- انواع وصیت و آثار آن – وصایت - 2024-11-30
- نمونه رای پرداخت خسارت راننده مقصر به قیمت یوم الاداء - 2024-11-20
- اعتراض شخص ثالث اصلی (حکمی) و طاری - 2024-11-16
سفته سندی تجاری است که به موجب آن صادرکننده متعهد میشود مبلغ مندرج در آن را در موعد معین در وجه دارنده پرداخت نماید. سفته ممکن است از طرف اشخاص حقیقی یا حقوقی (شرکت) صادر شود. ممکن است، متعهد سفته یک نفر باشد یا دارای ظهرنویسان و ضامنین متعدد باشد در این صورت تمام امضاکنندگان، متعهدین پرداخت وجه سفته هستند. سفته ممکن است به نام شخص معین یا در وجه حامل صادر شود.
در نوشته حاضر وکیل وصول مطالبات به طور کاربردی، انواع سفته و ویژگیهای آنها، مراحل مطالبه، اجرای حکم و سایر موارد مهم و در آخر قوانین سفته را بیان میکند. ضمن اینکه شما میتوانید برای وکالت، مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در ارتباط باشید.
سفته
فهرست مطالب
طبق ماده ۳۰۷ قانون تجارت، سفته سندی است که به موجب آن مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حوالهکرد آن شخص کارسازی شود. در صورت عدم پرداخت در سررسید، دارنده با واخواست سفته ظرف ده روز از تاریخ سررسید، میتواند به همه امضاکنندگان و یا یک یا چند نفر از آنها مراجعه و مبلغ سند را مطالبه نماید.
سفته در زمان صدور دارای دو طرف است: ۱- صادرکننده که متعهد اصلی پرداخت وجه است؛ ۲- دارنده. چنانچه سفته ظرف ده روز از تاریخ سررسید منتهی به صدور واخواست شود سند تجاری بوده و به موجب آن دارنده از امتیازات ویژه اسناد تجاری بهرهمند میگردد.
از موارد تفاوت چک و سفته این است که وجه چک از طریق اجرای ثبت و همچنین با صدور اجراییه مستقیم قابل وصول است ولی سفته قابل مطالبه از طرق مذکور نمیباشد. همچنین چک را میتوان از راه کیفری پیگیری و تعقیب نمود ولی سفته فقط از طریق دادگاه حقوقی قابل مطالبه است.
مراحل و هزینه دعوی سفته
▪︎ دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده طبق اقامتگاه وی در ثنا، صلاحیت رسیدگی به دعوای سفته را دارد. اگر مبلغ سفته تا صد میلیون تومان باشد، دعوی در دادگاه صلح محل اقامت خوانده رسیدگی میشود.
▪︎ هزینه دادرسی دعوی معادل ۳/۵ درصد مبلغ سفته میباشد.
▪︎ خواسته دعوی سفته عبارتست از: ۱- مطالبه وجه سفته، ۲- خسارت تأخیر تأدیه ۳- صدور قرار تامین خواسته ۴- خسارات دادرسی همچون حقالوکاله وکیل و هزینه دادرسی است. اگر خواهان توانایی پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد، رسیدگی به تقاضای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی به خواستهها اضافه میشود.
در این صورت دادگاه ابتدا به درخواست اعسار رسیدگی میکند. در صورت پذیرش آن، خواهان را با توجه به شرایط مالی وی، به طور موقت از پرداخت تمام یا بخشی از هزینه دادرسی معاف مینماید سپس وقت رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ میگردد.
▪︎ اگر سفته تجاری باشد یعنی ظرف ۱۰ روز از تاریخ آن واخواست شده باشد، خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید محاسبه میشود. اگر واخواست نشده باشد، خسارت از تاریخ مطالبه یا دادخواست محاسبه و خوانده به آن محکوم میشود.
