مطالبه مهریه از اجرای ثبت و دادگاه

مراحل مطالبه مهریه از اجرای ثبت
زهرا شریفی

مطالبه مهریه از دو طریق اجرای ثبت و دادگاه صورت می‌گیرد. اجرای ثبت مرجعی شبه قضایی است که بدون حضور و رسیدگی قاضی، اموال زوج توسط آن توقیف، فروش و مهریه وصول می‌شود. بر اساس بخشنامه ریاست قوه قضاییه که ناظر به اجرای بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنجم توسعه است، مطالبه مهریه ابتدا از طریق اجرای ثبت صورت می‌گیرد. قبل از تصویب بخشنامه، زن مختار بود جهت مطالبه مهریه به دادگاه یا اجرای ثبت مراجعه نماید. اما در حال حاضر ابتدا از طریق اجرای ثبت اقدام می‌گردد.

در نوشته حاضر وکیل مهریه تهران به طور کاربردی به بررسی مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه می‌پردازد. شما می‌توانید برای وکالت، مشاوره حقوقی، تنظیم اوراق قضایی و بررسی مدارک خود با ما در تماس باشید.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

زوجه برای مطالبه مهریه ابتدا به اجراییات اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه می‌کند خواه اموال زوج در دسترس داشته باشد یا نباشد در هر حال مراجعه به اجرای ثبت الزامی است. زوجه ابتدا برای اقدام به مطالبه، به دفترخانه اجرای صیغه نکاح مراجعه می‌کند. زوجه تقاضانامه اجرای مهریه را تکمیل نموده و به انضمام عقدنامه و مدارک هویتی و مشخصات اموال زوج، از سوی سردفتر به اجرائیات اداره ثبت شهرستان ارسال می‌گردد. اگر زوج مالی برای توقیف نداشته باشد یا به هر علت اموال وی در دسترس نباشد، گام بعدی زوجه مطالبه مهریه از دادگاه خانواده محل اقامت خود می‌باشد.

مراحل مطالبه مهریه از اجرای ثبت

▪︎ زوجه بر مطالبه مهریه ابتدا به دفترخانه ثبت نکاح مراجعه می‌کند. مدارک مورد نیاز جهت ثبت درخواست شامل شناسنامه، کارت ملی، نکاح‌نامه و اموال زوج می‌باشد. زوجه تقاضانامه مطالبه مهریه و بازداشت اموال زوج را تکمیل می‌کند.

▪︎ پس از ثبت، سردفتر ازدواج مراتب مطالبه مهریه را به زوج ابلاغ می‌کند.

▪︎ پس از آن‌ تقاضای مطالبه مهریه به ضمیمه مدارک به اداره اجرائیات ثبت ارسال می‌شود.

▪︎ در اداره ثبت اتومبیل، آپارتمان، خودرو، حساب‌های بانکی، سهام و سایر اموالی که به نام مرد است و در مراجع دولتی رسماً ثبت شده‌اند، بازداشت می‌شوند.

▪︎ زوجه می‌تواند در صورت کافی نبودن اموال توقیف‌شده، درخواست ممنوع‌الخروجی زوج را نماید.

▪︎ پس از استعلام و توقیف اموال منقول و غیرمنقول، کارشناس ثبتی که به امور اجرایی پرونده رسیدگی می‌‌کند، به هزینه زوجه موضوع را جهت ارزش‌گذاری به کارشناس دادگستری ارجاع می‌دهد.

▪︎ نظر کارشناس به طرفین ابلاغ می شود، اگر هر یک اعتراضی داشته باشند، با بیان علت به موجب لایحه دفاعیه مراتب را به رئیس اداره ثبت اعلام می‌کند.

▪︎ در صورت عدم اعتراض و قطعی شدن نظریه، مزایده مال از پایه مبلغ کارشناسی شروع می‌شود. در نهایت مال به پیشنهاد‌کننده بالاترین قیمت فروخته می‌شود. اگر خریداری وجود نداشته باشد، زوجه می‌تواند بابت طلبش مال را بردارد یا اموال دیگر زوج را معرفی نماید.

▪︎ از محل فروش مال که شامل طلب زوجه و هزینه‌های اجرایی چون هزینه کارشناس و نیم‌عشر اجرایی است، نیم عشر سهم اداره ثبت معادل ۵ درصد قیمت مال کسر شده و مابقی به زوجه پرداخت می‌شود.

