مهریه و همه چیز در مورد آن

دیدگاه‌ خود را بنویسید / دعاوی خانواده
مهریه
زهرا شریفی
Latest posts by زهرا شریفی (see all)

 

مهریه یکی از حقوق مالی زن است که با وقوع عقد نکاح مالک آن می شود. به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی در آن بنماید.

مهریه ممکن است سکه بهار آزادی، وجه نقد، آپارتمان، زمین یا هر مالی باشد که مالیت و ارزش اقتصادی داشته باشد. اگر مالیت نداشته باشد نمی تواند مهریه قرار بگیرد مانند بال مگس.

با نکاح ذمه مرد نسبت به مهریه مشغول می شود. دینی بر عهده مرد است که با مطالبه زوجه باید پرداخت شود.

در این نوشته وکیل مهریه به طور کاربردی، در مورد مهریه، چگونگی مطالبه و وصول آن بر اساس قانون مدنی و رویه کنونی محاکم خانواده بیان نموده است.

همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.

انواع مهریه

امروزه مهریه اغلب به صورت سکه تعیین می شود. سکه از اموال مثلی محسوب می گردد. بدین معنا که اشباه و نظایر آن در بازار فراوان است. در قباله ازدواج نوع سکه قدیم یا جدید مشخص نمی شود. بطور کلی سکه ذکر می شود .

گاهی مهریه، آپارتمان یا قواره ای زمین است. در این موارد، زوج سند ملک را در دفترخانه اسناد رسمی به نام زوجه منتقل می کند. انتقال رسمی ملک به زوجه، پرداخت مهریه تلقی می شود.

ممکن است، مهریه انجام عملی از سوی زوج باشد مانند سفر حج. زوج متعهد می شود تعهد خود را با مطالبه زوجه بجا آورد.

مهریه عندالمطالبه

معمولاً مهریه ضمن عقد نکاح از نوع عندالمطالبه است. عندالمطالبه بدین معناست که هر زمان زن آن را مطالبه کند، مرد باید پرداخت نماید. خواه مرد مال داشته باشد یا نداشته باشد. در این صورت اگر مالی از مرد یافت نشود جلب و زندانی می شود.

پس از مطالبه، زوج عین سکه را به زوجه تسلیم می کند یا بهای آن را که معمولاً این چنین است به نرخ روز پرداخت می کند.

مهریه عندالاستطاعه

گاهی مهریه در نکاحنامه بصورت عندالاستطاعه ذکر می شود. بدین معنا که در صورت ملائت و توانایی مالی مرد امکان وصول آن خواهد بود. در این نوع هم مانند عندالمطالبه زن باید اقدام به مطالبه آن نماید.

در صورت عدم ملائت مرد در پرداخت همچنان دین بر عهده مرد است. در مهریه عندالاستطاعه زوجه اموال زوج را معرفی و توقیف می کند و از محل آن طلب خود را وصول می کند. اما امکان جلب و زندانی کردن زوج نخواهد بود.

افزایش مهریه بعد از نکاح

تعیین مهریه بنابر توافق طرفین است. ممکن است بعد از عقد و در طول زندگی مشترک زوجین تصمیم بر افزایش میزان مهریه بگیرند. در اینجا افزایش مهر عنوان مهریه ندارد. همچنین از امتیاز مهریه مانند پرداخت به نرخ روز برخوردار نمی باشد.

طرفین می تواند طبق ماده ۱۰ قانون مدنی در خصوص افزایش میزان مهریه بعد از عقد توافق کنند. این توافق میان ایشان لازم الرعایه و لازم الاجرا بوده و دین مرد محسوب می شود.‌

بیشتر بدانید:

افزایش مهریه بعد از عقد

مهرالمسمی

مهریه ای که ضمن عقد طرفین با تراضی تعیین می کنند مهرالمسمی گفته می شود. مهریه می تواند سکه، وجه نقد، آپارتمان و… باشد. هر آن چیزی که مال باشد و دارای ارزش، عنوان مهریه را دارد.

