- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
تسبیب عبارتست از اینکه شخصی به دیگری به صورت غیر مستقیم ضرر وارد کند. به عبارتی بدون اینکه شخصاً مال دیگری را تلف کند سبب تلف، نقص يا عیب مال غیر گردد. با این کار مسبب با عملش زمینه تلف شدن مال را به طور غیر مستقیم فراهم می آورد.
تسبیب یک واقعه حقوقی، ضمان قهری و خسارتی غیر قراردادی است که بدون وجود توافقی بین طرفین خسارت بر مبنای مبلغ واقعی زیان وارده محاسبه می گردد.
برای مثال، کسی در ملکش آتشی روشن کند و آتش به وسیله باد به مزرعه همجوار سرایت کرده و سبب آسیب رسیدن به محصولات مزرعه دیگری شود.
در ادامه تسبیب و شرایط آن بیان می شود. همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
ارکان تسبیب
فهرست مطالب
۱- وقوع فعل زیانبار
۲- ورود ضرر
۳- وجود تقصیر
۴- رابطه سببیت بین عمل زیانبار و ضرر وارد شده
ماده ۳۳۱ قانون مدنی: هر کس سبب تلف مالی بشود باید مثل یا قیمت آن را بدهد و اگر سبب نقص یا عیب آن شده باشد باید از عهده نقص قیمت آن برآید.
تقصیر
تقصیر اعم از تعدی و تفریط است. تعدی به معنای تجاوز نمودن از حدود اذن و رفتار يک انسان متعارف است نسبت به مال یا حق دیگری.
تفریط به معنای ترک عملی است که به موجب قرارداد یا عرفاً برای حفظ مال دیگری لازم است.
در تسبیب، تقصیر لازم است و زیان دیده بایستی آن را ثابت نماید.
ضرر چیست؟
ضرر به معنای نقص یا عیب وارده به جان، مال یا حقوق معنوی افراد می باشد. ضرر مالی به نقص یا عیب وارده به عین مال، منافع یا حقوق مالی اشخاص گفته می شود.
ضرر معنوی به آسیب رساندن به احساسات، اعتبار و حیثیت شغلی شخص گفته می شود. در این موارد خسارت وارده از اموال مسبب جبران می گردد.
ضرر جانی به آسیب رساندن به تمامیت جسمانی اشخاص گفته می شود که با دیه و ارش خسارت وارده جبران می گردد.
شرایط ضرر قابل مطالبه
۱- ضرر باید مستقیم باشد.
۲- نامشروع باشد.
۳- مسلم و قطعی باشد، احتمالی نباشد.
۴- قبلاً ضرر وارده به نحوی جبران نشده باشد.
۵- ضرر قابل پیش بینی باشد.
۶- در نتیجه اقدام خود زیان‌دیده ایجاد نشده باشد.
بیشتر بدانید:
اجتماع سبب و مباشر
مباشر کسی است که به صورت مستقیم و بدون واسطه موجب ضرر شود. سبب کسی است که به صورت غیر مستقیم و با واسطه باعث ایجاد ضرر شود. اگر چند سبب با هم سبب وقوع ضرر شوند، در این حالت ممکن است تعدد اسباب عرضی باشند یا طولی.
تعدد اسباب عرضی
چنانچه چند سبب با مشارکت یکدیگر و در عرض هم سبب ورود ضرر گردند، هر یک به میزان درجه تاثیر در وقوع ضرر، مسئول جبران خسارات وارده خواهند بود.
به عنوان مثال، چند نفر چاهی بکنند و کسی از آنجا عبور کند و درون چاه سقوط کند در این صورت همه این افراد مسئولیت دارند.
تعدد اسباب طولی
در مواردی که چند نفر در طول یکدیگر سبب ورود آسیب به دیگری شوند مثالاً چند نفر با هم چاهی بکنند و شخصی سنگی در لبه آن بگذارد، کسی که از آنجا عبور می کند پایش به سنگ بخورد و درون چاه سقوط کند. در این صورت شخصی که سنگ را قرار داده (سبب اصلی) مسئول جبران خسارات وارده خواهد بود.
بیشتر بدانید:
سبب اقوی از مباشر
ماده ۳۳۲ قانون مدنی: هر گاه یک نفر سبب تلف مالی را ایجاد کند و دیگری مباشر تلف شدن آن مال بشود مباشر مسئول است نه مسبب مگر این که سبب اقوی باشد به نحوی که عرفاً اتلاف مستند به او باشد.
