- انواع وصیت و آثار آن – وصایت - 2024-11-30
- نمونه رای پرداخت خسارت راننده مقصر به قیمت یوم الاداء - 2024-11-20
- اعتراض شخص ثالث اصلی (حکمی) و طاری - 2024-11-16
معاونت در جرم عبارت است از اینکه شخصی بدون اینکه در عملیات مجرمانه به طور مستقیم شرکت کند با مباشر جرم (کسی که مستقیماً مرتکب جرم میشود) به یکی از اشکال مذکور در قانون همکاری نماید. معاونت، جرم مستقلی محسوب نمیشود بلکه جرم بودن معاونت از وصف مجرمانه عمل اصلی تبعیت میکند. از این رو اگر وصف کیفری از جرم اصلی سلب گردد. معاونت در جرم نیز فاقد تعقیب و مجازات میشود.
در این مقاله وکیل کیفری به بیان شرایط تحقق معاونت در جرم و مجازات معاون جرم میپردازد. برای اخذ مشاوره، تنظیم شکواییه، دادخواست، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.
شروط تحقق معاونت در جرم
فهرست مطالب
ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی در تعیین مصادیق معاونت در جرم و تحقق آن میگوید: “اشخاص زیر معاون جرم محسوب میشوند:
الف- هرکس دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوءاستفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
ب- هرکس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد.
پ- هرکس وقوع جرم را تسهیل کند.
تبصره- برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است. چنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی شدیدتر از آنچه مقصود معاون بوده است مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیفتر محکوم میشود.”
طبق ماده ۱۲۶، شروط تحقق معاونت در جرم عبارتند از:
۱- عمل مباشر جرم باشد. بنابراین اگر فعل مرتکب اصلی طبق ماده ۲ قانون مجازات اسلامی جرمانگاری نشده باشد، عمل معاون نیز جرم نیست.
۲- بین معاون و مباشر وحدت قصد در ارتکاب آن جرم وجود داشته باشد.
۳- معاونت پیش از وقوع جرم اصلی یا همزمان با آن واقع شود.
۴- در نتیحه عمل معاون، جرم محقق شود. پس چنانچه از سوی مباشر یا شریک عملی صورت نگیرد معاونت محقق نمیشود.
۵- عمل معاون در وقوع جرم اصلی موثر باشد. به عبارتی بین فعل معاون و جرم اصلی رابطه علیت برقرار شود. در معاونت وجود قصد مجرمانه کافی است. از این رو لزومی به توافق و هماهنگی با مباشر و شریک نمیباشد. در جرایم غیرعمدی که وحدت قصد وجود ندارد، معاونت در جرم منتفی است.
بیشتر بدانید:
رکن مادی معاونت در جرم
در ماده ۱۲۶ ارکان مادی معاونت در جرم ذکر شده است.
۱- ترغیب به معنای ایجاد تمایل در مباشر برای ارتکاب جرم است.
۲- تهدید مانند اینکه به مباشر بگوید اگر شمش طلا را نیاوری تو را خواهم کشت.
۳- تطمیع تشویق برای ارتکاب جرم همراه با جلب منفعت است.
۴- تحریک ایجاد انگیزش بالا در مرتکب که وی مصمم به ارتکاب جرم شود. اوصاف تحریک عبارت است از فردی بودن یعنی داشتن مخاطب خاص؛ مستقیم بودن؛ موثر بودن؛ ارتکاب به جرم معین؛ منجز بودن.
۵- ساخت یا تهیه وسیله ارتکاب جرم مانند ساخت کلید برای سرقت.
مجازات معاون جرم
ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی: “در صورتی که در شرع، مجازات دیگری برای معاون تعیین نشده باشد، مجازات وی به شرح زیر است:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات یا حبس دائم است، حبس تعزیری درجه دو یا سه
ب- در سرقت حدی و قطع عمدی عضو، حبس تعزیری درجه پنج یا شش
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی است سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش
ت- در جرائم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایینتر از مجازات جرم ارتکابی
تبصره ۱- در مورد بند(ت) این ماده مجازات معاون از نوع مجازات قانونی جرم ارتکابی است مگر در مورد مصادره اموال، انفصال دائم و انتشار حکم محکومیت که مجازات معاون به ترتیب جزای نقدی درجه چهار، شش و هفت است.
تبصره ۲- در صورتی که به هر علت قصاص نفس یا عضو اجراء نشود، مجازات معاون بر اساس میزان تعزیر فاعل اصلی جرم، مطابق بند(ت) این ماده اعمال میشود.”
ماده فوق مجازات معاونت در جرم را طبق ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی و درجهبندی مجازاتهای تعزیری بیان نموده است. به موجب ماده ۱۵ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹، تمام مصادیق معاونت که در قوانین خاص برای آنها مجازات تعیین شده بود نسخ شده است.
بیشتر بدانید:
طبق تبصره ۱ ماده ۱۲۷، مجازات معاون از نوع مجازات مباشر جرم است. پس اگر مجازات قانونی جرم اصلی حبس باشد مجازات معاون نیز حبس است ولی خفیفتر و با درجه پایینتر. از آنجا که مجازات معاونت یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی است. بنابراین معاونت در جرم درجه هشت مجازات ندارد. ملاک برای تعیین مجازات معاون، مجازات قانونی است نه آنچه مباشر در دادنامه به آن محکوم شده است.
استفاده از طفل و مجنون برای ارتکاب جرم
به موجب ماده ۱۲۸ قانون مجازات اسلامی، کسی که از طفل نابالغ برای ارتکاب جرم استفاده نماید به حداکثر مجازات آن جرم محکوم میشود. از آنجا که کودک غیرممیز قدرت تمیز و تشخیص بد و خوب را ندارد، لذا مسئولیت کیفری ندارد در اینجا آمر (دستور دهنده) مجازات میشود.
دختر تا ۹ سالگی و پسر تا پانزده سالگی غیرممیز و نابالغ هستند. کودک ممیز به طفل بالغ تا سن رشد یعنی هجده سالگی گفته میشود. به موجب ماده ۱۲۹ قانون مذکور، در مواردی که بر اساس اصل شخصی بودن مجازات، طفل یا دیوانه قابل تعقیب نباشد این امر تاثیری در معاون جرم نداشته و وی به مجازات مقرر برای معاونت محکوم میشود.
خلاصه کلام
از آنجا که ممکن است ارتکاب جرم در نتیجه تطمیع یا ترغیب یا تهدید شخص دیگر انجام شود در قانون برای چنین شخصی مجازات مستقل از مرتکب اصلی تعیین شده است. برای تحقق جرم معاونت وجود وحدت قصد با مرتکب جرم مورد نظر و تقارن زمانی بین عمل مرتکب و معاون شرط است. جهت اعطای وکالت از طریق شمارههای درجشده در سایت با ما تماس بگیرید.
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی
سوالات رایج
۱- اگر مجازات جرم اصلی حبس و جزای نقدی باشد مجازات معاون چیست؟
معاون به هر دو مجازات حبس و جزای نقدی ولی درجه پایینتر آن محکوم میشود.
۲- آیا شروع به معاونت قابل تحقق است؟
شروع به معاونت در جرم قابل تحقق نبوده و مجازات ندارد. لکن معاونت در شروع به جرم امکانپذیر است.
۳- آیا معاونت در ترک فعل قابل تصور است؟
معاونت در جرم در ترک فعل قابل محقق است مانند عدم جلوگیری از بردن مال از سوی نگهبان در جرم سرقت.