مجازات های جایگزین حبس

دیدگاه‌ خود را بنویسید / دعاوی کیفری
مجازات های جایگزین حبس
زهرا شریفی
Latest posts by زهرا شریفی (see all)

 

مجازات های جایگزین حبس عبارت است از: دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی.

این نوع مجازات ها از نهادهای ارفاقی در قانون جزا به شمار می روند. هدف از وضع آنها حبس زدایی و پیشگیری از آثار منفی زندان بر فرد زندانی و خانواده و بستگان وی می باشد. اجرای این نهاد منوط به رعایت شرایط مقررقانونی می باشد.

در ادامه وکیل کیفری تهران به طور کاربردی موارد و شرایط مجازات های جایگزین حبس را طبق قانون و رویه محاکم کیفری بیان می کند.

همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.

شرایط اجرای مجازات های جایگزین حبس

طبق ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مجازات های جایگزین حبس عبارت است از: دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال، تعیین و اجراء می‌شود.
تبصره- دادگاه در ضمن حکم، به سنخیت و تناسب مجازات مورد حکم با شرایط و کیفیات مقرر در این ماده تصریح می کند. دادگاه نمی‌تواند به بیش از دو نوع از مجازاتهای جایگزین حکم دهد.

این نوع شیوه مجازات بر اساس اصل فردی کردن مجازات تعیین شده است. به عبارتی، مجازات باید با توجه به مرتکب جرم و شخصیت وی تعیین گردد نه بر اساس تناسب مجازات با جرم.

یکی از شروط اعمال این ماده، گذشت شاکی خصوصی می باشد. بنابراین در جرایم غیرقابل گذشت گذشت شاکی با رعایت سایر شرایط از موجبات تعیین مجازات جایگزین حبس است.

از شروط دیگر اعمال این مجازات‌، وجود جهات تخفیف می باشد. جهات مخففه طبق ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی عبارتند از:

الف ـ گذشت شاکی یا مدعی خصوصی؛

ب ـ همکاری مؤثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن؛

پ ـ اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم؛

ت ـ اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار مؤثر وی در حین تحقیق و رسیدگی؛

ث ـ ندامت، حسن سابقه یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری؛

ج ـ کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن؛

چ ـ خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم؛

ح ـ مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم

بیشتر بدانید:

جهات تخفیف مجازات – نکات کاربردی

موارد اجباری اعمال جایگزین حبس

در مواردی تعیین مجارات جایگزین حبس اجباری می باشد. مصادیق آن شامل جرایم عمدی تا سه ماه حبس، جرایم عمدی سه تا شش ماه حبس، جرایم غیرعمدی و جرایمی که نوع و میزان آن در قوانین موضوعه مشخص نشده است.

در خصوص جرایم غیر عمدی در صورتی که مجازات قانونی جرم بیش از دو سال حبس باشد، حکم به مجازات جایگزین حبس اختیاری است.

در خصوص جرایمی که نوع و میزان آن در قانون مشخص نشده می توان به قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ اشاره نمود. برای مثال ماده ۶۸ قانون مذکور بیان می داشت: هرگاه مرد یا زنی کمتر از چهار بار نزد قاضی اقرار نماید تعزیر می شود.

لکن در قانون مجازات (۱۳۹۲) که در حال حاضر اجرا می شود، با توجه به درجه بندی مجازات ها در این مورد مصداقی یافت نمی شود.

موارد اختیاری مجازات جایگزین حبس

موارد اختیاری عبارتند از: جرایم عمدی که مجازات آنها شش ماه تا یکسال حبس است مگر اینکه به دلیل ارتکاب جرم عمدی دارای سابقه محکومیت کیفری به شرح زیر باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد:
الف- بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون (10.000.000)ریال یا شلاق تعزیری
ب- یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه.

در این دو مورد چنانچه محکوم دارای سابقه کیفری به شرح فوق باشد، اعمال مجازات جایگزین حبس ممنوع است. از دیگر موارد اختیاری تعیین مجازات جایگزین حبس در خصوص جرایم غیرعمدی است که مجازات قانونی آنها بیش از دو سال حبس می باشد.

بیشتر بدانید:

نحوه اجرای احکام کیفری

مجازات های غیر قابل جایگزین

این موارد عبارت است از:

۱- جرایم عمدی که مجازات قانونی آن بیش از یک سال حبس باشد، اگر مجازات به کمتر از یکسال حبس تخفیف داده شود، دادگاه نمی تواند به مجازات جایگزین حبس محکوم نماید.

۲- جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور

۳- تعدد جرائم عمدی مشروط بر اینکه مجازات قانونی حداقل یکی از آنها بیش از یک سال حبس باشد.

