- ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی – تحلیل ماده - 2023-11-13
- نمونه لایحه مطالبه حساب دوران وکالت - 2023-11-13
- نمونه دادخواست مطالبه سفته سفید امضاء - 2023-11-13
فسخ به معنای به هم زدن عقد و انحلال آن است. در اصطلاح حقوقی فسخ عبارتست از اینکه قرارداد به صورت یک طرفه منحل شود.
هر فسخی نیاز به تایید از سوی دادگاه دارد. تا زمانی فسخ تایید و حکم قطعی صادر نشور مبیع قابل انتقال نخواهد بود. فسخ مخصوص عقد لازم و صحیح است. در عقد باطل چون آثار و حیات حقوقی ندارد، فسخ راه ندارد.
در ادامه وکیل قراردادها به طور کاربردی به بیان موارد شرایط و چگونگی فسخ قرارداد طبق مقررات و رویه محاکم حقوقی می پردازد.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
مراحل تایید فسخ در دادگاه
فهرست مطالب
- اعلام و تایید فسخ در صلاحیت دادگاه حقوقی محل ملک است.
- دعوی فسخ مالی است. هزینه دادرسی بر اساس ارزش منطقه ای ملک که هر ساله توسط اداره دارایی تعیین می شود به میزان ۳/۵ درصد آن پرداخت می شود.
- خواسته دعوی عبارت است از: تایید فسخ قرارداد، استرداد مبیع یا ثمن پرداختی و خسارات دادرسی است.
- ضمائم دادخواست تایید فسخ، اظهارنامه اعلام فسخ، مبایعه نامه، در صورت فقدان مبایعه نامه شهادت شهود برای اثبات معامله شفاهی ارائه می گردد.
- دادگاه با توجه به اصل لازم الاجرا بودن عقود به دعوی فسخ رسیدگی می کنند. در صورت احراز موارد، دادگاه حکم به تایید فسخ معامله صادر می کند.
- حکم صادره اعلامی است. دادگاه ضمن حکم، تایید فسخ را اعلام می کند. بنابراین نیازی به درخواست اجرا و صدور اجرائیه نمی باشد.
فسخ چیست؟
طرفین یا یک طرف معامله ضمن عقد می توانند با عدم اسقاط خیار یا حق فسخ برای خود در صورت حصول شرایط آن معامله را یکطرفه فسخ و منحل نماید.
فسخ عمل حقوقی است که با اراده صاحب فسخ صورت می گیرد. از جمله ایقاعات به شمار می رود که با یک اراده و بطور یک طرفه واقع می گردد مانند فسخ معامله، طلاق و ابراء.
بیشتر بدانید:
با توجه به اینکه اصل بر لزوم و پایداری معاملات است، لذا اعلام فسخ از سوی صاحب آن باید با الفاظ و اراده قاطع و بدون هر گونه تردیدی محقق شود.
فسخ در عقد لازم اعمال می شود. در عقد باطل خیار راه ندارد چرا که عقد باطل دارای آثار و حیات حقوقی نمی باشد.
مبنای ایجاد فسخ قرارداد، قاعده فقهی “لاضرر و لاضرر فی الاسلام” است. چون ضرر به یکی از طرفین وارد می شود و برای دفع آن از خود اقدام به انحلال معامله می کند. دادگاه در کنار سایر شرایط، به ضرر وارده به صاحب فسخ نیز توجه می کند.
چگونه قرارداد را فسخ کنیم؟
فسخ توسط یک طرف معامله واقع می شود. اعلام فسخ از طریق اظهارنامه به طرف قراردادی صورت می پذیرد. از تاریخ اظهارنامه قرارداد منحل می شود. ولی برای اعتبار بخشیدن به آن نیاز به تایید دادگاه دارد.
بیشتر بدانید:
دعوی اعلام فسخ از طریق شهادت شهود نیز قابل اثبات است. در رویه فعلی، دادگاه ها اعلام فسخ را از طریق اظهارنامه قبول می کنند. به عبارتی اظهارنامه باید به ضمیمه دادخواست ارائه گردد. نحوه نوشتن اظهارنامه فسخ در سرنوشت دعوی دارای اهمیت است.
لازم الاجرابودن عقد
مطابق صراحت ماده ۲۱۹ قانون مدنی عقد لازم را نمی توان بهم زد مگر آن را فسخ یا اقاله نمود. اصل بر لازم الاجرا بودن عقود است.
چون انحلال عقد لازم خلاف اصل است، لکن طرفین ضمن معامله می توانند یک یا برخی از خیارات قانونی را شرط نمایند. در موارد تردید در اینکه اختیار فسخ وجود دارد یا خیر اصل بر عدم اختیار فسخ است.
فسخ به لفظ یا فعل واقع می شود
اعلام فسخ قرارداد به هر لفظ یا فعلی واقع می شود. صاحب حق فسخ می تواند با لفظ اقدام به منحل کردن قرارداد نماید مانند ارسال اظهارنامه.
ممکن است با فعل یا عمل عقد را به هم بزند مانند شخصی که می داند حق فسخ دارد مورد معامله را به دیگری ببخشد یا واگذار کند.
