- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
هرگاه جرمی واقع شده و شکایت ثبت شود، تحقیق و تعقیب آن شروع و در صورت احراز مجرمیت و وجود شرایط قانونی منتهی به صدور حکم می گردد.
جرمی که واقع می شود می تواند از دو جنبه عمومی و خصوصی قابل تعقیب و مجازات باشد. دعوای عمومی برای حفظ حقوق جامعه و دعوای خصوصی جهت مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم از سوی مدعی خصوصی اقامه می گردد. جرائم قابل گذشت با شکایت شاکی خصوصی شروع می شود و با گذشت وی مختومه می شوند.
آنهایی که غیر قابل گذشت هستند با شکایت شاکی خصوصی یا اعلام جرم از سوی دادستان شروع می شوند و با گذشت شاکی مختومه نمی شود ولی از موجب تخفیف مجازات می باشد.
در این مقاله وکیل کیفری تهران به طور کاربردی موارد و شرایط تعقیب جرم را بیان می کند.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
مراحل ثبت شکایت
فهرست مطالب
- مراحل ثبت شکایت
- ارائه دلایل به مرجع انتظامی
- دلایل اثبات جرم
- ارجاع پرونده به شورای حل اختلاف جهت صلح و سازش
- تحقیق در دادسرا
- احضار متهم
- صدور قرار تامین کیفری
- صدور قرار تامین خواسته در دادسرا
- صدور قرار اناطه
- قرار جلب به دادرسی
- کیفرخواست
- رسیدگی در دادگاه کیفری
- قرار موقوفی تعقیب
- قرار منع تعقیب
- قرار ترک تعقیب
- قرار تعلیق تعقیب
- مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم
- سوالات متداول
هر رفتاری وقتی جرم است که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد. با ارتکاب جرم شاکی حق دارد برای حفظ حرمت و حیثیت خود، اقدام به شکایت کیفری نماید. طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری شکوائیه تنظیم و ثبت می گردد.
▪︎ دادسرایی صلاحیت رسیدگی به جرم را دارد که جرم در محل آن ارتکاب یافته باشد.
▪︎ شکایت از طریق هر یک از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادسرای صالح ارسال می گردد.
▪︎ شاکی در شکوائیه جرم واقع شده را اعلام می نماید چرا که دادسرا با توجه به موضوع جرم در شکوائیه رسیدگی می نماید.
▪︎ دلایل ارتکاب جرم شامل شهادت شهود، دوربین، سند و سایر موارد موجود ضمیمه شکوائیه می گردد.
▪︎ اگر مشتکی عنه ثنا داشته باشد، همان آدرس ثبت می شود. در غیر این صورت شاکی آدرسی از وی اعلام می کند.
▪︎ شکایت به دادسرا ارجاع می گردد سپس پیامکی مبنی بر حضور در مرجع انتظامی از سوی دادسرا به شاکی ارسال می شود.
▪︎ دادسرا دستور تحقیق از شاکی و اخذ ادله وی را به مرجع انتظامی محل وقوع جرم صادر می نماید.
ارائه دلایل به مرجع انتظامی
پس از حضور در کلانتری شاکی یا وکیل وی اظهارات خود در مورد جرم واقع شده را به همراه دلایل ارائه می نماید. اگر شاهد دارد شهود را در زمانی که تعیین می گردد حاضر می نماید.
چنانچه دستور استعلام از مراجع ذیربط مانند اداره ثبت، پلیس ناجا یا اپراتورهای تلفن همراه و سایر شده باشد در این موارد استعلامات لازمه را اخذ می کند. پس از پایان تحقیقات طبق دستورات صادره، پرونده به دادسرا عودت داده می شود.
دلایل اثبات جرم
دلایل شاکی می تواند شهادت شهود (دو نفر مرد)، دوربین مداربسته که اتفاقات وقوع جرم را حفظ نموده، اقرار متهم، پیامک و عکس، اظهارات مطلعین جرم، سند، کارشناسی، استعلام اسناد و مدارک از مراجع قانونی، در جرایم مشهود گزارش پلیس و سایر ادله و قرائنی است که بیانگر وقوع جرم می باشند.