سفته ضمانت
سفته ضمانت یا حسن انجام کار سندی است که طی آن شخصی که متعهد است کاری را در موعد مقرر انجام دهد یا مدیون است و باید بدهی را تسویه کند، آن را نزد کارفرما یا طلبکار قرار میدهد. در این صورت، زمانی که تعهدش را ایفا نمود یا مدت قرارداد منشا صدور سفته منقضی گردید و یا بدهی پرداخت شد، آن را به صادرکننده مسترد مینماید.
سفته ضمانت پول جهت ایجاد اطمینان در طلبکار بابت اینکه بدهکار در زمان مورد توافق مبلغ بدهی را مسترد میکند، صادر میشود. اگر بدهکار خلف وعده نماید و در زمان تعیینشده در قرارداد بدهی خود را تسویه ننماید، دارنده (طلبکار) میتواند از طریق مجاری قانونی اصل مبلغ و خسارت تاخیر تادیه را وصول کند. سفته ضمانت پول ممکن است بابت مبلغ مندرج در قرارداد فیمابین باشد یا در نتیجه بدهکاری و گرفتن پول دستی صادر شده باشد.
استرداد سفته
در بسیاری مواقع سفته به عنوان ضمانت و حسن انجام کار یا بازگشت پول صادر میشود. در روابط کارفرما و کارگر یا پرسنل اداره یا پیمانکار که متعهد انجام کاری معین است، شرط میشود سفته به عنوان تضمین حسن انجام کار به امانت سپرده شود. پس از انجام کار و عدم قصور و ورود خسارت، سفته میبایست مسترد شود.
در مواردی علیرغم انقضای مدت قرارداد و انجام کار، بنا به دلایل مختلف سفته مسترد نمیشود. در اینجا صادرکننده میبایست دعوی استرداد لاشه سفته با شماره و مشخصات آن در دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده مطرح نماید. خواهان با ارائه اسناد و مدارک مبنی بر اختتام کار و برائت ذمه خود و تسویه بدهی تقاضای استرداد سفته را مینماید.
گاهی گیرنده سفته با وجود عدم حقانیت، اقدام به واخواست و مطالبه وجه آن مینماید. در این موارد بسیاری افراد به دنبال شکایت جرم خیانت در امانت میروند لکن شکایتشان به نتیجهای نمیرسد. چون محاکم، سفتهای که به عنوان تضمین حسن انجام کار یا تسویه بدهی صادر شده را فاقد وصف کیفری دانسته و شکایت را رد میکنند. اما اگر گیرنده، سفته را بناحق مطالبه کند، ولی به عنوان ضمانت نباشد یا تضمینی بودن ثابت نشود، میتوان شکایت خیانت در امانت مطرح نمود.
واخواست سفته و هزینه آن
برای اینکه دارنده بتواند از مزایای تجاری بودن سفته بهرهمند شود، باید ظرف ده روز از تاریخ سررسید، اقدام به واخواست سند نماید. طبق تبصره ۳ ماده ۲۹۳ قانون تجارت، اعتراض در اسناد تجاری در صورت عدم تادیه بعمل میآید. واخواست یا اعتراضنامه همان گواهی عدم پرداخت چک میباشد. واخواستنامه به منزله مطالبه وجه سفته توسط دارنده است.
برای واخواست سفته باید ابتدا به واحد واخواست در دادگستری شهرستان مراجعه نمود. پس از پرداخت هزینه واخواست که ۲/۵ درصد مبلغ سفته است و از طریق بانک ملی صورت میگیرد مراتب به صادرکننده و متعهد سفته ابلاغ میشود.
آثار عدم واخواست سفته در موعد قانونی
اگر دارنده در مهلت ۱۰ روز از تاریخ سررسید اقدام به واخواست ننماید، سفته تبدیل به سندی با مشخصات زیر میشود:
۱- سفته به یک سند عادی و مدنی تبدیل میشود. در این صورت طبق مقررات قانون مدنی قابل مطالبه است.
۲- برای صدور قرار تأمین خواسته و توقیف اموال خوانده، درصدی از مبلغ سفته به تشخصی دادگاه به عنوان خسارت احتمالی باید به صندوق دادگستری تودیع شود.
