- ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی – تحلیل ماده - 2023-11-13
- نمونه لایحه مطالبه حساب دوران وکالت - 2023-11-13
- نمونه دادخواست مطالبه سفته سفید امضاء - 2023-11-13
تنظیم لایحه دفاعیه از مهمترین اوراق پرونده است که تنظیم کننده آن با دقت و اشراف به ابعاد موضوع پرونده اقدام به آن می نماید.
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی با جمعی از وکلای مجرب و متخصص در موضوعات مختلف حقوقی و با تسلط بر قوانین و رویه محاکم حقوقی و کیفری لوایح حقوقی را با رعایت اصول و نگارش تنظیم می نماید.
لایحه دفاعیه چیست؟
فهرست مطالب
دفاع طرفین دعوی به طور مکتوب در پرونده لایحه دفاعی نام دارد. لایحه یکی از اوراق قضایی است که با توجه به شرایط پرونده ثبت و ضمیمه می گردد.
سابقاً لوایح دفاعیه به طور فیزیکی و مستقیم به دفتر دادگاه ارائه و ثبت میشد. در حال حاضر صرفاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضائی حسب مورد به دادسرا، دادگاه کیفری یا حقوقی ارسال می گردد.
پس از تنظیم لایحه دفاعیه چه در دادگاه حقوقی و چه کیفری و چه در دادسرا می توان آن را ثبت نمود. بسیاری اوقات، طرفین پرونده درطول رسیدگی لازم می بینند دفاعیات خود را به طور مکتوب به دادگاه ارائه نمایند. در این صورت باید در قالب لایحه این کار را انجام دهند.
تنظیم لایحه با توجه به مسیری که در پرونده طی شده و دلایلی که وجود دارد امری مهم تلقی می شود. وکیل متخصص و حرفه ای با داشتن سالها تجربه وکالت و تسلط بر قوانین و آنچه در محاکم می گذرد، با توجه به محتویات پرونده لایحه دفاعیه را تنظیم می کند.
لایحه دفاعیه نوشته ای است که در طول رسیدگی محاکم حقوقی و کیفری یا در اعتراض یه قرار یا حکم به دادگاه ارائه می گردد.
لایحه ممکن است یکبار یا بارها با توجه به نیاز پرونده ارائه شود. در موارد لزوم و تا آنجا که شرایط پرونده ایجاب کند می توان دفاعیات خود را ارائه نمود.
بیشتر بدانید:
نحوه نگارش لایحه با بکار بردن اصول آن
در تنظیم لایحه دفاعیه باید شیوه و اصول آن رعایت شود.
اول لایحه خطاب به قاضی رسیدگی کننده به پرونده می باشد. ممکن است قاضی دادگاه کیفری یا حقوقی یا بازپرس و یا دادیار در دادسرا باشد.
دوم موضوع لایحه، دفاع در وقت رسیدگی است یا اعتراض به نظریه کارشناس یا در پاسخ به لایحه طرف مقابل و سایر موارد ذکر می شود.
سوم ذکر شماره بایگانی پرونده که عددی هفت رقمی بوده و در ابتدای ورود پرونده به شعبه ثبت می شود.
چهارم به شرح بیان مطالب پرداخته می شود. باید توجه داشت لایحه دفاعیه به طور مکتوب در پرونده ثبت و ضمیمه می شود. بنابراین هر زمان قابل استناد توسط طرف مقابل و یا هر شخص ذینفعی می باشد. لذا نگارش آن مستلزم تسلط به قوانین و رویه دادگاه ها می باشد.
بیشتر بدانید:
لایحه دفاعیه وقت رسیدگی
هر یک از طرفین پرونده می تواند برای آمادگی هر چه بیشتر در جلسه رسیدگی دادگاه حقوقی یا کیفری لایحه ارائه دهد.
برای تنظیم لایحه دفاعیه باید دلایلی که در پرونده و به نفع وی است قبلاً مورد بررسی و مطابقت با قوانین واقع شود. ممکن است هر یک از خواهان و خوانده اقدام به ثبت لایحه دفاعیه نماید.