اگر ضمن قباله میزان آن آورده شود مهر المسمی است. زوج می بایست مهریه تعیینی ضمن عقد را با مطالبه زوجه پرداخت کند.

مهرالمثل

گاهی، میزان مهریه ضمن عقد دائم مشخص نمی شود. در این زوجین می توانند بعد از عقد آن را تعیین کنند به آن مهرالمثل گفته می شود. مهرالمثل با در نظر گرفتن شرایط زن و عرف جامعه تعیین می شود. تعیین آن طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری می باشد.

زوج باید مبلغ مهرالمثل را در صورت مطالبه زوجه پرداخت کند. طرفین بعدا نمی توانند تغییری در آن دهند. برای این مهریه عنوان مهرالمثل را می گیرد چون بعد از عقد و نزدیکی زوجین تعیین می شود.

برای تعیین مهرالمثل، شرایط خانوادگی و صفات و وضعیت زن نسبت به اقارب وی و غیره در نظر گرفته می شود. واژه غیره در ماده بیانگر اینست که سایر خصوصیات زن چون جمال، سلامت، بکارت… نیز مورد توجه قرار می گیرد.

مهرالمتعه

ممکن است مهریه ضمن عقد تعیین نشود. در این صورت اگر بین زوجین نزدیکی نشده باشد و شوهر زن را طلاق دهد به زن مهرالمتعه تعلق می گیرد. برای تعیین مهر المتعه شرایط مرد از حیث توانایی مالی در نظر گرفته می شود.

فوت هریک از زوجین و عدم تعیین مهریه

اگر ضمن عقد مهریه تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی، یکی از زوجین فوت کند، زن مستحق مهر نمی باشد. در مواردی که مرد فوت می کند، زن نمی تواند از ورثه مهریه را مطالبه نماید. همچنین اگر زن فوت کند، ورثه زن نمی توانند از مرد مطالبه مهریه کنند.

گاهی مهریه تعیین شده اما نزدیکی نشده (زوجه غیرمدخوله) با فوت هریک از زوجین زن مستحق نصف مهر است. اگر مهریه تعیین نشده و نزدیکی شود، به زن مهر المثل تعلق می گیرد.

مهریه زوجه باکره

زوجه باکره می تواند در زمان طلاق نصف مهریه را مطالبه و دریافت نماید. اگر نکاح منتهی به نزدیکی شود زن مستحق کل مهریه می شود. اگرچه با وقوع عقد زن مالک مهریه می شود لکن در مورد نصف مهریه، مالکیت زن ناپایدار است. با نزدیکی مالکیت کامل می شود و می توان کل آن را مطالبه کرد. خواه در دوران عقد باشد یا پس از عروسی.

بیشتر بدانید:

مهریه زوجه باکره

مالکیت زن بر مهریه

به مجرد وقوع عقد نکاح زن مالک مهریه می شود و هر تصرفی می تواند در آن نماید. از آنجا که قبل از نزدیکی نصف مهر به زن تعلق می گیرد، مهریه نسبت به نصف دیگر آن متزلزل و ناپایدار است.

بر اساس تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و قانون استفساریه تبصره مذکور و آیین نامه اجرایی آن، مهریه به ارزش روز پرداخت می شود. خواه سکه باشد یا وجه نقد.

اگر مرد مهریه پرداخته باشد و بدون نزدیکی طلاق واقع شود، مرد می تواند نصف آنچه پرداخته را از زن مطالبه کند. استحقاق زن بر مهریه در این شرایط نصف مهریه است نه کل آن. مرد می تواند دعوی مطالبه وجه در دادگاه حقوقی محل اقامت زوجه اقامه کند.

محاسبه مهریه

برای محاسبه مهریه از نوع وجه نقد از فرمول زیر استفاده می شود:

عدد شاخص سال قبل از مطالبه مهریه را تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد نکاح نموده و حاصل آن را در مبلغ مهریه ضرب می کنیم.