بیشتر بدانید:
شهود باید متفق القول باشند به عبارتی تناقض و مغایرتی در اظهاراتشان وجود نداشته باشد در غیر اين صورت دلیل مخدوش بوده و موجب بی اعتباری شهادت و در نتیجه منجر به رد شکایت مطروحه اگر دلیل فقط شهادت شهود باشد، می گردد.
ارجاع پرونده به شورای حل اختلاف جهت صلح و سازش
در جرائم درجه ۶ و ۷ و ۸ و در جرائم قابل گذشت دادسرا جهت حصول صلح و سازش بین شاکی و متهم، شکایت را به شورای حل اختلاف می فرستد. شورا وقت رسیدگی تعیین و طرفین را دعوت می نمايد.
ممکن است جلسه منجر به حصول سازش بین طرفین شود یا سازشی صورت نگیرد. در این صورت پرونده به دادسرا برای پیگیری و تحقیقات عودت داده می شود.
تحقیق در دادسرا
پس از ارجاع شکایت و منضمات آن به یکی از شعب بازپرسی یا دادیاری، شاکی دعوت و اظهاراتش نزد مقام تحقیق اخذ می شود. در موارد لزوم در دادسرا مجدداً از شهود و سایر ادله تحقیق می گردد.
این جلسه از اهمیت زیادی برخوردار می باشد چرا که بایستی قاضی جهت ادامه تحقیق و تعقیب و احضار طرف شکایت قانع گردد. لذا نیازمند ارائه ادله و استدلال و دفاع خوب در راستای اقناع مقام تحقیق می باشد.
احضار متهم
اگر دلایل شاکی کافی و قابل قبول باشد دستور احضار متهم صادر می گردد. احضار به آدرس وی ابلاغ می شود و با قید مدت محدودی ملزم به حضور می باشد. تا زمانی که ادله کافی در پرونده موجود نباشد دستور احضار صادر نمی شود.
اگر متهم در آدرسی که شاکی اعلام کرده شناخته نشود باید درخواست نشر آگهی به منظور احضار وی نمود. در متن آگهی تاریخ و محل حضور ذکر می گردد. اگر طرف شکایت بدون عذر موجه در موعد مقرر در دادسرا حاضر نشود به درخواست شاکی جلب می شود.
پس از حضور متهم موضوع شکایت به وی تفهیم می شود. اگر دفاعیات قابل قبولی ارائه داد که بدون صدور قرار تأمین آزاد می شود. در صورتی که ادله قابل قبولی ارائه ننماید، یکی از قرارهای تامین کیفری به تناسب جرم صادر می گردد.
صدور قرار تامین کیفری
قرار تامین کیفری به منظور دسترسی به متهم و جلوگیری از فرار و مخفی شدن وی، متناسب با جرم واقع شده و خسارات شاکی خصوصی و پس از تفهیم اتهام، چنانچه دلایل کافی بر وقوع جرم وجود داشته باشد، صادر می شود.
قرارهای تامین کیفری به موجب ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری عبارتند از:
۱- التزام به حضور با قول شرف
۲- التزام به حضور با تعیین وجه التزام
۳- التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با قول شرف
۴- التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با تعیین وجه التزام
۵- التزام به معرفی نوبه ای خود به صورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضائی یا انتظامی با تعیین وجه التزام
۶- التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیروهای مسلح به حضور با تعیین وجه التزام، با موافقت متهم و پس از اخذ تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوی سازمان مربوط
۷- التزام به عدم خروج از منزل یا محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه التزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون نظارت با این تجهیزات
۸- اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله
۹- اخذ وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، مال منقول یا غیر منقول
۱۰- بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر قانونی
چند نکته:
▪︎ شدیدترین قرار تامین قرار بازداشت موقت است که به موجب آن متهم به زندان معرفی می شود.