در موارد حقوقی اگر تنظیم لایحه دفاعیه توسط خواهان پرونده است با توجه به دادخواست و خواسته دعوی و مدارک و ضمائم پرونده تنظیم می گردد. چنانچه توسط خوانده دعوی است باید توجه شود نسبت به دادخواست و نحوه اقامه دعوی خواهان ایراد قضایی گرفته شود.
در موارد کیفری نیز هر یک از طرفین می توانند با توجه به ادله خود و طرف مقابل دفاعیات خود را ارائه نماید.
هر یک این موارد نیازمند بررسی شیوه و اصول نگارش و اطراف دعوا یا شکوائیه می باشد. معمولاً لایحه وقت رسیدگی یک تا سه روز قبل از تاریخ رسیدگی از طریق دفاتر خدمات قضایی به دادگاه ارسال می گردد.
لایحه دفاعیه پس از وقت رسیدگی
گاهی، پس از وقت رسیدگی شرایطی پیش می آید که لازم است پس از تنظیم لایحه دفاعیه آن را در پرونده ضمیمه نمود مانند وصول نظریه کارشناس رسمی دادگستری که نسبت به آن اعتراضی وجود داشته باشد.
دلایل اعتراض به نظریه کارشناس باید مستدل به دادگاه ارائه شود. این امر نیازمند لایحه ای قانونی جهت اقناع دادگاه برای پذیرش اعتراض می باشد.
در موارد دیگری مانند وقتی که هر یک از طرفین اسناد و دلایلی به دادگاه می دهد. متعاقباً می توان لایحه ای در پاسخ به اظهارات و ادله طرف مقابل تنظیم نمود.
لایحه اعتراض به نظریه کارشناس
در برخی دعاوی جهت فصل خصومت و صدور رای، ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری امری اجتناب ناپذیر می باشد.
برای مثال، دعوی اجرت المثل ایام زوجیت، اجرت المثل ایام تصرف ملک دیگری، تشخیص اصالت خط و امضا یا تاریخ سند، تامین دلیل، محاسبه ارزش روز ملک و بسیاری دعاوی دیگر که بدون نظر کارشناس قابل تصمیم گیری نمی باشند.
اصولاً خواهان ضمن دادخواست یکی از ادله را ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری قرار می دهد. در پاره ای مواقع، دادگاه راساً و به تشخیص خود موضوع را به کارشناس ارجاع می دهد.
بیشتر بدانید:
پس از انجام کارشناسی، نظریه از سوی دفتر دادگاه به طرفین پرونده ابلاغ می شود تا ظرف هفت روز اگر اعتراضی دارند اقدام به تنظیم لایحه دفاعیه نموده و آن را ثبت نماید.
معترض و کسی که نظریه به زیانش صادر شده می بایست ظرف این مدت به موجب لایحه اعتراضی دفاعیات خود را نسبت به نظریه اعلامی با استدلال حقوقی و با استناد به مواد قانونی و شرایط پرونده بیان نماید.
دادگاه با توجه به لایحه دفاعیه که اصول نگارش ضمن آن رعایت شده، تصمیم می گیرد اعتراض را قبول کند و دعوی را به هیئت کارشناسی ارجاع دهد و یا بر اساس نظریه کارشناسی اقدام به صدور رای نماید .
شیوه و اصول نگارش لایحه کیفری اعتراض به نظر کارشناس
در تنظیم لوایح کیفری می بایست شیوه و اصول نگارش رعایت گردد.
یکی از مهمترین دعاوی که نیاز به اظهارنظر کارشناس دارد، شکایت جعل و استفاده از سند مجعول است.
شاکی ضمن شکایت درخواست ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری یا اداره تشخیص هویت برای تشخص جعلی بودن سند، نوشته های آن، امضا یا اثر انگشت می نماید.
همچنین در موارد دیگری که حسب مورد دادسرا یا دادگاه کیفری کسب نظریه کارشناس را برای اتخاذ تصمیم ضروری می داند. بنابراین تنظیم لایحه دفاعیه در اعتراض به نظر کارشناس یکنفره یا هیئت کارشناسی، حائز اهمیت بوده و در پیشبرد دعوی و رای صادره تاثیر بسزائی دارد.