۳- امضاکنندگان سفته مسئولیت تضامنی در پرداخت وجه آن نخواهند داشت.
۴- خسارت تاخیر تادیه از تاریخ دادخواست یا مطالبه وجه سند محاسبه میشود. دارنده میتواند قبل از طرح دعوی مطالبه سفته، از طریق تنظیم اظهارنامه وجه آن را مطالبه نماید. در این صورت خسارت تاخیر تادیه سفته غیر تجاری از تاریخ اظهارنامه است.
نحوه پر کردن سفته
در قانون تجارت و ماده ۳۰۸ آن شرایطی برای تکمیل سفته مقرر شده است که صادرکننده میبایست آنها را رعایت نماید در غیر این صورت خصوصیت سند تجاری از آن سلب میشود. الزامات قانونی مندرجات سفته عبارت است از:
مهر یا امضای صادرکننده
تاریخ صدور
مبلغ سفته با تمام حروف
نام دارنده
تاریخ سررسید
در صورت عدم رعایت شروط فوق، سفته به عنوان یک سند عادی تلقی شده و فاقد امتیازات سند تجاری میباشد. همچنین یک طلب عادی بوده که صادرکننده متعهد میشود آن را پرداخت کند. ظهر نویسی و ضمانت اسناد عادی تابع مقررات قانون مدنی است.
ظهرنویسی سفته
سفته قابل انتقال به دیگری است. بنابراین دارنده میتواند آن را با ظهرنویسی یا پشتنویسی به دیگری منتقل نماید. سفته در وجه شخص معین با امضای ظهر آن منتقل میشود. در این صورت کلیه حقوق و امتیازات آن به انتقالگیرنده منتقل میشود. اگر سفته در وجه حامل صادر شده باشد، به صرف قبض و اقباض، انتقال صورت میگیرد بدون اینکه نیاز باشد دارنده فعلی ظهر آن را امضا نماید. اگر سفته تجاری باشد، مسئولیت دارنده و ظهرنویسان مجتمعاً و تضامنی است.
ضمانت سفته
در مواردی دارنده از متعهد و صادرکننده سفته میخواهد شخص دیگری وصول وجه سفته را در سررسید ضمانت کند. در اینجا ضامن باید ظهر سند را به عنوان ضمانت امضا نماید. با تحقق ضمانت در اسناد تجاری، دارنده میتواند وجه آن را از صادرکننده و ضامن متضامناً مطالبه کند.
در اینکه صرف امضای پشت سند، ظهرنویسی است یا ضمانت، باید به نحوه روابط حقوقی طرفین و شرایط ایجاد عمل حقوقی ظهرنویسی و ضمانت توجه شود. اگر با امضا، سفته در ید امضاکننده قرار گرفت، عمل حقوقی ظهرنویسی منعقد شده است. چنانچه سفته در ید امضاکننده نبوده و فقط امضای وی در آن است، ظهور در ضمانت سفته دارد.
مسئولیت تضامنی در سفته
مقررات ماده ۲۴۹ قانون تجارت در مورد مسئولیت تضامنی امضاکنندگان سفته وضع شده است. صادرکننده، هر یک از ظهرنویسان و ضامنین هر یک، در مقابل دارنده، مسئولیت تضامنی نسبت به کل مبلغ سند دارند. به عبارتی ضامن هر مدیون با کسی که از وی در برابر دارنده ضمانت کرده مسئولیت تضامنی خواهد داشت.
در این صورت دارنده میتواند تمام یا بخشی از مبلغ سفته را از همه متعهدین یا برخی از امضاکنندگان مطالبه نماید. با پرداخت وجه سفته از سوی هر یک از امضاکنندگان، وی میتواند دعوی مطالبه وجه بابت مازاد بر وجه مساوی که باید پرداخت میکرده، علیه بقیه مسئولین سند مطرح نماید.
