- موانع ارث و ممنوعیت ارث بری چیست؟ - 2024-07-24
- تفاوت های چک و سفته - 2024-07-24
- اثر خط خوردن عبارت حواله کرد در چک - 2024-07-22
مرور زمان در دعاوی کیفری عبارت است از سپری شدن مدتی که به موجب قانون پس از آن مدت حق طرح شکایت یا تعقیب متهم یا اجرای حکم قطعی متوقف می گردد.
مرور زمان در مجازات های تعزیری وجود دارد در حدود، قصاص و دیات جریان ندارد. در مجازات های اخیر تا هر زمان مدت سپری شود حق شکایت، تعقیب و اجرای حکم محفوظ است.
در دعاوی حقوقی مرور زمان وجود ندارد و تا هر زمان خواهان می تواند برای احقاق حق خود در محکمه حقوقی اقدام نماید اما تأخیر در اقامه دعوا نباید آنقدر به طول بیانجامد که شائبه اعراض از حق را در ذهن تداعی کند.
در ادامه وکیل کیفری تهران موارد و شرایط مرور زمان را بیان می کند.
همچنین شما می توانید برای مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
مرور زمان تعقیب و صدور حکم جرایم غیر قابل گذشت
فهرست مطالب
جرایم غیر قابل گذشت جرائمی هستند که به منظور حفظ منافع عمومی جامعه، تعقیب آنها منوط به شکایت شاکی خصوصی نمی باشد و با گذشت شاکی نیز رسیدگی متوقف نمی شود.
طبق ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی هرگاه از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد مذکور، جرم تعقیب (شکایت) نشده یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا انقضای مواعد به صدور حکم قطعی منتهی نگردیده باشد مشمول مرور زمان می شود.
بیشتر بدانید:
این جرایم عبارتند از:
الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای پانزده سال
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای ده سال
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای هفت سال
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای پنج سال
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای سه سال.
تبصره ۱- اقدام تعقیبی یا تحقیقی، اقدامی است که مقامات قضائی در اجرای یک وظیفه قانونی از قبیل احضار، جلب، بازجویی، استماع اظهارات شهود و مطلعان، تحقیقات یا معاینه محلی و نیابت قضائی انجام میدهند.
تبصره ۲- در مورد صدور قرار اناطه، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رای مرجعی که رسیدگی کیفری منوط به صدور آن است، شروع می‌شود.
▪︎ قطع مرور زمان شامل هر گونه اقدام تعقیبی یا تحقیقی در مرجع قضائی صالح می باشد.
▪︎ قرار اناطه وقتی صادر می شود که ادامه رسیدگی به دعوای کیفری منوط به اثبات امر حقوقی باشد. در این صورت رسیدگی کیفری متوقف شده تا به دعوای حقوقی در مرجع صالح رسیدگی و حکم قطعی صادر شود.
▪︎ اگر در حین رسیدگی جزایی قرار اناطه صادر شود، مرور زمان از تاریخ قطعیت رای مرجع حقوقی صالح که دعوا در آن مطرح شده است شروع می شود.
▪︎ به موجب تبصره ۲ ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی مجازاتی که حداقل آن منطبق بر یکی از درجات هشتگانه و حداکثر آن منطبق با درجه بالاتر باشد، از درجه بالاتر محسوب می‌شود. برای محاسبه مرور زمان جرایم درجات مختلف تبصره مذکور مورد لحاظ واقع می گردد.
مرور زمان تعقیب و صدور حکم جرایم قابل گذشت
جرایم قابل گذشت جرایمی هستند که با شکایت و تعقیب شاکی یا مدعی خصوصی آغاز و رسیدگی می شود و با گذشت شاکی رسیدگی موقوف شده و پرونده کیفری مختومه می شود.
طبق ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی: در جرائم تعزیری قابل گذشت هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری او ساقط می‌شود مگر اینکه تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به شکایت نباشد که در این صورت مهلت مزبور از تاریخ رفع مانع محاسبه می‌شود. هرگاه متضرر از جرم قبل از انقضای مدت مذکور فوت کند و دلیلی بر صرفنظر وی از طرح شکایت نباشد هر یک از ورثه وی در مهلت شش ماه از تاریخ وفات حق شکایت دارد.
تبصره- غیر از مواردی که شاکی تحت سلطه متهم بوده، درصورتی به شکایت وی یا ورثه او رسیدگی می‌شود که جرم موضوع شکایت طبق ماده (۱۰۵) این قانون مشمول مرور زمان نشده باشد.
بیشتر بدانید:
لازم به ذکر است:
︎در جرایم قابل گذشت شاکی و متضرر از جرم ظرف یکسال از تاریخ اطلاع از جرم (وقوع جرم یا اطلاع از جرم) می تواند اقدام به شکایت و تعقیب جرم نماید.
در غیر این صورت مشمول مرور زمان شده و حق شکایت وی ساقط می شود مگر اینکه ثابت نماید در مدت مزبور، تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی که خارج از اختیار وی بوده نمی توانسته شکایت کند در این صورت مرور زمان از تاریخ رفع مانع محاسبه می شود.
اگر شاکی قبل از انقضای یکسال فوت کند هر یک از وراث قانونی وی طبق گواهی انحصار وراثت می توانند شکایت کنند مگر دلیلی مبنی بر صرفنظر کردن متوفی از حق قانونی شکایت خود در زمان حیات وی وجود داشته باشد که در این جا نمی توان اقدام کیفری نمود.
