تهاتر – شرایط تحقق و انواع آن

زهرا شریفی

تهاتر یکی از اقسام سقوط تعهدات در قانون مدنی محسوب می شود. به موجب آن هرگاه دو نفر در آن واحد در مقابل یکدیگر از یک سو طلبکار و از سوی دیگر بدهکار شوند، ایجاد می شود.

تهاتر عمل حقوقی نیست که نیاز به قصد انشاء طرفین داشته باشد. بلکه واقعه ای است که با وجود شرایط آن محقق می شود.

تهاتر امری قهری و غیرارادی است. به عبارتی وقتی شرایط تهاتر بین دو دین جمع باشد. در این صورت بدون نیاز به رضایت طرفین به وجود می آید.

در مقاله حاضر تهاتر و انواع و شرایط تحقق آن‌ بیان می شود. همچنین برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.

تهاتر چگونه ایجاد می شود؟

هرگاه دو نفر در آن واحد در مقابل یکدیگر از یک سو طلبکار و از سوی دیگر بدهکار شوند تهاتر رخ می دهد. برای تحقق آن‌ شرایطی لازم است که عبارتند از:

۱- دو دین به صورت بالفعل موجود باشند. اگر سبب دین ایجاد شده باشد تهاتر صورت نمی گیرد. مانند نفقه آینده زوجه که هنوز فعلیت نیافته است. اما با ازدواج دائم سبب آن به وجود آمده است.

۲- هر دو دین مسلم و قطعی باشند. دین معلق به تحقق شرط در آینده با دین قطعی تهاتر نمی شوند. همچنین‌ دو دین معلق قابل تهاتر نیستند. دین معلق دینی است که تحقق آن منوط به وقوع شرط در آینده باشد.

۳- هر دو دین از یک جنس باشند. برای مثال هر دو وجه نقد یا برنج باشند.

۴- تادیه هر دو دین یک زمان باشد (وحدت زمان تادیه). یعنی هر دو یا حال و بدون مدت باشند یا موجل و مدت دار. بین دین حال و موجل تهاتر برقرار نمی شود.

۵- تادیه هر دو دین در یک مکان باشد (وحدت مکان تادیه). بنابراین اگر قرار است یک دین در تهران و دین دیگر در رشت تادیه شود تهاتر رخ نمی دهد.‌

بیشتر بدانید:

نحوه مطالبه وجه و طلب

۶- دو دین می بایست کلی مافی الذمه باشند‌. یعنی دو دین پول باشد یا برنج. بنابراین اگر یکی عین معین (یک کیسه مشخص برنج) یا کلی در معین (یک کیسه برنج از این انبار) باشد، تهاتر برقرار نمی شود.

۷- دو دین تقابل داشته باشند. به عبارتی به گونه ای نباشد که یک دین در مقابل چند دین متعدد قرار بگیرد.

در ایجا مشخص نیست دین واحد در برابر کدام یک از دیون متعدد طرف مقابل است. در این صورت تعیین اینکه کدام دین است با شخصی است که دارای چندین دین می باشد.

۸- در تهاتر باید اوصاف دو دین یکسان باشد. برای مثال هر دو وجه نقد باشد.

انواع تهاتر

انواع تهاتر عبارت است از: قهری، قراردادی و قضائی. هرگاه تمام اوصاف و شرایط تهاتر وجود داشته باشد از نوع قهری است. در این صورت دو دین قهراً و بدون اراده و خواست طرفین تهاتر می شوند. به آن میزان طرفین در مقابل یکدیگر بری الذمه می شوند.

ممکن است برخی شرایط موجود نباشد. در اینجا طرفین می توانند با تراضی تهاتر را ایجاد نمایند به آن تهاتر قراردادی می گویند. برای مثال طرفین می توانند زمان یا مکان تادیه را با توافق یکسان نمایند.

اگر یکسان نمودن شرایط با اراده یکی از طرفین باشد به آن تهاتر ایقاعی گفته می شود.

بیشتر بدانید:

اقاله قرارداد و آثار آن – اثبات اقاله

تهاتر قضایی بنا بر حکم دادگاه ایجاد می شود. چنانچه در خصوص وقوع یا عدم وقوع تهاتر بین طرفین پرونده اختلاف باشد. دادگاه موضوع را بررسی نموده و حکم به تهاتر قهری می دهد.

به این معنی که با احراز وجود دین خواهان در مقابل خوانده و وقوع تهاتر بین دیون طرفین، حکم به بیحقی خواهان به میزان آن صادر می گردد.

تهاتر دفاع است یا دعوی مستقل؟

طبق ماده ۱۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی دعوی تهاتر دعوی مستقل نیست. لذا نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد. یعنی خوانده می تواند در جلسه رسیدگی با ارائه ادله مبنی بر مدیون بودن خواهان، به تهاتر استناد نماید. دفاع تهاتر منوط به اینست که دین خوانده قطعی و مسلم باشد.

چنانچه دین مسلم نباشد. تحقق تهاتر منوط به اقامه دعوای مستقل می باشد. در این صورت در تقابل دعوای خواهان، دادخواستی به خواسته اثبات تهاتر و احراز و اعلام آن تقدیم می گردد.‌

بیشتر بدانید:

دعوی تقابل – نکات کاربردی

تهاتر ملک با ملک

در بسیاری مواقع تهاتر به صورت تاخت زدن و معاوضه ملک با ملک صورت می گیرد.‌ در شرایط کنونی به دلیل کمبود نقدینگی و سهولت و تسریع در معامله، اشخاص درصدد معاوضه ملک با ملک برمی آیند.

دو ملکی تهاتر می شوند که به لحاظ قیمت یکسان یا به یکدیگر نزدیک باشند.

در تهاتر دو ملک دو قرارداد منعقد می شود. یکی شما خریدار و دیگری فروشنده هستید. در این صورت شرایط و تعهدات طرفین بر مبنای موضوع آن شکل می گیرد.

زمان تحویل ملک و تنظیم‌ سند در هر قرارداد مشخص می شود. همینطور طرفین بر خسارات قراردادی بابت جریمه دیرکرد تراضی می کنند.

جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.

                   دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات متداول

۱- آیا وحدت سبب (نوع عقد) در تهاتر موثر است؟

وحدت سبب لازم نیست. ممکن است منشا یک دین عقد بیع و دیگری عقد قرض باشد.

۲- آیا بین دو دین عادی و وثیقه دار تهاتر برقرار می شود؟

در این مورد تهاتر ایجاد می شود.

۳- یکسان بودن مقدار دو دین چه تاثیری در تهاتر دارد؟

تهاتر بین دو دین با مقادیر متفاوت تاثیری وجود ندارد.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *