- ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی – تحلیل ماده - 2023-11-13
- نمونه لایحه مطالبه حساب دوران وکالت - 2023-11-13
- نمونه دادخواست مطالبه سفته سفید امضاء - 2023-11-13
خسارت قراردادی و غیرقراردادی اولی در امور امور قراردادی و دومی در مورد وقایع حقوقی به منظور جبران زیان وارده به اشخاص می باشند.
افراد تحت عناوین مختلف چون خرید و فروش، قرض و اجاره با یکدیگر معامله می کنند. جهت اجرای کامل و صحیح تعهدات خود ضمانت اجرا و خسارت تعیین می کنند به آن وجه التزام یا خسارت قراردادی گفته می شود.
در مقابل، خسارت غیر قراردادی به ضرری گفته می شود که بدون وجود قرارداد بین زیان دیده و مقصر و بدون توافق بر مبلغی، خسارت واقعی طبق نظر کارشناس برآورد می شود.
شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
خسارات قراردادی
فهرست مطالب
خسارات قراردادی شامل موارد زیر می شوند:
- خسارت تأخیر در انجام تعهد
- خسارت عدم انجام تعهد
- خسارت نقص در انجام تعهد
بنابر توافقی که طرفین با توجه به اصل حاکمیت اراده ضمن قرارداد می نمایند، در مواردی برای نقض انجام تعهد خسارت تأخیر روزانه قرار می دهند. گاهی مبلغ معینی بابت عدم انجام تعهد قرار می دهند، گاهی به سبب نقص در انجام تعهد خساراتی شرط می کنند.
بیشتر بدانید:
برای مثال، در قرارداد خرید و فروش آپارتمان معمولاً جهت عدم حضور فروشنده در دفتر خانه اسناد رسمی یا تأخیر در پرداخت ثمن قرارداد، مبلغی به عنوان خسارت تعیین می گردد.
گاهی، ضمن عقد شرط می شود چنانچه فروشنده در موعد مقرر در دفترخانه مشخص حاضر نشود، مبلغی به عنوان خسارت به خریدار پرداخت کند. این خسارت علاوه بر انجام تعهد اصلی فروشنده بابت حضور در دفترخانه، به متعهدله پرداخت می شود.
نکته مهمی که باید به آن توجه نمود این است که خسارات قراردادی آیا برای کل تعهدات طرفین است و یا برای هر یک جداگانه تعیین می شوند؟ در پاسخ باید گفت با توجه به توافق فی مابین مشخص می شود تعیین خسارت برای کل تعهد است یا هر جزء از آن.
مطالبه خسارت قراردادی
ماده ۲۳۰ قانون مدنی: “اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلف، متخلف مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید، حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا کمتر از آن چه که ملزم شده است محکوم کند.”
بیشتر بدانید:
ماده ۲۳۰ قانون مدنی، خسارات قراردادی یا وجه التزام را بیان نموده است. به موجب آن دادگاه به هر میزانی که طرفین توافق نموده اند، متعهد را محکوم به پرداخت می کند.
با تأخیر یا عدم انجام تعهد، دین مدیون نسبت به دائن برقرار می شود. بنابراین متعهدله که به تعهد خود در موعد مقرر عمل نموده، می تواند دعوای خسارت قراردادی اقامه نماید.
جز در مواردی که تعیین زمان اجرای تعهد بر عهده طلبکار است، در سایر موارد متعهد نمی تواند انجام تعهدش را منوط به مطالبه طلبکار نماید.
دین ناشی از تخلف از انجام تعهد از تاریخ نقض و عدم انجام تعهد بنابر توافقاتی که ضمن قرارداد شده، بر عهده متعهد مستقر و ثابت می گردد.
خسارات غیر قراردادی
نوعی دیگر خسارت که مقررات آن در قانون مسئولیت مدنی ذکر شده است، خسارات خارج از قرارداد یا غیر قراردادی یا ضمان قهری است. زیانی است که به فرد وارد می آید و ناشی از قرارداد یا توافق نمی باشد.
در اثر واقعه ای از سوی یک طرف به طرف دیگر وارد می شود. به غصب، اتلاف، تسبیب و استیفاء خسارات غیر قراردادی یا ضمان قهری گفته می شود.
بیشتر بدانید:
ارکان خسارت غیر قراردادی
۱- وقوع فعل زیانبار
۲- ورود ضرر
۳- وجود تقصیر
۴- رابطه سببیت بین عمل زیانبار و ضرر وارده
در خسارات قراردادی به صرف توافق بر خسارت و ضرر وارده خوانده محکوم می شود. بدون اینکه نیازی به احراز تقصیر خوانده باشد. اما در خسارات غیرقراردادی باید تقصیر خوانده اثبات شود.
همچنین ارکان این نوع مسئولیت احراز گردد. در این موارد دادگاه به لحاظ فنی بودن موضوع، تعیین خسارت واقعی را به کارشناس دادگستری ارجاع می دهد.
نحوه اقامه دعوی خسارت غیر قراردادی
ضرری که منشا آن قراردادی نبوده یا در اثر حادثه ایجاد شده باشد خسارت غیر قراردادی است. چون میزان زیان وارده در زمان وقوع تخلف مشخص نیست:
اولاً؛ باید دعوی مطالبه خسارات غیرقراردادی در دادگاه محل اقامت خوانده و با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری جهت برآورد مبلغ واقعی ضرر اقامه شود.
ثانیاً؛ نظر کارشناس که نسبت به آن از سوی هیچ یک از طرفین دعوا اعتراضی نشده و مورد قبول دادگاه واقع شود، ملاک بوده و بر مبنای آن دین و خسارت وارده بر ذمه خوانده ثابت و مستقر می شود و خوانده ملزم به پرداخت آن می گردد.
بیشتر بدانید:
مطالبه همزمان خسارات قراردادی و وجه التزام
از آنجا که خسارات قراردادی و وجه التزام هر دو خسارت هستند، لذا در صورتی می توان وجه التزام را علاوه بر خسارات قراردادی مطالبه نمود که وجه التزام ماهیتی غیر از خسارت داشته باشد. به عبارتی به وجه التزام ماهیت شرط کیفری یا تنبیهی داده شود.
بیشتر بدانید:
اما اگر بر وجه التزام خسارت قراردادی صدق کند نمی توان هر دو را با هم مطالبه نمود. در صورت وجود وجه التزام در قرارداد مطالبه خسارات تاخیر تادیه تحت عنوان مطالبه خسارت مضاعف بوده و دادگاه در مورد هر دو خوانده را محکوم نمی نماید. در اینجا در مورد وجه التزام که مبلغ آن مورد تراضی طرفین بوده خوانده را محکوم می نماید.
در توجیه آن گفته شده است که طرفین در زمان انعقاد قرارداد ضررهای پیدا و پنهان را پیش بینی می کنند و در قالب وجه التزام می آورند. ضمن اینکه یکی از اهداف تعیین خسارات قراردادی، ابزاری است جهت فشار بر متعهد که تعهدش را در موعد مقرر ایفاء نماید.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- اگر در عقد ضرر و زیان پیش بینی شده باشد، می توان خسارت غیر قراردادی مطالبه کرد؟
با تراضی بر خسارت قراردادی نوبت به امر غیرقراردادی نمی رسد.
۲- آیا دارنده چک می تواند خسارت قراردادی و خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کند؟
دادگاه خوانده را به یکی از این موارد محکوم می کند.
۳- چرا خسارت قراردادی و غیرقراردادی با هم قابل مطالبه نیست؟
چون هر دو خسارت هستند برای یک دین دو بار خسارت پرداخت نمی شود.