لایحه اعتراض به رای
دعاوی حقوقی
رای صادره قابل تجدیدنظر و گاهاً قابل فرجام خواهی است. اگر رای از سوی شورای حل اختلاف صادر شده باشد ظرف بیست روز قابل اعتراض در دادگاه عمومی حقوقی است.
چنانچه رای از سوی دادگاه عمومی صادر شده باشد ظرف بیست روز قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان می باشد. برخی دعاوی مانند اصل طلاق، اصل نکاح، نسب و حجر علاوه بر امکان تجدیدنظر ظرف بیست روز قابل فرجام خواهی می باشند.
در هر یک از این موارد، کسی که به موجب رای صادره حقی از وی زائل شده پس از تنظیم لایحه دفاعیه مستدل و مستند به مواد قانونی، به دادگاهی که به اعتراض رسیدگی می کند، تقدیم می گردد.
لایحه اعتراض به رای در برگیرنده ایرادات شکلی و ماهوی نسبت به دادنامه صادره و نحوه رسیدگی دادگاه قبلی می باشد. در دعاوی حقوقی اصولاً رسیدگی شامل دو مرحله بدوی و تجدیدنظر می باشد مگر مواردی که قابل فرجام خواهی نیز می باشند.
دعاوی کیفری
رسیدگی به دعاوی کیفری اصولاً در سه مرحله دادسرا، دادگاه کیفری ۲ (دادگاه عمومی) و دادگاه تجدیدنظر استان به طور معمول به پرونده رسیدگی می شود. جرمی که رسیدگی اولیه آن دادگاه کیفری استان است دو مرحله ای بوده و مرجع تجدید نظر آن دیوان عالی کشور می باشد.
قرار منع تعقیب، موقوفی تعقیب، اناطه، ضبط وثیقه و سایر قرارهای دادسرا ظرف ده روز با تنظیم لایحه دفاعیه قابل اعتراض هستند. رای دادگاه کیفری و در مواردی رای دادگاه تجدیدنظر ظرف بیست روز قابل اعتراض هستند تا در مرجع بالاتر مجدد به موضوع رسیدگی شود.
باید توجه نمود در تمام این موارد محتوای لایحه دفاعیه و شیوه و اصول نگارش آن از جهت اقناع قضات صادر کننده رای نقشی تعیین کننده ایفا می کند.
بیشتر بدانید:
لایحه تجدیدنظرخواهی حقوقی
چنانچه رای بدوی صادر شود و تمام یا قسمتی از آن به ضرر یکی از طرفین باشد، می تواند در مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ در سامانه ثنا اقدام به تنظیم لایحه دفاعیه نماید. لایحه تجدیدنظر خواهی باید به استناد ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی تنظیم گردد.
در بسیاری موارد دیده شده محاکم تجدیدنظر چون تجدیدنظرخواه یا وکیل وی به این ماده استناد ننموده اند فقط به این دلیل اعتراض را رد نموده اند. علاوه بر استناد به یکی از موارد ماده مزبور، تنظیم لایحه دفاعیه بایستی مستدل، مستند و جامع باشد. در غیر این صورت اعتراض نتیجه مطلوبی در بر نخواهد داشت.
اگر نسبت به رای شورای حل اختلاف معترض باشیم لایحه خطاب به ریاست محاکم عمومی حقوقی حوزه مرجع رای بدوی تنظیم می گردد. اگر رای مورد اعتراض از سوی دادگاه حقوقی صادر شده باشد لایحه تجدیدنظر خطاب به ریاست و مستشاران محاکم تجدیدنظر استان نوشته می شود.
بیشتر بدانید:
چنانچه ایرادات شکلی نسبت به رسیدگی اولیه باشد، آن موارد در زمان تنظیم لایحه دفاعیه ذکر می شوند. سپس سراغ ایرادات و دفاعیات ماهوی باید رفت. در صورت وجود ایراد، دادگاه تجدیدنظر حسب مورد قرار عدم استماع دعوی یا قرار رد دعوی صادر می کند.
در این صورت رای صادره اعتبار امر مختومه را نخواهد داشت و خواهان مجدداً می تواند پس از رفع ایراد دادگاه، دعوی را اقامه نماید. اگر حکم به بطلان دعوا یا حکم بر محکومیت خوانده صادر شود، رای صادره اعتبار امر مختومه داشته و قابل شکایت مجدد نخواهد بود.
لایحه تجدیدنظرخواهی کیفری
در دعاوی کیفری، تنظیم لایحه دفاعیه شامل اعتراض به قرارهای دادسرا چون منع تعقیب، موقوفی تعقیب، قرار اناطه و… علاوه بر لوایح تقدیمی به دادسرا یا دادگاه می باشد.
لایحه در مورد هر یک از این موارد، با توجه به محتویات پرونده و دلایلی که به آنها توجه نشده، اقرار صریح یا ضمنی طرف مقابل و سایر موارد می باشند.
با صدور رای از سوی دادگاه کیفری ۲، محکوم علیه در مورد رای محکومیت یا شاکی در مورد برائت متهم، پس از تنظیم لایحه دفاعیه به مرجع تجدیدنظر تقدیم می گردد.
بیشتر بدانید:
در لایحه علاوه بر استناد به بندهای ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری باید نسبت به نواقص دادرسی اولیه و ادله ارائه شده و سایر موارد استناد نمود.
اگر محکوم علیه معترض است باید در کنار دفاعیات ماهوی، به تفسیر مضیق قوانین جزا به نفع متهم و عدم تفسیر موسع این قوانین استناد نماید.
لایحه فرجام خواهی حقوقی
برخی دعاوی علاوه بر امکان تجدیدنظرخواهی ظرف بیست روز قابل فرجام خواهی نیز می باشند. در این صورت بایستی اقدام به تنظیم لایحه دفاعیه شود.
رسیدگی به فرجام خواهی در دیوان عالی کشور به صورت شکلی صورت می گیرد. اگر دفاعیات موجه باشند دیوان پرونده را حسب مورد به دادگاه رسیدگی کننده و یا دادگاه صالح ارجاع می نماید.
در لایحه فرجام خواهی باید دقت شود تمام ایراداتی که در مراجع قبلی رسیدگی وجود دارند ذکر گردد و هیچ موردی مغفول نماند. ایرادات بایستی مستدل و مستند به قوانین و ادله پرونده باشند.
مواردی که به موجب آنها رای صادره در دیوان نقض می شود در ماده ۳۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی در ۵ بند ذکر شده است. فرجام خواه به استناد هر یک از این موارد اقدام به تنظیم لایحه دفاعیه می نماید. از ریاست و مستشاران دیوان عالی کشور درخواست رسیدگی مجدد و نقض کل رای یا قسمتی که به ضررش است، می نماید.
بیشتر بدانید:
لایحه فرجام کیفری
شاکی یا محکوم علیه که رای کیفری به ضررش صادر شده می تواند به استناد هر یک از بندهای ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری از رای صادره فرجام خواهی کند. رسیدگی به اعتراض فرجام خواه توسط یکی از شعبات دیوان عالی کشور صورت می پذیرد.
جرمی که رسیدگی اولیه به آن در صلاحیت دادگاه کیفری استان است مرجع تجدیدنظر آن دیوان عالی کشور می باشد.
تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی کیفری باید با توجه به اصول رسیدگی به اتهام، قوانین کیفری با رعایت تفسیر مضیق آنها به نفع متهم، ادله موجود در پرونده که به نفع فرجام خواه است، ایرادات رسیدگی و سایر موارد صورت پذیرد.
بیشتر بدانید:
لایحه دفاعیه اعاده دادرسی
اعاده دادرسی یکی از طرق اعتراض فوق العاده نسبت به آرای محاکم محسوب می شود. زمانی شخص می تواند درخواست اعاده دادرسی کند که حکم قطعی محکومیت بر علیه وی صادر شده باشد.
اعاده دادرسی حقوقی به موجب تحقق یکی از بندهای ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی، اعاده دادرسی نسبت به حکم کیفری طبق ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری قابل اعتراض می باشد. این موارد اعاده دادرسی عادی می باشند که فقط نسبت به حکم قطعی قابل اعمال است.
اعاده دادرسی فوق العاده طبق ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، با درخواست از رئیس قوه قضائیه پس از احراز خلاف بین شرع بودن رای تجویز شده است. آراء صادره اعم از حکم یا قرار(دادگاه ها، دادسراها و شوراهای حل اختلاف) قابل اعاده دادرسی فوق العاده می باشند.
بیشتر بدانید:
کلام آخر
تنظیم لایحه دفاعیه در طول رسیدگی و قبل از صدور رای یا بعد از آن از سوی هر یک از طرفین پرونده اجتناب ناپذیر است. لایحه تحت عناوین مختلف چون اعتراض به نظریه کارشناس، لایحه ماهوی دفاعی، لایحه در رد دلایل طرف مقابل، لایحه تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی تقدیم می گردد.
تنظیم لایحه دفاعیه با اصول و شیوه نگارش صحیح و با استناد به مواد قانونی توسط وکیل متخصص و کاردان در پیشبرد پرونده در مسیر مطلوب موثر خواهد بود.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و تنظیم لایحه دفاعیه با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
مواد قانونی مرتبط
ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری
جهات تجدیدنظرخواهی به شرح زیر است:
الف- ادعای عدم اعتبار ادله یا مدارک استنادی دادگاه
ب- ادعای مخالف بودن رأی با قانون
پ- ادعای عدم صلاحیت دادگاه صادرکننده رأی یا وجود یکی‌از جهات رد دادرس
ت- ادعای عدم توجه دادگاه به ادله ابرازی
تبصره- اگر تجدیدنظرخواهی به استناد یکی از جهات مذکور در این ماده بهعمل آید، در صورت وجود جهت دیگر، به آن هم رسیدگی میشود.
ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی
جهات درخواست تجدیدنظر به قرار زیر است:
الف- ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه.
ب- ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود.
ج- ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی.
د- ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای.
ه- ادعای مخالف بودن رای با موازین شرعی و یا مقررات قانونی.
تبصره – اگر درخواست تجدیدنظر به استناد یکی از جهات مذکور در این ماده به عمل امده باشد در صورت وجود جهات دیگر، مرجع تجدیدنظر به آن جهت هم رسیدگی می نماید.
ماده ۳۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی (فرجام خواهی حقوقی)
در موارد زیر حکم یا قرار نقض می‌گردد:
۱- دادگاه صادرکننده رای، صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به موضوع را نداشته باشد و در مورد عدم رعایت صلاحیت محلی، وقتی که نسبت به آن ایراد شده باشد.
۲- رای صادره خلاف موازین شرعی و مقررات قانونی شناخته شود.
۳- عدم رعایت اصول دادرسی و قواعد امره و حقوق اصحاب دعوا در صورتی که به درجه ای از اهمیت باشد که رای را از اعتبار قانونی بیندازد.
۴- آرای مغایر با یکدیگر، بدون سبب قانونی در یک موضوع و بین همان اصحاب دعوا صادرشده باشد.
۵- تحقیقات انجام شده ناقص بوده و یا به دلایل و مدافعات طرفین توجه نشده باشد.
ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری
جهات فرجام خواهی به قرار زیر است:
الف – ادعای عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم و مجازات قانونی او
ب – ادعای عدم رعایت اصول دادرسی با درجه ای از اهمیت منجر به بی اعتباری رای دادگاه
پ – عدم انطباق مستندات با مدارک موجود در پرونده
سوالات متداول
۱- آیا عدم رعایت اصول رسیدگی از جهات تجدیدنظرخواهی است؟
طبق بند ه ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی از جهات تجدیدنظرخواهی محسوب می شود.
۲- مرجع رسیدگی به اعتراض قرار رد دفتر دادگاه کجاست؟
در همان دادگاه بدوی به اعتراض رسیدگی می شود و به موجب لایحه است.
۳- لایحه شامل چه قسمت هایی است؟
یک لایحه دفاعیه اصولی شامل مقدمه، ایرادات شکلی و ماهوی بدوی، نتیجه گیری و درخواست نهایی می باشد.