طبق تبصره ماده ۱۰۶، اگر علت عدم تعقیب در مهلت یکساله به این دلیل باشد که شاکی تحت سلطه متهم بوده طبق این ماده عمل می شود.
ولی اگر به دلایل دیگر قادر به شکایت نبوده باشد، محاسبه مرور زمان به موجب مقررات ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی همانطور که ذکر شد، صورت می پذیرد.
نحوه اعمال مرور زمان اجرای مجازات
طبق ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی مرور زمان، اجرای احکام قطعی تعزیری را موقوف می کند و مدت آن از تاریخ قطعیت حکم به قرار زیر است:
الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای بیست سال
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای پانزده سال
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای ده سال
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای هفت سال
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای پنج سال
تبصره ۱- اگر اجرای تمام یا بقیه مجازات موکول به گذشتن مدت یا رفع مانعی باشد، مرور زمان از تاریخ انقضای آن مدت یا رفع مانع محاسبه می‌شود.
تبصره ۲- مرور زمان اجرای احکام دادگاههای خارج از کشور درباره اتباع ایرانی در حدود مقررات و موافقتنامه های قانونی، مشمول مقررات این ماده است.
▪︎ از موارد تبصره ۱، بارداری زن محکوم، تعویق اجرای مجازات تا شش ماه پس از زایمان، شیردهی تا دو سالگی کودک و اجرای حکم شلاق در ایام حیض و استحاضه می باشد.
جرایمی که مرور زمان ندارند
ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی: جرائم ذیل مشمول مرور زمان تعقیب، صدور حکم و اجرای مجازات نمی‌شوند:
الف- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
ب- جرائم اقتصادی شامل کلاهبرداری و جرائم موضوع تبصره ماده(۳۶) این قانون با رعایت مبلغ مقرر در آن ماده
پ- جرائم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر
▪︎ در مورد جرم کلاهبرداری اگر ارزش مال برده شده بیش از یک میلیارد ریال باشد در این صورت مرور زمان ندارد و هر زمان قابل تعقیب و اجرا می باشد. با توجه به حصری بودن جرایم بند ب ماده ۱۰۹، صرفاً جرم کلاهبرداری و جرائم مذکور در تبصره ماده ۳۶ قانون مجازات اسلامی را شامل می شود.
بیشتر بدانید:
▪︎ جرایم ماده ۳۶ عبارتند از: کلاهبرداری، رشاء و ارتشاء، اختلاس، اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی در صورت تحصیل مال توسط مجرم یا دیگری، مداخله وزراء و نمایندگان مجلس و کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری، تبانی در معاملات دولتی، اخذ پورسانت در معاملات خارجی، تعدیات ماموران دولتی نسبت به دولت، جرایم گمرکی، قاچاق کالا و ارز، جرایم مالیاتی، پولشویی، اخلال در نظام اقتصادی کشور، تصرف غیرقانونی در اموال عمومی یا دولتی.
نکات مهم
▪︎ شمول مرور زمان امکان شکایت، تعقیب، صدور حکم یا اجرای مجازات را ساقط می نماید. اما این امر مانع مطالبه ضرر و زیان توسط مدعی خصوصی نمی باشد. بنابراین شاکی یا مدعی خصوصی که از وقوع جرم متحمل خسارت گردیده می تواند در محاکم صالح حقوقی دعوای مناسب مطرح نماید.
▪︎ هرگاه در مورد یک شخص یک یا چند محکومیت متعدد صادر شود شروع به اجرای یکی از محکومیت ها قطع کننده مرور زمان سایر محکومیت ها خواهد بود.
▪︎ اگر مجازات جرمی معلق شود و یا در موارد اعطای آزادی مشروط، در صورت لغو هر یک به جهت عدم انجام دستورات دادگاه و یا ارتکاب هر یک از بزه های ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، مبدا مرور زمان از تاریخ لغو قرار تعلیق یا حکم آزادی مشروط می باشد.
▪︎ جرمی که علاوه بر مباشر دارای شرکا و معاونین باشد، تعقیب یا اجرای حکم هر یک از شرکا و معاونین جرم، قطع کننده مرور زمان تعقیب یا اجرای حکم سایرین خواهد بود.
▪︎ مرور زمان اجرای مجازات بدون در نظر گرفتن کیفیات مخففه و مشدده بر مبنای مجازات قانونی محاسبه می شود.
جهت دریافت مشاوره تخصصی و اعطای وکالت با شماره های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- مرور زمان جرم جعل اسناد عادی چگونه محاسبه می شود؟
با توجه به اصلاحات قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۹، جعل اسناد عادی جرمی قابل گذشت است لذا مرور زمان آن یکسال از تاریخ اطلاع از جرم یا یکسال از تاریخ رفع مانع می باشد.
۲- مرور زمان جرم تبانی برای بردن مال غیر چه میزان است؟
جرم تبانی برای بردن مال غیر بر اساس اصلاحات اخیر قانون مجازات اسلامی جرم قابل گذشت بوده و طبق ماده ۱۰۶ آن قانون محاسبه می شود.
۳- پس از احراز مرور زمان در پرونده مرجع قضائی چه تصمیمی اتخاذ می نماید؟
رسیدگی موقوف و پرونده مختومه می گردد لکن شاکی خصوصی می تواند برای احقاق حق و جبران خسارت وارده به دادگاه حقوقی دادخواست بدهد.
