- ارث بری زوجین در عده طلاق و فسخ نکاح - 2024-07-27
- انواع حجب در ارث – حاجب مادر چیست؟ - 2024-07-27
- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
جرم ترک حضانت وقتی قابل پیگرد است که شخصی که حضانت برعهده اش قرار گرفته از انجام تکالیف مربوط به نگهداری و تربیت طفل امتناع کند. در این صورت پدر یا مادری که حضانت بر عهده اش نیست، می تواند تعقیب و مجازات وی را از مرجع کیفری درخواست کند.
در این مقاله وکیل کیفری تهران جرم ترک حضانت و شروط و مجازات آن را بیان می کند.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
حضانت به چه معناست؟
فهرست مطالب
حضانت به معنی پرورش، تربیت و نگهداری طفل است. نگهداری شامل تغذیه، لباس پوشاندن طفل و هر نوع مراقبتی می باشد که لازمه آن است. حضانت هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است.
هر یک از والدین می توانند در مدتی که حضانت بر عهده اش است حق خود را به دیگری واگذار نماید. حق مزبور قابل اسقاط است لکن تکلیف به حضانت قابل واگذاری یا اسقاط نمی باشد.
جرم ترک حضانت چیست؟
هر رفتاری که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم می باشد. در قانون حمایت خانواده به جرم بودن خودداری از انجام تکالیف مربوط به حضانت تصریح شده است.
اگر پدر یا مادر کودک در مدتی که حضانت بر عهده اش است، از انجام تکالیف مربوط به نگهداری و تربیت کودک عمداً خودداری کند مرتکب جرم شده و قانون برای آن مجازات تعیین کرده است.
برای اینکه جرم عدم انجام حضانت تحقق یابد، وجود سه عنصر تشکیل دهنده شامل ارکان مادی، معنوی و قانونی ضروری است. چنانچه هر یک مفقود یا مخدوش باشد جرم ثابت نمی شود.
بیشتر بدانید:
رکن قانونی جرم
مقررات مربوط به این جرم در دو ماده قانونی ذیل آمده است:
ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده: هر کس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می‌شود.
ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده: هرگاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی‌حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.
رکن مادی جرم
عنصر مادی جرم با ترک فعل صورت می گیرد و خودداری از انجام تکالیفی است که قانون بر عهده مسئول حضانت قرار داده است. جرم ترک حضانت جرمی مطلق است که ورود ضرر به فرزند ملاک تحقق جرم نمی باشد. صرف عدم اجرای تکالیف مقرر موجب می شود متهم با شکایت ذینفع مورد تعقیب قرار بگیرد. رفتار مادی جرم خودداری از اجرای حضانت عبارتست از:
۱- با توجه به واژه حضانت در متن ماده قانونی، متهم جرم کسی است که حضانت کودک را بر عهده داشته باشد. از نظر قانون حضانت تکلیف پدر و مادر است. بنابراین اگر شخص دیگری غیر از والدین نگهداری فرزند را برعهده داشته باشد مشمول جرم ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده نخواهد بود.
۲- جرم ترک حضانت وقتی واقع می شود که طفل در سن حضانت یا بلوغ باشد. دختر در سن نه سالگی و پسر در پانزده سالگی تمام بالغ شده و از حضانت خارج می شوند.
۳- از دیگر موارد وقوع جرم آنست که حضانت کودک به موجب قانون یا حکم دادگاه به مرتکب واگذار شده باشد. طبق قانون مادر تا هفت سالگی کودک چه دختر چه پسر در نگهداری اولویت دارد. پس از آن حضانت دختر تا نه سالگی و پسر تا پانزده سالگی که سنین بلوغ است با پدر خواهد بود.
◇ با رسیدن به سن بلوغ، موضوع حضانت اطفال منتفی است و افراد بالغ با هر یک از والدین که بخواهند باشند می توانند اتخاذ تصمیم نمایند. در مورد ملاقات نیز چنانچه فرزند بالغ تمایلی به ملاقات پدر یا مادر نداشته باشد، الزام وی به انجام ملاقات موجه نیست.(نظریه مشورتی شماره ۷/۷۶۲۶ – ۱۳۸۰/۸/۲ اداره حقوقی قوه قضائیه)
اگر فرزند در سنی باشد که قانوناً حضانت وی با هر یک از پدر یا مادر است، ولی کودک نزد یکی از آنها زندگی می کند و وی فقط از طفل نگهداری می کند مقررات این جرم مشمول وی نمی شود. چون پدر یا مادری که نگهداری می کند تکلیف به حضانت ندارد مگر توافق کرده باشند و حضانت به وی واگذار شده باشد.
بیشتر بدانید:
رکن معنوی یا روانی جرم
عنصر معنوی جرم، سوءنیت عام است. مرتکب با علم و عمد موجبات تحقق جرم را فراهم می آورد. چنانچه خودداری از اجرای حضانت از روی مسامحه و سهل انگاری باشد، جرمی واقع نشده است بلکه باید از روی عمد باشد و مرتکب آگاه به شرایط طفل و تکلیف خود باشد.
وقوع جرم مستلزم سوء نیت خاص به معنی قصد ورود ضرر به طفل، نمی باشد. جرم ترک حضانت جرمی مطلق است و نیازی به حصول نتیجه ندارد. به صرف خودداری از اجرای تکلیف قانونی ولو بدون آسیب رسیدن به فرزند، جرم محقق می شود.
مجازات جرم
طبق ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده، مجازات جرم جزای نقدی درجه هشت است و شروع رسیدگی در دادگاه کیفری ۲ می باشد. با توجه به آخرین اصلاحات قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۹/۱۱/۸ هیات وزیران، میزان جزای نقدی جرم مذکور سه میلیون تومان است. در صورت تکرار جرم توسط محکوم علیه رای قطعی و شکایت دوباره از وی این بار به حداکثر مجازات جرم محکوم می شود.
بیشتر بدانید:
واگذاری حضانت به دیگری با حکم دادگاه
طبق ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده: هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی‌حق شود، می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.
تبصره – قوه قضائیه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نماید.
آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف شش‌ماه توسط وزارت دادگستری تهیه می‌شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد.
▪︎ بنابراین، علاوه بر شکایت جزائی علیه مرتکب جرم خودداری از اجرای حضانت، ذینفع (طرف دیگر) می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده محل زندگی فرزند درخواست واگذاری حضانت را نماید.
▪︎ دادگاه شرایط و مصلحت طفل و اوضاع و احوال موجود را بررسی و اظهارات و دفاعیات طرفین را استماع می نماید. پس از آن حکم به حضانت کودک بر عهده خواهان صادر می کند همچنین ممکن است شخصی را به عنوان ناظر اعمال خوانده (مرتکب) با مشخص کردن حدود نظارت وی تعیین نماید.
جهت دریافت مشاوره تخصصی در امور کیفری با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- آیا در مورد دختر ده ساله می توان شکایت ترک حضانت نمود؟
در مواردی می توان شکایت کرد که کودک در سن حضانت باشد. دختر با رسیدن به سن نه سالگی تمام از حضانت خارج می شود.
۲- چگونه جرم را ثابت کنیم؟
با توجه به سن طفل، شهادت شهود، تکلیف حضانت بر مرتکب و سایر ادله جرم قابل اثبات است.
۳- آیا پدر یا مادر کودک می تواند تکلیف نگهداری از طفل را از خود سلب نماید؟
تکلیف به حضانت طفل قابل اسقاط نیست. بنابراین در قراردادهایی که حضانت ساقط می شود می توان از آن عدول نمود.