▪︎ ابتدا اتهام به متهم در حضور وی تفهیم می شود سپس قرار تامین کیفری صادر می گردد. در صورت امتناع از سپردن قرار صادره، متهم بازداشت می شود.
▪︎ اگر چند اتهام در یک دادسرا پیگیری شود با در نظر گرفتن مجموع زیان وارده، یک قرار تامین صادر می شود. اما اگر اتهامات متفاوت باشند و در صلاحیت ذاتی دادگاه های مختلف مثل دادگاه کیفری ۲ و دادگاه انقلاب باشند، برای هر کدام، قرار تأمین جداگانه صادر می گردد.
▪︎ مبلغ وجه التزام، وجه الکفاله و وثیقه نباید از خسارت وارده به بزه دیده کمتر باشد.
▪︎ اگر با صدور قرار تأمین خواسته در دادسرا اموالی از متهم توقیف شده باشد، ارزش مال توقیف شده در میزان قرار تامین صادره موثر خواهد بود. به عبارتی قرار صادره بایستی با نوع و اهمیت جرم و خسارات وارده تناسب داشته باشد.
بیشتر بدانید:
صدور قرار تامین خواسته در دادسرا
شاکی می تواند ضمن شکایت یا بعد از آن درخواست توقیف اموال متهم را نماید. در صورتی قرار تامین خواسته صادر می شود که ۱- شکایت مطرح شده باشد ۲- دلایل قابل قبول در خصوص اثبات جرم باشد ۳- انتساب آن به متهم وجود داشته باشد. در دادسرا نیازی به تودیع خسارت احتمالی از سوی شاکی نمی باشد.
چنانچه موضوع جرم عین معین باشد همان توقیف می شود. در صورتی که عین معین در دسترس نباشد یا باشد ولی قابل توقیف نباشد، معادل ارزش موضوع جرم از اموال متهم توقیف و بازداشت می گردد. این قرار ظرف ۱۰ روز قابل اعتراض در دادگاه کیفری می باشد.
بیشتر بدانید:
صدور قرار اناطه
در مواردی در رسیدگی دادسرا، احراز مجرمیت متهم منوط به رسیدگی به موضوع در دادگاه حقوقی می باشد. برای مثال، در مواردی که شکایت فروش مال غیر شده، متهم مدعی مالکیت ملک می گردد.
در اینجا، بازپرس قرار اناطه صادر می کند. پس از صدور قرار و ابلاغ آن به ذینفع، بایستی ظرف یکماه نسبت به اقامه دعوا مالکیت در دادگاه صالح حقوقی اقدام نموده و گواهی شکایت را به دفتر شعبه دادسرا ارائه دهد.
اگر در این مدت اقدامی نشود بدون در نظر گرفتن ادعای ذینفع، شکایت ادامه پیدا می کند. قرار اناطه ظرف ده روز پس از تایید دادستان توسط شاکی قابل اعتراض می باشد. رسیدگی به اعتراض به قرار اناطه بر عهده دادگاه کیفری است.
چند نکته:
▪︎ ذینفع کسی است که اگر در دادگاه حقوقی رای به نفعش صادر شود در دادسرا نیز به نفع وی تصمیم گرفته می شود.
▪︎ صدور قرار اناطه فقط در مواردی که اختلاف در مالکیت راجع است به اموال غیر منقول و مسائل غیر مالی صادر می شود. اگر در مورد اموال منقول مانند خودرو باشد قرار اناطه صادر نمی شود. در اینجا بازپرس خود به اختلاف رسیدگی و تصمیم می گیرد.
قرار جلب به دادرسی
قرار جلب به دادرسی وقتی توسط بازپرس یا دادیار صادر می شود که جرم ثابت شده باشد و دلیل کافی بر وقوع جرم و انتساب آن به متهم وجود داشته باشد.
این قرار یکی از قرارهای نهایی دادسرا محسوب شده و قطعی می باشد. پس از صدور آن، پرونده نزد دادستان ارسال تا در صورت موافقت، اقدام به صدور کیفرخواست نماید.