▪︎ اگر زوج هیچ مالی برای توقیف نداشته باشد یا در دسترس نباشد، اداره اجرائیات گواهی عدم وصول تمام یا بخشی از مهریه را صادر و تحویل زوجه می‌دهد. در این مرحله پرونده اجرای ثبت مختومه می‌شود.

▪︎ در مواردی که زوج فوت کرده است برای مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر، اقدامات قانونی از این طریق با شرایط خود طی می‌شود. در این صورت اولین اقدام زوجه اخذ گواهی انحصار وراثت می‌باشد.

▪︎ در مواردی که مرد مدعی پرداخت مهریه به هر طریق می‌باشد، دعوای ابطال اجراییه ثبتی مهریه را در دادگاه صالح اقامه می‌نماید. به ضمیمه دادخواست مدارک کافی حاکی از برائت‌ذمه خود و عدم حقانیت مطالبه زوجه را تقدیم دادگاه می‌نماید.

لازم به ذکر است زوجه نمی‌تواند از طریق اجرای ثبت، زوج را جلب نماید. چون‌ دستور صدور برگ جلب نیازمند اظهارنظر قضایی است در حالیکه در اجرای ثبت رسیدگی قضایی به موضوع نمی‌شود و صرفاً به طور شکلی اموال مرد توقیف شده و به فردش می‌رسد.

مطالبه مهریه از دادگاه

بعد از اجرای ثبت، زوجه برای مطالبه مهریه یا بقیه آن به دادگاه خانواده محل اقامت خود مراجعه می‌کند. برای این منظور دادخواست مطالبه مهریه به ضمیمه مدارک و گواهی عدم وصول مهریه از اجرای ثبت در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه ارسال می‌شود.

مراحل مطالبه مهریه از دادگاه

  • برای ثبت دادخواست مطالبه مهریه از طریق دادگاه، گواهی عدم وصول مهریه که از سوی اجرائیات اداره ثبت صادر شده است، ضمیمه دادخواست می‌شود.
  • خواهان می‌تواند هر میزان مهریه که از طریق اداره ثبت وصول نشده است را در ستون خواسته در دادخواس قید کند.
  • هزینه دادرسی مطالبه مهریه ۳/۵ درصد ارزش مهریه در زمان ثبت دادخواست است.
  • چنانچه زن توانایی مالی پرداخت هزینه دادرسی را در دعوی مطالبه مهریه نداشته باشد، می‌تواند همزمان دعوی اعسار اقامه کند. برای این منظور استشهادیه ۲ نفر شاهد ضمیمه دادخواست اعسار می‌شود. دادگاه ابتدا به ادعای اعسار رسیدگی و اظهارات شهود مبنی بر عدم توانایی مالی زوجه در دادگاه صورت‌جلسه می‌شود. در صورت صدور حکم اعسار، زوجه بطور موقت از پرداخت هزینه دادرسی معاف می‌شود.
  • در مرحله اجرای احکام، مهریه بعلاوه هزینه دادرسی و نیم عشر اجرا که معادل ۵ درصد محکوم‌به است وصول و هزینه‌های دولتی از محل آن برداشت می‌شود.
  • در مواردی که زوج فوت شده نیز همین مراحل باید طی شود. زوجه دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال را به طرفیت وراث حین‌الفوت به دادگاه تقدیم می‌کند. ضمیمه دادخواست، گواهی انحصار وراثت متوفی پیوست می‌شود.
  • اگر متوفی دارای زیر هجده سال و غیر رشید باشد و پدربزرگ پدری وی نیز در قید حیات نباشد، ابتدا باید برای فرزند صغیر قیم تعیین شود. برای نصب قیم به دادسرا سرپرستی و امور محجورین مراجعه می‌شود. پس از صدور قیم نامه، امکان ثبت دادخواست مطالبه مهریه خواهد بود.

اجرای حکم مهریه

پس از صدور حکم قطعی مطالبه مهریه، زوجه درخواست صدور اجراییه را از دادگاه نخستین می‌نماید. چنانچه مرد اقدامی برای پرداخت نکند، در اجرای احکام‌ مدنی پرونده اجرائی تشکیل می‌شود. پس از آن نوبت به استعلام اموال و دارایی محکوم‌علیه و توقیفات سه گانه از طریق اداره ثبت، پلیس راهور و بانکها می‌رسد. اگر زوج مالی در هیچیک از مراجع مذکور نداشته باشد یا کافی برای وصول مبلغ مهریه نباشد، به درخواست زوجه، حکم جلب سیار زوج صادر می‌شود.