خسارت تأخیر تأدیه سفته
اگر دارنده در موعد ۱۰ روزه از تاریخ سررسید اقدام به واخواست سفته نماید، خسارت تاخیر تادیه سند تجاری از تاریخ سررسید محاسبه میشود. اما چنانچه کاهلی کرده و در موعد مقرر اقدامی ننماید، در این صورت به دلیل اینکه سفته تبدیل به سند عادی و مدنی شده، خسارت از تاریخ دادخواست بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی محاسبه میشود.
سفته سفید امضاء
یکی از انواع سفته، سفید امضا است. به این معنی که دارنده با امضای آن و خالی گذاشتن بقیه موارد، تکمیل آن را برعهده دارنده میگذارد. با صدور سفته سفید امضا، صادرکننده به دارنده نیابت در پر کردن جاهای خالی را اعطا میکند. در این جا دارنده با توجه به اختیارات اعطایی و شرایط بین طرفین، اقدام به پر کردن سفته و تقدیم دادخواست مطالبه سفته سفید امضا مینماید.
عدد چاپی درجشده بر روی سفته: اولاً بیانگر پرداخت عوارض و مالیات دولتی است؛ ثانیاً سفته تا سقف مبلغ چاپی، سند تجاری محسوب میشود. ولی به این معنی نیست که مبلغ مازاد بر آن در مندرجات سفته، قابل مطالبه نباشد، بلکه مبلغ مازاد با توجه به مقررات سفته مدنی قابل وصول خواهد بود. چنانچه سفته سفید امضا تکمیل و مازاد بر عدد چاپی نوشته شده باشد، خواهان میبایست ثابت کند مبلغ مازاد داخل در اختیارات و نیابت وی بوده است.
سفته مدنی (غیرتجاری)
سفته مدنی برگهای عادی است که مانند سایر اسناد تعهد مدنی، وجه آن قابل وصول است بدون اینکه امتیازات سند تجاری در مورد آن اجرا شود. خسارت تأخیر تأدیه سفته مدنی و غیر تجاری طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی محاسبه میشود. شروط ماده فوق عبارت است از:
▪︎ موضوع دین وجه رایج کشور باشد (ریال).
▪︎ دائن دین را مطالبه کرده باشد.
▪︎ مدیون تمکن و قدرت مالی داشته باشد.
▪︎ وجود تغییرات فاحش تورم از تاریخ سررسید تا هنگام پرداخت بر اساس نرخ شاخص بانک مرکزی
تفاوت سفته مدنی و تجاری
۱- سفته وقتی دارای وصف تجاری است که در موعد ده روزه از تاریخ سررسید واخواست شود. در این صورت امضاکنندگان آن در برابر دارنده مسئولیت تضامنی دارند. دارنده با توجه به مسئولیت تضامنی امضاکنندگان و متعهدین میتواند برای کل مبلغ سند تجاری به همه آنها و یا برخی مراجعه نماید. در سند مدنی چک یا سفته، صادرکننده متعهد سند و مسئول پرداخت وجه آن است.
۲- مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در سفته از تاریخ صدور سند تجاری است. به عبارتی واخواستنامه در مورد سفته صادر میشود. در مورد سند مدنی، محاسبه خسارت از تاریخ دادخواست مطالبه وجه است.
۳- سفته تجاری به موجب بند ج ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی که واخواست شده است، بدون خسارت احتمالی، قرار تأمین خواسته صادر میشود. اما در سند مدنی حتماً خسارت احتمالی باید پرداخت شود تا امکان صدور قرار تأمین خواسته فراهم شود.
۴- سفته تجاری با امضای پشت سند قابل انتقال است، در مورد سند در وجه حامل انتقال با قبض و اقباض صورت میگیرد.
مرور زمان مطالبه سفته
ماده ۳۱۸ قانون تجارت مقررات سفته عادی و غیرتجاری را بیان نموده است. در این موارد خسارت تاخیر تادیه از تاریخ دادخواست برآورد و مورد حکم قرار میگیرد. این موارد عبارتند از:
۱- سفته از سوی تجار یا برای امور تجارتی صادر شده باشد.