فرمول محاسبه مهریه وجه نقد بعد از فوت زوج از قرار ذیل است:

عدد شاخص سال فوت را تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد می کنیم و حاصل آن در مبلغ مهریه ضرب می شود.

نکته: اگر مهریه سکه باشد چه زوج زنده باشد چه فوت کرده باشد، به نرخ روز پرداخت می گردد.

تعهد ثالث به پرداخت

در مواردی شخص ثالث متعهد پرداخت مهریه زوجه می شود. در این صورت تعهد وی مانند تعهد زوج است. لذا طبق تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی پرداخت مهریه به نرخ روز می باشد.

شخص ثالث ممکن است پدر و مادر زوج باشد یا شخص دیگری. پرداخت مهریه ممکن است ضمن نکاح نامه باشد، یا سند دیگری تعهد شود.ممکن است شخص ثالث و زوج هر یک بخشی را متعهد شوند. ممکن است توافق شود هر یک متضامناً مسئول پرداخت کل مهریه باشند.

بیشتر بدانید:

تعهد شخص ثالث به پرداخت مهریه

اقرار زوجه به دریافت مهریه

اقرار عبارت است ازاینکه شخص به ضرر خود و به نفع دیگری حقیقتی را بیان کند. طبق مقررات حقوق مدنی مهم ترین دلیل اثبات دعوی، اقرار می باشد. با وجود اقرار در دعوی نیاز به دلیل دیگری نیست. اقرار زوجه به دریافت مهریه در صورتی قبول می شود که اولاً کتبی باشد ثانیاً به موجب سند رسمی تنظیم‌شده باشد.

بیشتر بدانید:

اقرار به دریافت مهریه

ابراء مهریه

ابراء یعنی شخصی(داین) از حق خود با اراده و اختیار صرفنظر کند. با وقوع عقد زوجه مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی در آن نماید.

تا زمانی که زوجه مهریه را دریافت ننموده، داین محسوب می شود. زوجه بر مبنای مالکیتی که بر مهریه دارد، می تواند تمام یا بخشی از آن را ابراء کند. در این صورت حقی بر مطالبه میزان ابراء شده نخواهد داشت.

حق حبس زوجه

در مواردی که زوجه هنوز اقدام به تمکین ننموده، می تواند تمکین نکند تا زمانی که مهریه را دریافت کند. حق حبس در خصوص مهریه عندالمطالبه اعمال می شود. به عبارتی باید مهریه زوجه حال باشد و هر زمان بتواند آن را مطالبه کند.

هر زمان زوجه به میل خود اقدام به تمکین کند حق حبس از بین می رود. ساقط شدن حق حبس حق زن بر مطالبه مهریه را از بین نمی برد.

رای وحدت رویه شماره ۷۱۸ مورخ ۱۳۹۰/۲/۱۳ دیوان عالی کشور در مورد حق حبس زوجه مرقوم می دارد: مستفاد از ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی این است که زن در صورت حال بودن مهر می تواند تا مهریه به او تسلیم نشده از ایفاء مطلق وظایف که شرعا و قانونا در برابر شوهر دارد امتناع نماید.

بیشتر بدانید:

حق حبس زوجه

مهریه در عقد موقت

در قانون مدنی دو نوع نکاح ذکر شده است نکاح دائم و نکاح موقت. در نکاح دائم طرفین می توانند مهریه را زمان عقد تعیین نکنند و به بعد موکول کنند. در نکاح موقت مهریه باید ضمن عقد تعیین شود. حتی اگر مدت نکاح یک ساعت یا یک روز باشد. در غیر اینصورت نکاح باطل است.

زوجه منقطعه نیز مانند زوجه دائم با وقوع عقد مالک مهریه می شود و هرنوع تصرفی می تواند در آن نماید.