لزوم توجه به شرایط جرم و مرتکب

برای اینکه مجازات جایگزین حبس اعمال گردد، دادگاه باید شرایط مقرر قانونی در مورد جرم ارتکابی و شرایط مرتکب را در نظر بگیرد.

این موارد شامل: نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن مرتکب، وضعیت وی، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه دیده و سایر شرایط و اوضاع و احوال که موجب ارتکاب جرم شده است.

با توجه به عبارت سایر اوضاع و احوال در انتهای ماده، قانون اختیارات قاضی را در اعمال مجازات جایگزین حبس گسترده نموده است. این امر با تفسیر قوانین کیفری به نفع متهم در راستای عدالت ترمیمی همخوانی دارد.

دوره مراقبت

دوره مراقبت از مصادیق جایگزین مجازات حبس می باشد. دوره مراقبت دوره ای است که در طول آن محکوم علیه به حکم دادگاه و تحت نظارت قاضی اجرای احکام به انجام یک یا چند دستور مقرر برای مدت معینی محکوم می شود.

دوره مراقبت محکوم بر اساس جرم و مجازات قانونی آن به شرح ذیل اجرا می شود:

الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها حداکثر سه ماه حبس است، تا ششماه
ب- در جرائمی که مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است و جرائمی که نوع و میزان تعزیر آنها در قوانین موضوعه تعیین نشده است، شش ماه تا یک سال
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یک سال است، یک تا دو سال
ت- در جرائم غیرعمدی که مجازات قانونی آنها بیش از یک سال است، دو تا چهار سال

دستورات مراقبتی که دادگاه به یک یا چند مورد آنها حکم می دهد عبارتند از: الف- حرفه آموزی یا اشتغال به حرفهای خاص
ب- اقامت یا عدم اقامت در مکان معین
پ- درمان بیماری یا ترک اعتیاد
ت- پرداخت نفقه افراد واجب النفقه
ث- خودداری از تصدی کلیه یا برخی از وسایل نقلیه موتوری
ج- خودداری از فعالیت حرفهای مرتبط با جرم ارتکابی یا استفاده از وسایل موثر در آن
چ- خودداری از ارتباط و معاشرت با شرکا یا معاونان جرم یا دیگر اشخاص از قبیل بزه دیده به تشخیص دادگاه
ح- گذراندن دوره یا دوره های خاص آموزش و یادگیری مهارتهای اساسی زندگی یا شرکت در دوره های تربیتی، اخلاقی، مذهبی، تحصیلی یا ورزشی

بیشتر بدانید:

مرور زمان شکایت، تعقیب و اجرای حکم

خدمات عمومی رایگان

طبق ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی خدمات عمومی رایگان یا کار عام المنفعه خدماتی هستند که با رضایت محکوم علیه، بدون دریافت دستمزد، به دستور دادگاه، به نفع جامعه و برای مدت معین انجام می شود. دادگاه نمی تواند محکوم را به بیش از یک خدمت مشغول کند.

محکومیت به انجام خدمات عمومی با رضایت محکوم صورت می گیرد. بنابراین اگر وی آن را قبول نکند یا در جلسه دادگاه حضور نداشته باشد، قاضی مجاز به صدور این نوع کیفر نمی باشد.

جزای نقدی روزانه

جزای نقدی و جزای نقدی روزانه از مجازات های جایگزین حبس می باشند. دادگاه بر اساس نوع جرم و شرایط مرتکب تعداد روزهای پرداخت را مشخص می کند. ضمن اینکه برای تعیین جزای نقدی روزانه، درآمد محکوم را مدنظر قرار می دهد.

میزان جزای نقدی روزانه طبق مواد ۸۳، ۸۵ و ۸۶ این قانون با توجه به نوع جرم ارتکابی مشخص می گردد. در هر مورد که محکوم به مجازات جایگزین حبس محکوم می شود، در صورت عدم اجرای آن، مجازات اصلی به موقع اجرا گذاشته می شود.

محرومیت از حقوق اجتماعی

یکی دیگر از مجازات های جایگزین حبس، محرومیت از حقوق اجتماعی است. مصادیق آن در ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی ذکر شده اند. از آن جمله، حق انتخاب شدن در مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان، عضویت در انجمن ها و شوراها و سایر موارد می باشد.

 

جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.

 

سوالات متداول

۱- جزای نقدی روزانه چیست؟

جریمه ای است که با توجه به درآمد روزانه محکوم به نفع دولت تعیین می گردد.

۲- خدمات عمومی رایگان چه ماهیتی دارد؟

این نوع خدمات، کیفری قراردادی هستند که با قبول مجرم قابل اجرا می باشد.

۳- در جرائم قابل گذشت اجرای مجازات جایگزین حبس چگونه است؟

در این جرایم با گذشت شاکی خصوصی تعقیب و اجرای مجازات موقوف می شود.

نوشته‌های مرتبط

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مشاوره مستقیم با وکیل شریفی