۲- پنج سال از تاریخ صدور واخواست سفته گذشته باشد. اگر سفته منتهی به واخواست نشده باشد ابتدای مرور زمان پس از انقضای ده روز از تاریخ سررسید میباشد.
۳- در این مدت رسماً اقرار به وجود دین نشده باشد. اگر اقرار شده باشد ابتدای مرور زمان از تاریخ اقرار است.
اجرای حکم سفته
پس از صدور حکم قطعی محکومیت سفته، محکومله (دارنده) درخواست صدور اجراییه از دادگاه صادرکننده حکم نخستین مینماید. اگر محکومبه و خسارات در مهلت ده روزه پرداخت نشود، پرونده با تقاضای محکومله به واحد اجرای احکام مدنی دادگاه ارسال میشود.
در اجرای احکام، اقدامات لازم جهت توقیف اموال محکومعلیه در اداره ثبت، بانکها و پلیس راهور صورت میگیرد. اگر بدهکار، مالی نداشته باشد با به اموال وی دسترسی نباشد، تقاضای حکم جلب سیار محکوم یا محکومین دادنامه قطعی از دادورز اجرای احکام میشود.
لایحه دفاعیه سفته
برای نوشتن لایحه دفاعیه مطالبه سفته و خسارت تاخیر تادیه با توجه به وصف تجاری این سند و مقررات قانون تجارت چند نکته باید رعایت شود.
▪︎ ضرورت واخواست سفته از جهت اقامه دعوا علیه ظهرنویس جهت مطالبه در مهلت یک ساله است. (رأی وحدت رویه شماره ۵۹۷ ـ ۱۳۷۴/۲/۱۲ هیأت عمومی دیوانعالی کشور). لایحه با توجه به مدیون سند (خوانده) و جایگاه قانونی وی تنظیم میشود.
▪︎ ضامن سفته با مضمون عنه خود (صادرکننده یا ظهرنویس) مسئولیت تضامنی دارد خواه در مهلت مقرر واخواست شده یا نشده باشد. چرا که رای وحدت رویه فوق و ماده ۲۸۹ قانون تجارت در مورد مقررات راجع به ظهرنویس است نه ضامن.
▪︎ در سفته سفید امضا، صادرکننده نوعی نمایندگی به دارنده میدهد که آن را تکمیل کند دارنده نمیتواند از اختیار اعطا شده سوءاستفاده کند. دادگاه با توجه به دفاعیات و روابط مالی طرفین اقدام به کشف حقیقت میکند. در هر حال میزان آن باید با مبلغ چاپی در حاشیه سند برابری کند.
▪︎ نتیجتاً، در دعوی مطالبه سفته و خسارت تاخیر تادیه، لایحه دفاعیه با توجه به شرایط مقرر و رابطه حقوقی بین طرفین و وصف تجاری سفته و مقررات مربوط و ادله و مدارک تنظیم میشود.
بهترین وکیل سفته تهران
وکیل وصول مطالبات و سفته، با توجه به روابط و شرایط طرفین و اصل تجاری بودن سفته اقدامات لازم جهت احقاق حقوق موکل معمول میدارد. در مبادلات و مراودات مالی بین اشخاص رد و بدل کردن سفته امری رایج است. اینکه سفته سند تجاری است یا عادی برمیگردد به رعایت مواعد آن. آیا در موعد ده روزه واخواست شده یا خیر. اگر واخواست شده باشد سندی تجاری است والا سند عادی است.
وکیل سفته تهران کسی است که با اشراف بر قانون تجارت و قوانین مرتبط و همینطور رویه محاکم حقوقی در این زمینه، کوتاهترین مسیر جهت دستیابی به نتیجه را در پیش میگیرد.
