتیازات ویژه تجاری بودن را از دست بدهد.
در مواردی سند تجاری در وجه حامل صادر می شود. چنانچه این سند با امضای ظهر آن به دیگری منتقل شود از آن تاریخ وصف حال بودن را از دست می دهد. چنین سندی در وجه شخصی معین تلقی می شود.
شخص معین در این سند شخصی است که سند با ظهرنویسی به وی منتقل شده است. از اینجا به بعد با قبض و اقباض ظهرنویسی بعدی قانونی نبوده و امضای ظهر آن ضرورت دارد.
ظهرنویسی جهت وکالت
گاهی ظهرنویسی سند تجاری اعطای وکالت برای وصول وجه چک یا سفته است نه انتقال آن. در این صورت گیرنده سند تجاری تنها وکیل در وصول وجه محسوب می شود و مالکیتی نسبت به وجه آن ندارد.
بیشتر بدانید:
ممکن است ظهرنویسی جهت وکالت در وصول وجه در سند نیامده باشد. ولی از شواهد و قرائن ثابت شود بابت اعطای وکالت و نه انتقال بوده است. در این صورت وکیل اختیار وصول وجه واخواست و اعتراض و اقامه دعوی را خواهد داشت (ماده ۲۴۷ قانون تجارت)
خط خوردن عبارت حواله کرد
گاهی، اراده صادرکننده در زمان صدور سند تجاری بر این است که سند مزبور قابل انتقال نباشد. بنابراین با خط زدن عبارت حواله کرد بر روی چک اراده خود را به دارنده اعلام می کند.
در این صورت دارنده نمی تواند سند را به دیگری منتقل کند و چنین سندی غیرقابل انتقال است.
چنین سندی اگر منتقل شود، انتقال معتبر نمی باشد. در این مواقع دعوی دارنده در دادگاه مورد قبول واقع نمی شود. اما سند تجاری که عبارت حواله کرد آن خط خورده باشد قابل ظهرنویسی بابت وکالت می باشد.
کلام آخر
ظهرنویس سند تجاری یکی از مسئولین پرداخت وجه آن است. مسئولیت وی با سایر امضاکنندگان تضامنی می باشد. ظهرنویسی وقتی تجاری است که قبل از صدور گواهی عدم پرداخت صورت پذیرد.
جهت دریافت مشاوره تخصصی در وصول مطالبات و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۰۲۱۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
ماده ۲۴۵ قانون تجارت
انتقال برات به وسیله ظهرنویسی به عمل می‌آید.
ماده ۲۴۶ قانون تجارت
ظهرنویسی باید به امضاء ظهرنویس برسد – ممکن است در ظهرنویسی تاریخ و اسم کسی که برات به او انتقال داده می‌شود قید گردد.
ماده ۲۴۷ قانون تجارت
ظهرنویسی حاکی از انتقال برات است مگر اینکه ظهرنویسی وکالت در وصول را قید نموده باشد که در این صورت انتقال برات واقع‌نشده ولی دارنده برات حق وصول و لدی‌الاقتضاء حق اعتراض و اقامه دعوی برای وصول خواهد داشت. جز در مواردی که خلاف این در برات تصریح‌شده باشد.
ماده ۲۴۹ قانون تجارت
برات‌دهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند. دارنده برات در صورت عدم تادیه و اعتراض می‌تواند به هر کدام از آنها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید. همین حق را هر یک از ظهرنویس‌ها نسبت به برات‌دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد.
اقامه دعوی بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولیت برات نیست. اقامه‌کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند. ضامنی که ضمانت برات‌دهنده یا محال‌علیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است.
ماده ۳۱۵ قانون تجارت
اگر چک در همان مکانی که صادر شده است باید تادیه گردد دارنده چک باید در ظرف پانزده روز از تاریخ صدور وجه آن را مطالبه کند و‌اگر از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده باشد باید در ظرف چهل و پنج روز از تاریخ صدور چک مطالبه شود.
اگر دارنده چک در ظرف مواعد مذکوره در این ماده پرداخت وجه آن را مطالبه نکند دیگر دعوی او بر علیه ظهرنویس مسموع نخواهد بود و اگر وجه‌چک به سببی که مربوط به محال‌علیه است از بین برود دعوی دارنده چک بر علیه صادرکننده نیز در محکمه مسموع نیست.
ماده ۲۸۶ قانون تجارت
(اصلاحی ۱۳۵۸/۱۰/۲۶) – اگر دارنده براتی که بایستی در ایران تادیه شود و به علت عدم پرداخت اعتراض شده، بخواهد از حقی که ماده ۲۴۹ برای او مقرر داشته استفاده کند باید در ظرف یک سال از تاریخ اعتراض، اقامه دعوی نماید.
تبصره – هر گاه محل اقامت مدعی‌علیه خارج از محلی باشد که وجه برات باید در آنجا پرداخته شود برای هر شش فرسخ، یک روز اضافه خواهد‌شد.
سوالات متداول
۱- چک باید ظرف چند روز به بانک ارائه شود؟
برای اینکه بتوان علیه ظهرنویس اقامه دعوی کرد باید دارنده مواعد مقرر در ماده ۳۱۵ قانون تجارت را رعایت کند.
۲- سفته ظرف چه مدتی باید واخواست شود؟
سفته ظرف ۱۰ روز از تاریخ صدور واخواست می شود.
۳- آثار صدور گواهی عدم پرداخت یا واخواست نامه در مدت قانونی چیست؟
می توان بر علیه امضاکنندگان چون ظهرنویس سند تجاری اقامه دعوی کرد. همچنین می توان درخواست صدور قرار تامین خواسته بدون پرداخت خسارت احتمالی نمود.
۴- وضعیت چک در ظهرنویسی بعد از گواهی عدم پرداخت چگونه است؟
در این صورت سند تجاری تبدیل به طلب مدنی می شود.
۵- اختیار وکیل در ظهرنویسی به عنوان وکالت چیست؟
وکیل در ظهرنویسی سند تجاری، اختیار وصول وجه و اقامه دعوی به نیابت از دارنده را خواهد داشت.