کیفرخواست
پس از صدور قرار جلب به دادرسی، کیفرخواست توسط دادستان یا معاون وی یا دادیار صادر می شود. بازپرس صلاحیت و اختیاری در صدور کیفرخواست ندارد. اما دادیار چون برخی اختیارات دادستان به وی تفویض می گردد، پس از موافقت دادستان، خود دادیار رسیدگی کننده به پرونده می تواند اقدام به صدور کیفرخواست نماید.
در کیفرخواست مشخصات متهم، قرار تأمین صادره، آزاد است یا بازداشت، نوع اتهام، تاریخ وقوع جرم، محل وقوع جرم، دلایل استنادی در اثبات جرم و عنوان جرم یا جرائم انتسابی به متهم قید می شود.
رسیدگی در دادگاه کیفری
پس از صدور کیفرخواست و ارسال پرونده به دادگاه، دستور تشکیل جلسه رسیدگی جهت حضور طرفین و نماینده دادستان صادر می شود. در جلسه رسیدگی بار دیگر موارد اتهامی به متهم تفهیم و دفاعیات او اخذ می شود.
اگر متهم یا وکیل وی در آخرین دفاع اظهاراتی را بیان کنند که نیاز به انجام تحقیقات بیشتری باشد، ختم رسیدگی اعلام نمی شود. بلکه ابتدا تحقیقات انجام سپس رای صادر می شود. چنانچه نظر دادگاه به برائت متهم باشد نیازی به اخذ آخرین دفاع نمی باشد.
بیشتر بدانید:
قرار موقوفی تعقیب
قرار موقوفی تعقیب یکی از قرارهای نهایی دادسراست که صدور آن بیانگر ختم تحقیقات است. در صورت وقوع یکی از موارد زیر قاضی تحقیق اقدام به صدور قرار موقوفی تعقیب می نماید. این قرار ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ به شاکی خصوصی توسط وی قابل اعتراض در دادگاه می باشد.
۱- فوت متهم یا محکوم علیه
۲- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم قابل گذشت
۳- شمول عفو
۴- نسخ مجازات قانونی
۵- شمول مرور زمان در موارد پیش بینی شده در قانون
۶- توبه متهم در موارد پیش بینی شده در قانون
۷- اعتبار امر مختوم
قرار منع تعقیب
قرار منع تعقیب قرار نهایی دادسرا محسوب می شود و در صورت وجود یکی از موارد ذیل صادر می شود:
۱- جرمی واقع نشده باشد.
۲- ادله کافی مبنی بر اثبات جرم در پرونده وجود نداشته باشد.
۳- دلیل کافی مبنی بر انتساب آن به متهم وجود نداشته باشد.
این قرار ظرف ۱۰ روز از زمان ابلاغ به شاکی قابل اعتراض می باشد. رسیدگی به اعتراض به قرار منع تعقیب در صلاحیت دادگاه کیفری است. اگر دادگاه با قرار صادره موافق باشد آن را تایید می کند. در غیر این صورت، اگر تحقيقات دادسرا ناقص باشد دستور تکمیل آن را می دهد.
در اینجا پس از تکمیل پرونده، مجدد به دادگاه برای اتخاذ تصمیم ارسال می شود. چنانچه بنا به جهات دیگر مخالف قرار صادره باشد با نقض قرار، پرونده جهت صدور قرار جلب به دادرسی به دادسرا بازگردانده می شود.
بیشتر بدانید:
قرار ترک تعقیب
در جرائم قابل گذشت مثل ترک انفاق و ضرب و جرح، شاکی می تواند تا قبل از صدور کیفرخواست درخواست ترک تعقیب متهم را نماید. در این صورت دادستان اقدام به صدور قرار ترک تعقیب می نماید.
شاکی می تواند ظرف یکسال از تاریخ قرار صادره، برای یکبار تعقیب متهم را تقاضا کند. صدور این قرار محدود به دادسرا می باشد.
قرار تعلیق تعقیب
قرار تعلیق تعقیب یکی از قرارهای نهایی دادسرا بوده و صدور آن برعهده دادستان است. در مواردی که:
۱- جرم درجه ۶ و ۷ و ۸ باشد.