مشاوره حقوقی در امور سفته از طریق تلفنی، حضوری و آنلاین صورت میگیرد. از این رو متقاضی اسناد و مدارک را به یکی از پیام رسانهای واتساپ، تلگرام یا ایتا ارسال میکند. سپس وکیل دفتر در کوتاهترین زمان، ادله را بررسی و مشاوره لازم و نتیجهبخش را ارائه میدهد.
قانون سفته
در ادامه قوانین مرتبط با سفته از قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ آورده میشود.
ماده ۲۴۹ قانون تجارت
براتدهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویسها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند. دارنده برات در صورت عدم تادیه و اعتراض میتواند به هر کدام از آنها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید. همین حق را هر یک از ظهرنویسها نسبت به براتدهنده و ظهرنویسهای ماقبل خود دارد.
اقامه دعوی بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولیت برات نیست. اقامهکننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند. ضامنی که ضمانت براتدهنده یا محالعلیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است.
ماده ۲۴۵
انتقال برات به وسیله ظهرنویسی به عمل میآید.
ماده ۲۴۶
ظهرنویسی باید به امضاء ظهرنویس برسد – ممکن است در ظهرنویسی تاریخ و اسم کسی که برات به او انتقال داده میشود قید گردد.
ماده ۳۰۷
فتهطلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد میکند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حوالهکرد آن شخص کارسازی نماید.
ماده ۳۰۸
فتهطلب علاوه بر امضاء یا مهر باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد:
۱) مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف.
۲) گیرنده وجه.
۳) تاریخ پرداخت
ماده ۳۰۹
تمام مقررات راجع به بروات تجارتی (از مبحث چهارم الی آخر فصل اول این باب) در مورد فتهطلب نیز لازمالرعایه است.
ماده ۳۱۸
دعاوی راجعه به برات و فتهطلب و چک که از طرف تجار یا برای امور تجارتی صادر شده پس از انقضای پنج سال از تاریخ صدور اعتراضنامه و یا آخرین تعقیب قضایی در محاکم مسموع نخواهد بود مگر اینکه در ظرف این مدت رسماً اقرار به دین شده باشد که در این صورت مبدا مرور زمان از تاریخ اقرار محسوب است. در صورت عدم اعتراض مدت مرور زمان از تاریخ انقضاء مهلت اعتراض شروع میشود…
سخن پایانی
یکی از اسناد تجاری که در روابط روزمره افراد کاربرد فراوانی دارد سفته است. سفته سندی است که اغلب در روابط کاری و ضمانت تسویه بدهی صادر شده و مقرر میشود در صورت انجام موضوع آن، مسترد شود. ولی چنانچه موضوع صدور سفته طبق آنچه در توافق بین طرفین آمده انجام نشود یا بدهی در موعد مقرر تسویه نشود، دارنده میتواند با توجه به خلف وعده متعهد، اقدام به واخواست و وصول وجه آن نماید. چنانچه نیاز به وکیل وصول مطالبات دارید از طریق راههای ارتباطی ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۰۲۱۸۸۷۴۶۳۶۱ با ما در تماس باشید.
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی
سوالات رایج
۱- دارنده سفته چه زمانی میتواند علیه ظهرنویس (دارنده قبلی) طرح دعوی نماید؟
دارنده باید ظرف یکسال از تاریخ واخواست، علیه ظهرنویس اقامه دعوی نماید در غیر این صورت دعوی وی رد میشود. اما دعوی علیه صادرکننده مقید به مدت نیست.
۲- ضامن ظهر نویس با چه کسی مسئولیت تضامنی دارد؟
در سفته هر ضامن با مضمون عنه خود دارای مسئولیت تضامنی است مانند ضامن ظهرنویس اول با همان شخص مسئولیت دارد. چنانچه مضمونعنه به هر علتی مبرا شده باشد، ضامن نیز از مسئولیت بریالذمه میشود.
۳- واخواست چگونه انجام میشود؟
واخواست سفته از طریق واحد واخواست مستقر در دادگستری و پس از تکمیل فرم مربوط انجام میشود.