- انواع وصیت و آثار آن – وصایت - 2024-11-30
- نمونه رای پرداخت خسارت راننده مقصر به قیمت یوم الاداء - 2024-11-20
- اعتراض شخص ثالث اصلی (حکمی) و طاری - 2024-11-16
آزادی مشروط نهادی جهت کاهش جمعیت کیفری زندان با هدف اصلاح رفتار محکوم‌علیه است. پس از صدور حکم قطعی کیفری و گذران بخشی از مدت حبس تحت شرایط قانونی، محکوم می‌تواند از دادگاه صادرکننده حکم قطعی درخواست آزادی مشروط نماید. آزادی مشروط فقط پس از محکومیت قطعی و در مرحله اجرای حکم حبس اعمال می‌شود و فقط در مورد جرایم تعزیری اجرا می‌شود. در نوشته حاضر وکیل کیفری شرایط تحقق آزادی مشروط و نکات مهم را بیان می‌کند. شما می‌توانید برای وکالت، تنظیم اوراق قضایی و بررسی مدارک با ما در ارتباط باشید.
شرایط تحقق آزادی مشروط
فهرست مطالب
طبق ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی: “در مورد محکومیت به حبس تعزیری، دادگاه صادر کننده حکم می‌تواند در مورد محکومان به حبس بیش از ده سال پس از تحمل نصف و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با رعایت شرایط زیر حکم به آزادی مشروط را صادرکند:
الف- محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
ب- حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی‌شود.
پ- به تشخیص دادگاه محکوم تا آنجا که استطاعت دارد ضرر و زیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد.
ت- محکوم پیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.
انقضای مواعد فوق و همچنین مراتب مذکور در بندهای(الف) و(ب) این ماده پس از گزارش رئیس زندان محل به تایید قاضی اجرای احکام میرسد. قاضی اجرای احکام موظف است مواعد مقرر و وضعیت زندانی را درباره تحقق شرایط مذکور بررسی و در صورت احراز آن، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه تقدیم نماید.”
دستور آزادی مشروط پس از درخواست محکوم و احراز شرایط بندهای الف، ب، پ، ت و گزارش رئیس زندان و تایید قاضی اجرای احکام کیفری با دادگاه صادرکننده حکم قطعی می‌باشد. علاوه بر محکوم‌علیه، با پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری پس از احراز شرایط فوق، دادگاه صادرکننده حکم قطعی در این مورد تصمیم می‌گیرد.
قاضی اجرا می‌بایست قبل از پیشنهاد به دادگاه، مراتب انقضای مدت‌های نصف یا یک‌سوم و حصول شرایط بندهای ماده را احراز نماید. همچنین جبران خسارت شاکی خصوصی یا موجبات آن می‌بایست محرز و در پرونده مضبوط گردد.
مدت آزادی مشروط
ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامی در خصوص مدت آزادی مشروط می‌گوید: “مدت آزادی مشروط شامل بقیه مدت مجازات می‌شود، لکن دادگاه می‌تواند مدت آن را تغییر دهد و در هر حال آزادی مشروط نمی‌تواند کمتر از یکسال و بیشتر از پنج سال باشد جز در مواردی که مدت باقیمانده کمتر از یک سال باشد که در این صورت مدت آزادی مشروط معادل بقیه مدت حبس است.”
دادگاه در حکم آزادی مشروط مدت آن را تعیین می‌کند. اگر دادگاه در حکم مدت را مشخص نکرده باشد، به منزله حداکثر مدت یعنی ۵ سال است. اگر مدت باقیمانده بیش از ۵ سال باشد بقیه مدت غیرقابل اجرا خواهد بود.
بیشتر بدانید:
عدم رعایت دستورات دادگاه در مدت آزادی مشروط
ماده ۶۱ قانون مجازات اسلامی: “هرگاه محکوم در مدت آزادی مشروط بدون عذر موجه از دستورهای دادگاه تبعیت نکند برای بار اول یک تا دو سال به مدت آزادی مشروط وی افزوده می‌شود. در صورت تکرار یا ارتکاب یکی از جرائم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت، علاوه بر مجازات جرم جدید، مدت باقیمانده محکومیت نیز به اجراء در می‌آید، در غیر این صورت آزادی او قطعی می‌شود.”
بنابراین در صورت عدم اجرای دستورات دادگاه در مدت آزادی مشروط:
۱- برای بار اول یک تا دو سال به مدت افزوده می‌شود و در صورت تکرار، بقیه مدت محکومیت به اجرا در می‌آید.
۲- چنانچه محکوم در طول مدت مرتکب یکی از جرایم عمدی موجب حد، قصاص، دیات یا تعزیر تا درجه ۷ شود. پس از اثبات جرم و محکومیت قطعی، علاوه بر مجازات جدید، باقیمانده مدت حبس آزادی مشروط نیز اجرا می‌شود. ارتکاب جرم تعزیری درجه ۸ تاثیری در آزادی مشروط ندارد. درجه‌بندی مجازات‌های تعزیری به ترتیب مقرر در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی می‌باشد.
دستور لغو آزادی مشروط به دلیل تخلف از دستورات دادگاه یا ارتکاب جرم جدید، با توجه به اینکه تصمیم دادگاه رای نیست بنابراین قطعی و غیر قابل اعتراض است. اما چنانچه دادگاه به هر نحو به اشتباه خود پی ببرد یا محکوم موارد اشتباه را به دادگاه اعلام نماید، طبق مقررات عمومی، دادگاه دستور لغو آزادی مشروط را اصلاح می‌نماید.