ماده ۱۰۸۲ و تبصره آن در این نوع نکاح هم لازم الاجراست. زوجه می تواند مهریه اش را هر زمان مطالبه کند. زوج موظف به پرداخت به نرخ روز می باشد. در نکاح موقت مانند دائم مهریه می تواند وجه نقد، سکه و … باشد. اگر پرداخت شده و نزدیکی نشده باشد، زوج می تواند نصف آنچه پرداخته را استرداد کند.

مهریه ۱۱۰ سکه

زوجه می تواند مهریه ضمن قباله به هر میزان را هر زمان مطالبه کند. پس از دعوی مهریه و صدور حکم محکومیت قطعی زوج، در اجرای احکام پرونده اجرایی تشکیل می شود. زوجه اموال زوج شامل حساب بانکی، اتومبیل، آپارتمان و… را معرفی و درخواست توقیف می کند. مال توقیف شده با نظر کارشناس ارزیابی می شود.

با فروش مال مهریه از محل آن وصول می شود. در اینجا چنانچه اموال زوج کافی جهت وصول مهریه نباشد، زوجه می تواند تقاضای جلب نماید. لکن صرفاً تا تعداد ۱۱۰ سکه جلب امکانپذیر است.

بیش از آن امکان جلب و حبس مرد وجود ندارد. در این صورت فقط باید اموال زوج شناسایی و معرفی شود تا از محل آن مازاد بر ۱۱۰ سکه وصول شود.

اعسار از پرداخت مهریه

وقتی زوج توان پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، دعوی اعسار از پرداخت محکوم به را اقامه می کند.

پس از صدور حکم قطعی، از تاریخ ابلاغ اجرائیه در سامانه ثنا، زوج ظرف یک ماه مهلت دارد دادخواست اعسار را در دادگاه بدوی صادرکننده حکم ثبت کند. تقدیم دادخواست ّپس از پایان یک ماه از تاریخ ابلاغ اجرائیه، موکول به سپردن تامین مناسب طبق نظر دادگاه می باشد.

بیشتر بدانید:

اعسار چیست؟

مطالبه مهریه از اجرای ثبت

مطالبه مهریه ابتدا باید از طریق اداره اجرائیات ثبت اسناد و املاک صورت بگیرد. برای این منظور زوجه با در دست داشتن اصل کارت ملی و شناسنامه و عقدنامه به دفترخانه ای که صیغه عقد را جاری نموده مراجعه می کند.‌

در آنجا به طور مکتوب درخواست توقیف اموال زوج را با ضمیمه نمودن مدارک مربوطه می نماید. سردفتر پس از ابلاغ مراتب به زوج، تقاضانامه و مدارک را به اجرائیات ثبت ارسال می کند. در آنجا اقدامات لازم جهت توقیف و فروش اموال زوج و وصول مهریه انجام‌ می شود.

مطالبه مهریه از دادگاه

اگر زوجه نتواند در اجرای ثبت مهریه اش را دریافت کند، نوبت به دادگاه می رسد. در این صورت، پس از صدور گواهی عدم توقیف مال و وصول مهریه از سوی اجرائیات، زوجه دعوی مطالبه مهریه به دادگاه خانواده محل اقامت خود تقدیم نماید. زن فقط می تواند آن میزان که در اجرای ثبت دریافت نکرده را در دادخواست مطالبه نماید.

کلام آخر

یکی از حقوق قانونی زن که با عقد ایجاد می گردد، مهریه است. زوجه می تواند در حین زندگی زناشویی مهریه خود را مطالبه نماید، حتی اگر طلاق نگیرد.

مهریه، سکه باشد یا وجه نقد به نرخ روز پرداخت می شود. برای مطالبه و دریافت آن، ابتدا باید از طریق اجرای ثبت اقدام نمود سپس در دادگاه اقامه دعوی نمود.

نمونه آرای قضایی

◇ در صورتی که زوجه به جهت طلاق، بخشی از مهریه را بذل نماید، قاضی می‌تواند به نمایندگی از طرف زوج قبول بذل نماید.
(دادنامه ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۱۳۵۵ – ۹۳/۹/۱۵ شعبه ۴۵ دادگاه تجدیدنظر تهران)

◇ با انجام نزدیکی از دبر، زوجه مستحق دریافت تمام مهریه مذکور در سند ازدواج بوده و طلاق نیز رجعی محسوب می گردد.
(دادنامه ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۲۲۶۶ – ۹۱/۱۱/۲۴ شعبه ۴۷ دادگاه تجدیدنظر تهران)

◇ شرط پرداخت عندالاستطاعه مهریه، شرط ضمن العقد نکاح محسوب می شود بنابراین اعتبار این شرط تا زمانی است که رابطه زوجیت تداوم داشته باشد و با طلاق، اعتبار این شرط از بین می رود.موافقت زوجه به پرداخت مهریه به شرط استطاعت زوج مشروط به دوام زوجیت است. (ماده ۱۰۸۲ ق م)
(دادنامه ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۴۰۴ – ۹۳/۸/۲۱ شعبه ۸ دیوان عالی کشور)

◇ مهریه شرعی همان است که ضمن عقد نکاح واقع شده و افزایش مهریه بعد از عقد صحیح نبوده و آثار مهریه بر آن مترتب نمی شود، بنابراین تحت عنوان مهریه قابل مطالبه نیست.
(دادنامه ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۳۶۱ – ۹۵/۳/۸ شعبه ۳۰ دادگاه تجدیدنظر تهران)

 

جهت دریافت مشاوره تخصصی در امور خانوادگی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۰۲۱۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.

 

ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی

به مجرد عقد زن مالک مهر میشود و میتواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.

تبصره (الحاقی ۱۳۷۶/۴/۲۹) – چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.
آیین‌نامه اجرایی این قانون حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت دادگستری و وزارت امور اقتصادی و دارائی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی

زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع ‌مسقط حق نفقه نخواهد بود.

ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی

اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمیتواند از حکم ماده قبل استفاده کند ‌معذلک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.

ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی

هر گاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلا داده باشد‌ حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلا یا قیمتا استرداد کند.

ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی

در نکاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده

هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.

سوالات متداول

۱- آیا مهریه بیش از ۱۱۰ سکه قابل دریافت است‌؟

مهریه تا ۱۱۰ سکه امکان جلب مرد در صورت فقدان مال وجود دارد. مازاد بر آن تنها امکان جلب نیست اما می توان از اموال متعلق به زوج مهریه را وصول نمود.

۲- اقرار زوجه به وصول مهریه به موجب سند دست نوشته قابل استناد است؟

صرفا اقرار به وصول مهریه به موجب سند رسمی قابل استناد می باشد.

۳- اگر مهریه عندالاستطاعه باشد زن می تواند به حق حبس استناد و تمکین نکند؟

فقط در مهریه حال(عندالمطالبه) زن می تواند از حق حبس بهره مند شود.

۴- نکاح موقت بدون تعیین مهریه چه وضعیتی دارد؟

عقد نکاح باطل است. در این نوع عقد باید مهریه معین و مدت معلوم باشد.

۵- اگر زوجه بخشی از مهریه را در اداره ثبت دریافت کند برای بقیه چه اقدامی می توان نمود؟

زن استحقاق دریافت تمام مهریه را دارد. در این صورت زوجه می تواند برای وصول بقیه مهریه و اقدام برای جلب در دادگاه خانواده اقامه دعوی نماید.

۶- آیا زوجه می تواند از طریق اداره اجرائیات ثبت درخواست جلب زوج را نماید؟

در مطالبه مهریه صدور حکم جلب تنها از طریق اجرای احکام دادگاه امکانپذیر است.

نوشته‌های مرتبط

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مشاوره مستقیم با وکیل شریفی