۲- پرونده از ابتدا شاکی نداشته یا داشته و گذشت کرده باشد یا خسارت شاکی جبران شده یا ترتیب پرداخت آن داده شده باشد.
۳- متهم فاقد محکومیت موثر کیفری باشد.
۴- موافقت متهم اخذ شده باشد.
در مجموع این موارد قرار تعلیق تعقیب در دادسرا به مدت ۶ ماه تا ۲ سال صادر می شود. دادستان در طول مدت قرار، متهم را مکلف به انجام یک یا چند مورد از موارد ذیل می نماید:
الف- ارائه خدمات به بزه دیده در جهت رفع یا کاهش آثار زیان بار مادی یا معنوی ناشی از جرم با رضایت بزه دیده
ب – ترک اعتیاد از طریق مراجعه به پزشک، درمانگاه، بیمارستان و یا به هر طریق دیگر، حداکثر ظرف شش ماه
پ – خودداری از اشتغال به کار یا حرفه معین، حداکثر به مدت یک سال
ت – خودداری از رفت و آمد به محل یا مکان معین، حداکثر به مدت یک سال
ث – معرفی خود در زمانهای معین به شخص یا مقامی به تعیین دادستان، حداکثر به مدت یک سال
ج – انجام دادن کار در ایام یا ساعات معین در موسسات عمومی یا عام المنفعه با تعیین دادستان، حداکثر به مدت یک سال
چ – شرکت در کلاسها یا جلسات آموزشی، فرهنگی و حرفه ای در ایام و ساعات معین حداکثر، به مدت یک سال
ح – عدم اقدام به رانندگی با وسایل نقلیه موتوری و تحویل دادن گواهینامه، حداکثر به مدت یک سال
خ – عدم حمل سلاح دارای مجوز یا استفاده از آن، حداکثر به مدت یک سال
د – عدم ارتباط و ملاقات با شرکاء جرم و بزه دیده به تعیین دادستان، برای مدت معین
ذ – ممنوعیت خروج از کشور و تحویل دادن گذرنامه با اعلام مراتب به مراجع مربوط، حداکثر به مدت شش ماه
اگر در طول مدت تعلیق متهم به دستورات دادسرا عمل نکند یا مرتکب یکی از جرایم حد، قصاص یا تعزیر درجه ۷ و بالاتر شده و مورد تعقیب قرار بگیرد، قرار تعلیق صادره لغو و تعقیب متهم با لحاظ مقررات تعدد جرم ادامه می یابد.
بیشتر بدانید:
مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم
شاکی که اقدام به شکایت می کند به دنبال جبران ضرر و زیان وارده به خود در نتیجه جرم می باشد. جرائمی که رد مال دارند شامل سرقت، کلاهبرداری، فروش مال غیر، تحصیل مال از طریق نامشروع و اختلاس چون دادگاه در حکم صادره محکوم علیه را به رد مال برده شده در حق شاکی محکوم می کند نیازی به دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم نمی باشد.
اما در جرائمی چون جعل، خیانت در امانت، چک بلامحل و… شاکی می تواند پس از صدور کیفرخواست دادخواست ضرر و زیان را به دادگاه کیفری تقدیم نماید. در این صورت دادگاه همزمان با رسیدگی به جرم، به دادخواست تقدیمی نیز رسیدگی و حکم صادر می گردد.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- چه جرائمی مستقیم در دادگاه کیفری رسیدگی می شوند؟
در جرائم درجه ۷ و ۸ و جرائم منافی عفت شکایت پس از ثبت در دفتر خدمات قضایی برای انجام تحقیقات و رسیدگی به دادگاه ارسال می گردد.
۲- به جرم چک بلامحل کدام دادسرا رسیدگی می کند؟
دادسرای محل بانکی که گواهی عدم پرداخت را صادر نموده صالح به انجام تحقیقات است.
۳- آیا صدور قرار بازداشت موقت قابل اعتراض است؟
ظرف ۱۰ روز از سوی متهم قابل اعتراض در دادگاه است.