چنانچه زوج توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می‌تواند ظرف یکماه از تاریخ ابلاغ اجرائیه دادخواست اعسار از پرداخت محکوم‌به را در دادگاه نخستین ثبت کند. به ضمیمه دادخواست، استشهادیه دو نفر شاهد و لیست اموال پیوست می‌گردد. پس از پذیرش اعسار، زوج زندانی نمی‌شود.

مستثنیات دین در مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه

طبق ماده ۶۱ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی سازمان‌ ثبت اسناد و املاک کشور، اموالی که در اجرای ثبت توقیف نمی‌شوند عبارتند از:

ماده ۶۱- مستثنیات دین بدهکار به شرح ذیل است.
الف – منزل مسکونی که عرفاً در شأن مدیون در حالت اعسار او باشد.
ب – اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری مدیون و افراد تحت تکفل وی لازم است.
ج – آذوقه موجود به قدر احتیاج مدیون و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می ‌شود.
د – کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها
ه- – وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
و – تلفن مورد نیاز مدیون
ز – مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می ‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
تبصره۱ـ چنانچه منزل مسکونی مدیون بیش از نیاز و شأن عرفی او در حالت اعسار بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و مشارٌالیه حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراکننده رأی نباشد به تقاضای بستانکار به وسیله مرجع اجراکننده با رعایت تشریفات قانونی به فروش رفته و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف تأدیه دیون مدیون خواهد شد، مگر اینکه استیفای دین به طریق سهل تری مانند استیفا از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی مدیون یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا بستانکار امکان پذیر باشد که در این صورت دین از طرق مذکور استیفا خواهد شد.

تبصره۲ـ چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرح‌های عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول دین از آن امکان پذیراست، مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد.

تبصره۳ـ در صورت فوت مدیون، دیون از کلیه اموال به جامانده از او بدون استثناء چیزی، استیفاء می‌شود.

مستثنیات دین در دادگاه مهریه طبق ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی است طبق این ماده:
مستثنیات دین صرفاً شامل موارد زیر است:
الف – منزل مسکونی که عرفاً در شان محکوم‌علیه در حالت اعسار او باشد.
ب – اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم‌علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
ج – آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم‌ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می‌شود.
د – کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شان آنها.
ه – وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌ وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
و – تلفن مورد نیاز مدیون.

ز – مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌ بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شان او نباشد.
تبصره ۱ – چنانچه منزل مسکونی محکوم‌علیه بیش از نیاز و شان عرفی او در حالت اعسارش بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و مشارٌالیه حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراءکننده رای نباشد به تقاضای محکوم‌له به‌ وسیله مرجع اجراءکننده حکم با رعایت تشریفات قانونی به فروش رفته و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف تادیه دیون محکوم‌ٌعلیه خواهد شد مگر اینکه استیفای محکوم‌به به طریق سهل‌تری مانند استیفاء از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی محکوم‌ٌعلیه یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا طلبکار امکان‌پذیر باشد که در این‌صورت محکوم‌به از طرق مذکور استیفاء خواهد شد.
تبصره ۲ – چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرحهای عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول محکوم‌به از آن امکان‌ پذیر است مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد.

خلاصه کلام

مهریه مهمترین حقوق مالی زن است که با وقوع عقد مالک آن شده و هر زمان می‌تواند مطالبه نماید. قانون دو روش برای مطالبه مهریه قرار داده است از طریق اجرای ثبت و دادگاه. زن ابتدا به اداره ثبت مراجعه می‌کند پس از آن برای دریافت همه یا بقیه مهریه به دادگاه دادخواست می‌دهد. چنانچه نیاز به وکیل مهریه دارید از طریق شماره‌های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ با ما تماس بگیرید.

دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات رایج

۱– آیا هزینه کارشناسی و نیم‌عشر از اموال زوج قابل برداشت است؟

مامور اجرا مجموع مهریه به قیمت روز و هزینه‌های صرف شده را از محل فروش مال برداشت می‌کند.

۲- در صورت انصراف زوجه از ادامه اجرا آیا باید هزینه اجرایی پرداخت شود؟

طبق قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، در این صورت زوجه الزامی به پرداخت نیم عشر در اجرای ثبت ندارد.

۳- آیا امکان صدور قرار تامین خواسته در دادگاه مهریه است؟

زن می‌تواند قبل از دعوی مطالبه مهریه یا همزمان با آن یا در حین رسیدگی در دادگاه، درخواست صدور قرار تامین خواسته و توقیف اموال مرد را نماید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *