- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
تجدیدنظرخواهی به معنای رسیدگی دوباره به دعوایی است که یکبار مورد رسیدگی واقع شده است. با توجه به اینکه هر انسانی ممکن است در اعمال خود دچار لغزش و خطا شود، بنابراین هر رأیی نیز قابل رسیدگی و قضاوت مجدد است به عبارتی بازبینی قضاوت دادگاه بدوی می باشد.
در این مقاله وکیل تجدیدنظر خواهی به بررسی طرق اعتراض نسبت به آرای بدوی حقوقی و نحوه آن می پردازد.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
تجدیدنظر خواهی چیست؟
فهرست مطالب
تجدیدنظرخواهی به معنای رسیدگی دوباره به دعوایی است که یکبار مورد رسیدگی واقع شده است. یکی از طرق اعتراض نسبت به آرای دادگاه های حقوقی، تجدیدنظرخواهی نسبت به آنهاست و طریق عادی اعتراض به رای محسوب می شود.
رأیی که به صورت حضوری صادر شود ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ به محکوم علیه قابل اعتراض است.
اگر رای به طور غیابی صادر شده باشد، ظرف بیست روز قابل واخواهی و در مهلت بیست روز بعدی قابل تجدیدنظر می باشد. دادگاه تجدیدنظر از همان اختیاراتی برخوردار است که دادگاه اولیه دارد و صرفاً به موضوعی رسيدگی می کند که در دادگاه بدوی مورد رسیدگی و صدور رای واقع شده باشد.
قانون آیین دادرسی مدنی قانون شکلی است که یکی از مباحث آن نحوه تجدیدنظرخواهی از آراء حقوقی، شرایط و مواعد آن است. این مقررات آمره بوده و عیناً بایستی اجرا شوند. هر گونه نقض آن بدون علت موجه قانونی، موجب رد اعتراض شده و تبعات جبران ناپذیری را به همراه می آورد.
آراء قابل تجدیدنظر
در حقوق ایران اصل بر قطعیت رای بدوی است مگر قابل اعتراض بودن آن تصریح شده باشد. مواد ۳۳۱ و ۳۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی احکام و قرارهای قابل تجدیدنظر را بیان نموده است.
بیشتر بدانید:
ماده ۳۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی: احکام زیر قابل درخواست تجدیدنظر می‌باشد:
الف- در دعاوی مالی که خواسته یا ارزش آن از سه میلیون (۳/۰۰۰/۰۰۰) ریال متجاوز باشد.
ب- کلیه احکام صادره در دعاوی غیرمالی.
ج- حکم راجع به متفرعات دعوا در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشد.
تبصره – احکام مستند به اقرار در دادگاه یا مستند به رای یک یا چند نفر کارشناس که طرفین کتبا رای آنان را قاطع دعوا قرار داده باشند قابل درخواست تجدیدنظر نیست مگر در خصوص صلاحیت دادگاه یا قاضی صادر کننده رای.
ماده ۳۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی: قرارهای زیر قابل تجدیدنظر است، در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل درخواست تجدیدنظر باشد:
الف- قرار ابطال دادخواست یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شود.
ب- قرار رد دعوا یا عدم استماع دعوا.
ج- قرار سقوط دعوا.
د- قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا.
متفرعات دعوا شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناس، خسارت تاخیر تادیه یا عدم تسلیم مبیع و سایر هزینه هایی می شود که به خواهان در طول دادرسی متحمل می شود.
خواهان در ستون دادخواست، خسارات دادرسی که شامل موارد مذکور می شود را مطالبه می نماید. در حال حاضر تمام آراء صادره از محاکم بدوی قابل تجدیدنظر می باشند.
آرای غیر قابل تجدیدنظر
علاوه بر دعاوی به خواسته کمتر از سیصد هزار تومان، آرای قطعی عبارتند از:
۱- احکام مستند به اقرار قاطع دعوا در دادگاه. اقراری قاطع دعواست که در دادگاه و در حین مذاکره یا لوایح تقدیمی صورت گرفته باشد.
۲- حکم مستند به رای کارشناس. اگر طرفین رای یک یا چند نفر کارشناس را کتباً قاطع دعوا قرار داده باشند رای صادره قطعی و غیر قابل تجدیدنظرخواهی است.
۳- اگر طرفین با توافق یکدیگر حق تجدیدنظرخواهی را از خود سلب و ساقط نمایند.
مهلت تجدیدنظر
مهلت اعتراض در مورد افراد مقیم ایران بیست روز و برای افراد مقیم خارج کشور ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ رای بدوی است.
اگر رای بدوی به طور غیابی صادر شده باشد، ابتدای مهلت تجدیدنظرخواهی از تاریخ انقضای مهلت بیست روزه واخواهی یا در صورت واخواهی ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رای مورد واخواهی می باشد.
بیشتر بدانید:
هزینه دادرسی
هزینه دارسی در مرحله تجدیدنظر در دعاوی مالی ۴/۵ درصد محکوم به مقرر در حکم بدوی است. اگر دعوا رد شده باشد یا قرار عدم استماع دعوی صادر شده باشد و همچنین در تجدیدنظرخواهی نسبت به دعاوی غیر مالی، هزینه دادرسی برابر دعاوی غیر مالی پرداخت می شود.
چنانچه تجدیدنظرخواه هزینه کامل را در زمان ثبت دادخواست تودیع نکرده باشد، دفتر دادگاه بدوی ابتدا اخطار ده روزه مبنی بر رفع نقص هزینه دادرسی به تجدیدنظرخواه ابلاغ می نماید.
در صورت رفع نقص در موعد مقرر اقدام به تبادل لوایح می گردد در غیر این صورت قرار رد دادخواست صادر می شود. این قرار ظرف بیست روز قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان است.
طرفین دعوای تجدیدنظر
دادخواست تجدیدنظر باید در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی ثبت شود. اصولاً طرفین دعوا همان طرفین دعوای بدوی هستند. تجدیدنظرخواه کسی است که رای بدوی کلاً یا جزئاً بر علیه وی صادر شده است. تجدیدنظرخوانده کسی است که رای به نفعش صادر شده باشد.
دادخواست توسط شخص اصیل یا وکیل یا نماینده قانونی شامل ولی، قیم، وصی، متولی موقوفه، مدیر شرکت یا مدیر تصفیه ثبت می شود. اگر تجدیدنظرخواه به سن رشد نرسیده باشد یا محجور باشد دادخواست به نمایندگی از وی از سوی ولی یا قیم وی ثبت می شود.
اگر تاجر ورشکسته یا شرکت در حال انحلال باشد از سوی مدیر تصفیه، چنانچه دعوا مربوط به وصیت نامه باشد از سوی وصی و اگر موضوع دعوا مال موقوفه باشد توسط متولی ثبت می شود.
ورود ثالث و جلب ثالث در مرحله تجدیدنظر
شخص ثالث کسی است که از دعوای طرفین مستقلاً برای خود حقی قائل باشد یا در محق شدن یکی از طرفین ذینفع باشد و در مراحل بدوی و تجدیدنظر قابل طرح است. ممکن است علاوه بر طرفین دعوا بدوی، شخص یا اشخاص دیگری در مرحله تجدیدنظر دخالت نماید.
شخص ثالث می تواند تا قبل از اعلام ختم دادرسی در دادگاه تجدیدنظر، دادخواست ورود ثالث را به دادگاهی که در آن پرونده در جریان است تقدیم نماید.
هر یک از طرفین دعوا می توانند تا قبل از اعلام ختم دادرسی در مرحله تجدیدنظر، چنانچه برای پیشبرد دعوای خود جلب ثالث را لازم بداند جهات آن را به دادگاه ارائه دهد و دادخواست جلب ثالث را ظرف سه روز از طریق دفاتر خدمات قضائی به همان دادگاه ارسال نماید.
حکم صادره در خصوص ورود یا جلب ثالث در مرحله تجدیدنظر قطعی است مگر عنصر جدیدی در همان مرحله کشف شده باشد در این صورت قابل اعتراض خواهد بود. تجدیدنظرخواه به ضمیمه دادخواست، لایحه دفاعیه، تصویر رای بدوی و تاریخ ابلاغ رای را پیوست می نماید.
جهات تجدیدنظرخواهی
ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی: جهات درخواست تجدیدنظر به قرار زیر است:
الف – ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه.
ب – ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود.
ج – ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی.
د – ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای.
ه- – ادعای مخالف بودن رای با موازین شرعی و یا مقررات قانونی.
تبصره – اگر درخواست تجدیدنظر به استناد یکی از جهات مذکور در این ماده به عمل امده باشد در صورت وجود جهات دیگر، مرجع تجدیدنظر به آن جهت هم رسیدگی می نماید.
بیشتر بدانید:
تجدیدنظر خواه می بایست در لایحه دفاعیه جهت یا جهاتی که به موجب آن نسبت به رای صادره معترض است را ذکر نموده و لایحه دفاعیه را مستدل و مستند به مواد قانونی تنظیم و به ضمیمه دادخواست تجدیدنظرخواهی ارسال نماید.
تجدیدنظرخواهی خارج از مهلت
ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی جهات عذر موجه تجدیدنظرخواهی در موعد مقرر را بیان نموده است که عبارتند از:
۱- مرضی که مانع از حرکت است.
۲- فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
۳- حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد.
۴- توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی تقدیم کرد.
تجدیدنظرخواه مکلف است در موعد بیست روزه، اعتراض خود به رای را ثبت کند در غیر این صورت دادخواست تجدیدنظرخواهی رد می شود. اگر به واسطه یکی از عذرهای ماده ۳۰۶ نتواند دادخواست را در زمان مقرر ثبت کند، باید دلیل تاخیر را ضمن تجدیدنظرخواهی ارائه دهد.
دادگاه ابتدا به علت اعتراض خارج از مهلت رسیدگی می کند اگر آن را موجه تشخیص دهد در خصوص تبادل لوایح اقدام می گردد. اگر عذر ارائه شده غیر موجه باشد دادخواست رد می شود. رای صادره در خصوص رد دادخواست ظرف بیست روز قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان است.
تبادل لوایح
پس از بررسی دادخواست توسط دادگاه بدوی و کامل بودن آن، یک نسخه از دادخواست تجدیدنظرخواهی و ضمائم آن به تجدیدنظرخوانده یا تجدیدنظرخواندگان ابلاغ می شود.
تجدیدنظرخوانده ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ هر دفاعی دارد به موجب لایحه دفاعیه و از طریق دفتر خدمات قضایی به دادگاه بدوی ارسال می کند. پس از سپری شدن ده روز، خواه تجدیدنظرخوانده لایحه ای فرستاده باشد یا خیر، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می گردد.
رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر
رای دادگاه بدوی ممکن است به صورت قرار صادر شود یا حکم. در هر حال دادگاه تجدیدنظر لوایح دفاعیه طرفین، رای مورد اعتراض و رسیدگی در مرحله بدوی را مورد بررسی مجدد قرار می دهد.
▪︎ اگر رای بدوی از دادگاهی صادر شده باشد که صلاحیت ذاتی یا محلی در رسیدگی را نداشته است، رای را نقض و پرونده به دادگاه صالح ارسال می شود.
▪︎ اگر رای صادره به صورت قرار باشد، چنانچه موافق قانون صادر شده باشد رای تایید می شود. در غیر این صورت دادگاه تجدیدنظر قرار را نقض و پرونده را جهت رسیدگی ماهوی به دادگاه بدوی ارسال می نماید.
▪︎ چنانچه دادگاه اولیه حکم محکومیت خوانده را صادر کرده باشد، در صورتی که موافق مقررات صادر شده باشد حکم را تایید در غیر این صورت آن را نقض و مجدداً رسیدگی ماهیتی نسبت به آن صورت می گیرد.
▪︎ دادگاه تجدیدنظر پس از رسیدگی در صورت مخالفت با رای صادره، حسب مورد حکم بدوی را کلاً یا جزئاً نقض می نماید.
▪︎ معمولاً در مرحله تجدیدنظر رسیدگی غیرحضوری بوده و بدون تعیین وقت، منتهی به صدور حکم قطعی و لازم الاجرا می شود.
بیشتر بدانید:
چند نکته
• در مرحله تجدیدنظر ادعای جدید (افزون بر ستون خواسته) قبول نمی شود اما دلیل جدید می توان ارائه نمود.
• اگر رای دادگاه تجدیدنظر دارای سهو قلم و اشتباهاتی از قبیل اعداد، ارقام، مشخصات طرفین باشد می توان با ذکر موارد سهو قلم، درخواست صدور رای تصحیحی نمود. رای تصحیحی مجدداً به طرفین ابلاغ می گردد.
• اگر پس از صدور حکم بدوی و قبل از تجدیدنظرخواهی، محکوم علیه فوت کند دادنامه به وراث قانونی وی ابلاغ می شود. اگر محجور شده باشد به قیم و چنانچه ورشکسته شده باشد به مدیر تصفیه ابلاغ می گردد. در این صورت شروع مهلت اعتراض از تاریخ ابلاغ به نماینده قانونی احتساب می شود.
• اگر خوانده دعوا یا وکیل وی در هیچ یک از مراحل رسیدگی (بدوی و تجدیدنظر) حضور نداشته یا لایحه نفرستاده باشند و اعتراضی هم نکرده باشند، در این صورت رای دادگاه تجدیدنظر ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی قابل اعتراض در همان دادگاه تجدیدنظر می باشد رای صادره قطعی است.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- ابلاغ رای بدوی به طرفین از چه طریق است؟
ابلاغ دادنامه و بقیه اوراق قضایی از طریق سامانه ثنا و ابلاغ الکترونیکی صورت می پذیرد.
۲- اگر رای صادره مطابق مقررات و به طور صحیح و از سوی دادگاه غیر صالح صادر شده باشد تصمیم چیست؟
در هر حال چه رای صحیح چه غیر صحیح صادر شده باشد، نقض شده و به دادگاه صالح بدوی جهت رسیدگی از ابتدا ارسال می شود.
۳- آیا در مرحله تجدیدنظر خواهان می تواند خواسته را کم یا زیاد کند؟
خواسته را می تواند کم کند ولی نمی تواند زیاد کند.