بیشتر بدانید:
ممنوعیت استفاده از آزادی مشروط
اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره ۷/۱۲۶۸ – ۱۳۹۲/۶/۳۱ در این مورد می گوید: “در فصل هشتم قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ نداشتن سابقه محکومیت حبس به عنوان شرط استفاده از آزادی مشروط نیامده است. بنابراین داشتن سابقه محکومیت به حبس مانع از اعطای آزادی مشروط با حصول سایر شرایط مقرر در قانون نیست و تنها ممنوعیت طبق بند ت ماده ۵۸ قانون مذکور، مربوط به اینست که سابقاً از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.”
تفاوت آزادی مشروط و تعلیق
۱- آزادی مشروط الزاماً در مرحله اجرای حکم است ولی تعلیق مجازات می‌تواند در مرحله صدور یا اجرای حکم اعمال شود.
۲- آزادی مشروط با توجه به مجازات حبس، پس از سپری شدن یک‌سوم یا نصف مدت حبس محقق می‌شود. اما تعلیق، پس از اجرای یک سوم با هر میزان حبس اجرا می‌شود.
۳- آزادی مشروط فقط در مورد مجازات حبس است ولی تعلیق در مورد سایر مجازات‌ها نیز قابل اعمال است.
۴- آزادی مشروط در همه جرایم منجر به حبس اعمال می‌شود. ولی تعلیق در خصوص پاره‌ای از جرائم مانند مواد مخدر ممنوع است.
۵- در آزادی مشروط، دادگاه حکم صادر می‌کند ولی تعلیق اجرای مجازات در قالب قرار صادر می‌شود.
۶- مدت آزادی مشروط ۱ تا ۵ سال و مدت تعلیق مجازات ۲ تا ۵ سال است.
هر دو در زمره نهادهای ارفاقی قانون مجازات اسلامی هستند که با هدف کاهش جمعیت زندان‌ها و حبس‌زدایی و اصلاح مرتکب وضع شده‌اند. در هر دو، تصمیم‌گیری در اختیار دادگاه صادرکننده حکم قطعی می‌باشد.
نکات آزادی مشروط
▪︎ صدور حکم آزادی مشروط مختص مجازات حبس است بنابراین در مورد سایر مجازات ها این نهاد قابل اعمال نیست.
▪︎ آزادی مشروط در مورد مجازات اصلی حبس اعمال می شود. در نتیجه اگر حبس بدل از جزای نقدی باشد قابل اعمال نیست.
▪︎ صدور حکم آزادی مشروط در اختیار دادگاه صادرکننده حکم قطعی بوده و دادگاه ملزم به آن نیست.
▪︎ برای صدور حکم آزادی مشروط محکوم باید در حال گذران حبس باشد. خواه در زندان و یا به صورت رای باز در خارج زندان باشد. خواه تحت نظارت سامانه مراقبت با پابند الکترونیکی آزاد باشد و خواه به جهت بیماری مدت حبس را تحت درمان باشد.
▪︎ اگر بخشی از مجازات حبس معلق شده باشد محکوم می‌تواند بابت بخش باقیمانده پس از سپری شدن نصف یا یک سوم درخواست آزادی مشروط نماید.
▪︎ شروع مجازات تبعی وفق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، هر یک از تاریخ اتمام حبس و تاریخ اتمام آزادی مشروط هر کدام موخر باشد.
نمونه درخواست آزادی مشروط
ریاست محترم دادگاه …
با سلام احتراماً در مورد پرونده کلاسه ... دادنامه شماره… مورخ… که طی آن به هفت سال و نیم حبس محکوم شده ام. با عنایت به مستندات پرونده، مدت سه سال است که از تاریخ شروع حبس گذشته است. با توجه به اینکه بیش از یک سوم مدت حبس را گذرانده‌ام و در این مدت حسن رفتار و کردار داشته‌ام و بار اول است که از آزادی مشروط استفاده می‌کنم. همچنین خسارت شاکی خصوصی را جبران نموده‌ام که مستندات تقاضا در پرونده مضبوط بوده و مراتب به تایید قاضی محترم اجرای احکام رسیده است درخواست صدور حکم آزادی مشروط نسبت به بقیه مدت حبس مورد استدعاست.
نتیجه‌گیری
یکی از ارفاقات قانون مجازات اسلامی در حق محکوم‌علیه، آزادی مشروط است. پس از پذیرش تقاضای محکوم، دادگاه صادرکننده حکم قطعی کیفری، مدت آزادی مشروط را تعیین و دستورات لازم در مدت آزادی را صادر می‌نماید که محکوم ملزم به اجرای آنها است. در صورت تخلف، ضمانت اجرای مقرر در قانون که تحمل بقیه مدت حبس در زندان است در مورد وی اجرا می‌شود. جهت دریافت مشاوره و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی
سوالات متداول
۱- نحوه اعمال آزادی مشروط در حبس ابد چگونه است؟
طبق رأی وحدت رویه شماره ۷۶۴ – ۱۳۹۶/۸/۹ دیوان عالی کشور، آزادی مشروط در مورد محکومین به حبس ابد قابل اعمال نیست.
۲- آیا تقاضای آزادی مشروط و تعلیق با هم امکانپذیر است؟
چنانچه شرایط قانونی هر کدام وجود داشته باشد مانعی نیست.
۳- آیا با رد درخواست آزادی مشروط از سوی دادگاه، تکرار آن امکان دارد؟
با حصول شرایط و طی مراحل و تشریفات آن، می‌توان مجدداً نسبت به تقاضای آزادی مشروط اقدام نمود.