این ماده در مورد مسئولیت هر یک از مباشر و سبب در ورود خسارت می باشد. طبق بخش اول آن اصل بر مسئولیت مباشر است اما بخش دوم و پایانی ماده بیان نموده اگر سبب قوی تر از مباشر باشد سبب مسئول جبران خسارات وارده است.
به عبارتی تاثیر عمل سبب از مباشر در وقوع ضرر بیشتر باشد. برای مثال، شخص بالغ و عاقلی از صغیر یا دیوانه بخواهد شیشه ماشین متعلق به دیگری را بشکند. در این حالت سبب، مسئول جبران خسارت خواهد بود.
مطالبه خسارات دادرسی از باب تسبیب
خواهان هر دعوایی که اقامه می کند بابت آن خساراتی متحمل می شود. لذا در دادخواست و در ستون خواسته خسارات دادرسی را مطالبه می نماید. خسارات دادرسی شامل هزینه های دادرسی(بدوی، تجدیدنظر و سایر موارد)، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناس، هزینه تحقیق و معاینه محل و غیره می گردد.
دادگاه ضمن صدور حکم محکومیت، خوانده را بر اساس قانون مسئولیت مدنی و از باب قاعده تسبیب محکوم به پرداخت خساراتی که مطالبه شده، می نماید. خسارات دادرسی ضرری است که از سوی خوانده یا خواندگان دعوی به طور غیر مستقیم و در نتیجه شکایت مطروحه به خواهان یا خواهانها وارد می آید.
بنابراین خواهان این حق را دارد که جبران ضرر وارده به خود را ضمن دعوای اصلی یا به موجب دادخواست جداگانه بعد از صدور حکم از دادگاه بخواهد.
بیشتر بدانید:
ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی مصوب ۱۳۳۹: هر کس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا به هر حق دیگر‌که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمه‌ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود‌می‌باشد.
نحوه مطالبه خسارت از دادگاه
در صورت وقوع ضرر و تحقق تسبیب، زیان دیده می تواند دادخواست مطالبه خسارت را به دادگاه تقدیم نماید. چون مبلغ خسارت وارده مشخص نیست همچنین امری تخصصی است، لذا باید موضوع به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع گردد تا خسارات وارده از این طریق برآورد گردد.
خواهان(زیان دیده) می تواند قبل از دادخواست اصلی، با تامین دلیل و از طریق دادخواست به شورای حل اختلاف محلی که ضرر واقع شده و با نظر کارشناس میزان خسارت را تعیین نماید.
تسبیب در قانون مجازات اسلامی
ماده ۵۲۶ قانون مجازات اسلامی: هرگاه دو یا چند عامل، برخی به مباشرت و بعضی به تسبیب در وقوع جنایتی، تاثیر داشته باشند، عاملی که جنایت مستند به اوست ضامن است و چنانچه جنایت مستند به تمام عوامل باشد به طور مساوی ضامن میباشند مگر تاثیر رفتار مرتکبان متفاوت باشد که در این صورت هریک به میزان تاثیر رفتارشان مسوول هستند. در صورتی که مباشر در جنایت بی اختیار، جاهل، صغیر غیرممیز یا مجنون و مانند آنها باشد فقط سبب، ضامن است.
طبق این ماده اگر جنایتی واقع شود عاملی که جرم مستند به عمل اوست مسئول خسارات وارده است. اگر جرم را چند نفر با یکدیگر مرتکب شوند به طور مساوی مسئولیت دارند.
چنانچه تاثیر رفتار هر یک از عاملین جنایت بر وقوع جرم متفاوت باشد، هر کدام به میزان تاثیری که داشته اند مسئول جبران خسارت می باشند.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- اگر چند نفر سبب ورود ضرر شوند هر یک به چه میزان مسئول هستند؟
هر یک با توجه به میزان تاثیر در وقوع ضرر مسئول هستند.
۲- اگر شخصی به طور مستقیم باعث ضرر به دیگری شود بر چه مبنایی خسارت مطالبه می شود؟
این مورد اتلاف نام دارد و بدون تقصیر، تلف کننده ضامن خسارت وارده می باشد.
۳- آیا در تسبیب احراز تقصیر لازم است؟
در تسبیب زیان دیده باید تقصیر مسبب را ثابت نماید تا بتواند از وی خسارات را مطالبه نماید.
