- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
خیار تدلیس در معامله در نتیجه عملیات فریبکارانه فروشنده ایجاد می شود. به گونه ای که فریب موجب تمایل فریب خورده به قرارداد و امضای آن گردد. فریب دادن طرف معامله قبل از انعقاد قرارداد است. به عبارتی فروشنده با عملیاتی وصفی را در مبیع مرغوب تر نشان دهد یا با پنهان کاری عیب و نقص آن را بپوشاند.
در تدلیس، نیرنگ ضمن معامله موجب فریب طرف و میل و انگیزه وی به انعقاد معامله می شود. در نتیجه حق فسخ برای متضرر و تدلیس شده ایجاد می شود. تدلیس می تواند از سوی هر یک از خریدار و فروشنده محقق شود.
در این نوشته احکام و آثار خیار تدلیس در معامله بیان می گردد. همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
تدلیس چیست؟
فهرست مطالب
تدلیس عبارت است از عملیات فریبکارانه از سوی طرف معامله که به واسطه آن طرف مقابل به معامله تمایل پیدا کند و معامله منعقد شود.
مطابق ماده ۴۳۸ قانون مدنی: “تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.”
ظاهر ماده ۴۳۸ قانون مدنی بیانگر این است که تدلیس باید با انجام عملیاتی همراه باشد. ولی در مواقعی که عیب پنهانی در مود معامله باشد و تدلیس کننده که آگاه به وجود عیب است عمداً سکوت کند، در اینجا نیز خیار تدلیس محقق می گردد. بنابراین در پاره ای مواقع با سکوت تدلیس ایجاد می شود. در این صورت باید سکوت با قرائن مثبته فریبکاری همراه باشد.
شرایط تحقق خیار تدلیس
▪︎ تدلیس در عقود معوض مانند بیع و اجاره ایجاد می شود. در عقود مجانی مانند صلح بلاعوض و هبه راه ندارد.
▪︎ باید عملیاتی قبل از امضای معامله انجام شود.
▪︎ این عملیات موجب فریب طرف معامله و رغبت وی به معامله شود و به واسطه آن معامله واقع شود.
▪︎ موضوع معامله عین معین باشد. تدلیس در مال کلی مانند پول راه ندارد.
▪︎ مورد معامله فاقد وصف ادعایی طرف معامله و یا دارای عیب و نقص مخفی باشد.
فریب در تدلیس باید عمدی باشد
عمل فریبکارانه از سوی طرف قرارداد یا شخص ثالث با تبانی طرف قرارداد، باید عمدی و با قصد و اراده تدلیس کننده صورت پذیرد.
به عبارتی تدلیس کننده، با فریب در طرف معامله تمایل به معامله ایجاد می نماید. در غیر این صورت چنانچه بدون عملیات فریبکاری باشد تدلیس ایجاد نمی شود. در نتیجه خیار فسخ قرارداد محقق نمی شود.
تدلیس از طریق تبانی با شخص ثالث
تدلیس می تواند از سوی طرف قرارداد یا با تبانی شخص ثالث و یا از سوی نماینده طرف قرارداد مانند ولی و قیم صورت بگیرد.
در تدلیس باید عملیات فریبکارانه موثر در طرف قرارداد باشد. در غیر این صورت اگر شخص در هر صورت مایل به انجام معامله باشد و چنین امری برای دادگاه احراز شود خیار تدلیس ایجاد نمی شود و دعوی تایید فسخ رد می شود
بیشتر بدانید:
انواع تدلیس
انواع تدلیس عبارت است از:
۱- تدلیس در معامله که شرایط و ضوابط آن طبق این مقاله است.
۲- تدلیس در نکاح شامل:
الف- فسخ نکاح به موجب تدلیس در نکاح از سوی هر یک از زوجین
ب- تدلیس کیفری در نکاح طبق ماده ۶۴۷ قانون مجازات تعزیرات که به موجب آن زوج یا زوجه که مورد تدلیس واقع شده، می تواند شکایت کیفری بر علیه طرف مقابل اقامه نماید. در هر دو مورد فسخ نکاح حقوقی و تدلیس کیفری باید فوری اعمال گردد.
۳- تدلیس کیفری معاملات، عنصر مادی آن در معامله با سازمان ها و ادارات دولتی و شرکت های تابعه محقق می شود. به موجب آن، وجود حیله و تقلب در تدلیس دارای ماهیت کیفری است. چنانچه با سو نیت همراه باشد جرم تدلیس شکل می گیرد ( ماده ۵۹۹ قانون مجازات اسلامی)
بیشتر بدانید:
خیار تدلیس فوری است
با وقوع تدلیس در معامله، فریب خورده بایستی از طریق ارسال اظهارنامه فسخ معامله را به طرف قرارداد اعلام نماید. تاخیر بلاوجه فسخ علیرغم اطلاع از تدلیس، موجب می شود دادگاه دعوی تایید فسخ را رد کند. ملاک فوری بودن خیار تدلیس، عرف محل است.
فسخ معامله
پس از فسخ معامله، دادخواست تایید و تنفیذ فسخ به دادگاه حقوقی تقدیم می گردد. ملاک فوری بودن فسخ، در اعلام آن است. لکن فسخ کننده نباید با تاخیر نامتعارف دادخواست تایید به دادگاه بدهد.
خواهان که معمولاً خریدار است، علاوه بر دعوی تایید، آثار فسخ را که استرداد ثمن و خسارات قراردادی اگر در قرارداد پیش بینی شده باشد را نیز مطالبه می کند.
تدلیس در نوع کاربری مبیع
◇ ذکر وصف مسکونی بودن مبیع از جانب فروشنده در حالیکه واجد آن وصف نبوده و زراعی است، از مصادیق عملیات فریبکارانه و موجب تحقق خیار تدلیس است.
(دادنامه ۹۴۰۹۹۸۰۲۵۰۵۰۰۳۵۰ – ۹۵/۳/۳ شعبه ۶۲ دادگاه تجدیدنظر تهران)
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۰۲۱۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- اگر ثابت شود خریدار از تدلیس در زمان قرارداد مطلع بوده چه اقدامی می توان انجام داد؟
در این حالت فروشنده که طرف مقابل دعوای فسخ است، دلایلی مبنی بر علم خریدار را ارائه می نماید. درنتیجه دعوا خریدار بی نتیجه می ماند.
۲- آیا سکوت فروشنده موجب تحقق خیار می شود؟
تدلیس به موجب انجام عملیات فریبکارانه محقق می شود در سکوت با فعل صورت نمی گیرد. لذا از این طریق نمی توان معامله را فسخ نمود.
۳- اگر عملیات فریبکارانه بدون تبانی با یکی از طرفین معامله باشد، آیا تدلیس واقع می شود؟
تبانی شخص ثالث وقتی موجب خیار تدلیس معامله می شود که با همدستی طرف قرارداد باشد در غیر این صورت حق فسخ ایجاد نمی شود.