وضعیت مالکیت طرفین پس از فسخ
اثر فسخ ناظر بر آینده است و در گذشته تاثیری ندارند. به این معنا که از لحظه فسخ آثار انحلال معامله پدیدار می شود. به عبارتی فسخ اثر قهقرایی ندارند. از آنجا که این عمل حقوقی در عقد صحیح ایجاد می شود، آثار اقدامات طرفین از زمان عقد تا وقوع فسخ به قوت خود باقی می ماند.
با فسخ، مالکیت طرفین نسبت به مورد معامله به قبل از عقد باز می گردد. به این معنا که هر یک از عوضین معامله (مبیع و ثمن) به شرایط قبل از عقد بر می گردد. مبیع مال فروشنده و ثمن مال خریدار می شود.
انواع فسخ قرارداد
انواع حق فسخ طرفین شامل فسخ قانونی و قراردادی می شود.
حق فسخ قانونی خیارات قانونی به موجب قانون مدنی عبارتند از: خیار عیب، غبن، شرط، تبعض صفقه، تدلیس، تعذر تسلیم، تاخیر ثمن، حیوان، رویت و تخلف از وصف و خیار تفلیس می باشند.
با ایجاد هر یک از خیارات صاحب خیار می تواند قرارداد را فسخ نماید مگر طرفین آنها را در قرارداد اسقاط نموده باشند.
حق فسخ قراردادی طرفین می توانند در قرارداد حق فسخ مستقیم را برای طرفین یا هر یک قرار دهند.
به عبارتی در صورت تخلف متعهد (کسی که تعهد به ضررش است)، متعهدله (کسی که تعهد به سودش باشد) می تواند به فسخ قراردادی استناد و معامله را فسخ کند. این نوع فسخ هم مانند نوع قانونی آن نیاز به تایید دادگاه دارد.
ساقط نمودن خیارات
معمولاً برای استحکام بیشتر قرارداد اسقاط کافه خیارات در شروط ضمن عقد ذکر می شود. لکن این جمله شامل خیار تدلیس، تعذر تسلیم و تخلف از شرط ضمن عقد نمی شود.
با توجه به اینکه شروط مذکور با نظم عمومی در ارتباط است لذا قابل اسقاط نیستند. اگر طرفین اسقاط آنها را ضمن عقد شرط کنند، با تحقق حق فسخ، دارنده آن می تواند معامله را منحل نماید.
بیشتر بدانید:
مالکیت منافع قبل و پس از فسخ
فسخ در عقد صحیح راه دارد. بنابراین از آنجا که آثار آن به قبل سرایت نمی کند، لذا مالکیت طرفین نسبت به آنچه به واسطه عقد مالک شده اند، از زمان عقد تا اعلام فسخ معتبر است.
مالکیت مورد معامله در زمان قرارداد به خریدار منتقل می شود. وی می تواند از منافع مبیع که تحت تصرف وی قرار گرفته استفاده کند. فسخ عقد خللی بر استیفاء منافع تا آن زمان ایجاد نمی کند. اما بعد از فسخ منافع به مالک قبلی باز می گردد.
کلام آخر
یکی از طرق انحلال معامله فسخ آن است. فسخ در عقد لازم و صحیح اعمال می شود در عقد باطل راه ندارد. تعهدات و اقدامات طرفین از زمان عقد تا فسخ معتبر هستند.
ولی از لحظه فسخ به بعد مالکیت مبیع و ثمن به حالت سابق و قبل از عقد بازمی گردد. فسخ باید توسط دادگاه تایید و تنفیذ شود.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۰۲۱۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- در عقد غیرنافذ فسخ به چه صورت است؟
عقد غیر نافذ یا فضولی عقدی صحیح است به شرطی که مالک معامله را تایید کند. فسخ در معامله صحیح راه دارد. استحکام عقد غیرنافذ بین عقد صحیح و باطل قرار دارد که نیاز به اراده و تنفیذ شخصی غیر از طرفین می باشد.
۲- اعلام فسخ به جز اظهارنامه از چه راه دیگری امکان دارد؟
دادگاه معمولاً اظهارنامه را طریق فسخ قرارداد می شناسد. ولی با شهادت شهود یا اقرار خوانده نیز می توان فسخ را اثبات کرد.
۳- خریدار کنار فسخ چه خواسته دیگری می تواند مطرح کند؟
خواسته دیگر خریدار استرداد ثمن پرداختی است.
۴- اگر متعهد به تعهدش عمل نکند و خیارات ساقط شده باشد آیا متعهدله می تواند معامله را فسخ کند؟
ابتدا باید دعوی الزام متعهد به انجام تعهد اقامه گردد. در صورت عدم امکان الزام در مرحله اجرا، دادخواست فسخ تقدیم می گردد.
۵- آثار فسخ از چه تاریخی است اعلام فسخ یا قطعیت تایید فسخ در دادگاه؟
آثار فسخ از زمان اعلام فسخ توسط صاحب حق فسخ ایجاد می شود.
