ضبط وثیقه – مراحل و شرایط آن

ضبط وثیقه - مراحل و شرایط آن
زهرا شریفی

ضبط وثیقه در صورتی اعمال می‌شود که متهم در موعد مقرر در مراحل شکایت کیفری شامل تحقیقات مقدماتی، جلسه دادرسی یا اجرای حکم بدون عذر موجه در نزد مرجع قضایی حاضر نشود. مقررات مربوط به ضبط وثیقه در مورد وجه‌التزام و وجه‌الکفاله نیز جاری است.

در پاره ای جرایم با توجه به نوع و اهمیت آنها، بازپرس اقدام به صدور قرار وثیقه به عنوان قرار تامین کیفری می‌نماید. متهم باید مطابق مبلغ قرار، وجه نقد، مال منقول یا غیر منقول نزد مرجع کیفری بسپرد. در این صورت در موارد غیر وجه نقد، صاحب مال (متهم یا ثالث) در دادسرا حضور یافته و مال را به عنوان وثیقه در گرو مرجع قضایی قرار می‌دهد.

به موجب آن وثیقه‌گذار متعهد می شود در صورت احضار متهم، نزد مقام قضایی حاضر شود و یا اگر وثیقه‌گذار غیر متهم است، متهم را در دادگاه حاضر نماید. چنانچه متهم بدون عذر موجه در مواعد مقرر حاضر نشود، به دستور دادستان وثیقه تودیعی به نفع دولت ضبط می‌شود.

در ادامه وکیل کیفری شرایط ضبط وثیقه، اعتراض و نحوه بازگشت وثیقه را بیان می‌کند. شما می‌توانید برای وکالت، مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در ارتباط باشید.

شرایط ضبط وثیقه

شرایط دستور ضبط وثیقه در مراحل شکایت کیفری عبارت است از:
۱- ضرورت حضور متهم در مرجع قضائی و ابلاغ اخطاریه حضور به وی
۲- در اخطاریه ذکر شده باشد در صورت عدم حضور وثیقه ضبط می‌شود.
۳- اخطاریه به متهم ابلاغ واقعی شده باشد. به عبارتی، از تاریخ درج در سامانه ابلاغ الکترونیکی تا زمانی که باید در دادگاه یا دادسرا حاضر شود ابلاغیه را مشاهده کرده باشد. اگر در این مدت ابلاغیه را مشاهده ننموده باشد ابلاغ قانونی محسوب می‌شود. مراتب مشاهده یا عدم مشاهده متهم ضمیمه پرونده می‌گردد.
۴- عذر موجه مانع حضور وی نزد مرجع قضائی نشده باشد.
۵- متهم در زمان مقرر حاضر نشده باشد.
۶- در مواردی که وثیقه را شخص ثالث تودیع نموده است، اخطاریه به وی به طور کتبی و شفاف ابلاغ شده باشد.
۷- در ابلاغیه ضامن قید شده باشد چنانچه ظرف مدت سی روز متهم را به مرجع قضائی معرفی ننماید وجه‌الوثاقه به نفع دولت ضبط خواهد شد.
۸- اخطار به ضامن، ابلاغ واقعی شده باشد.
۹- وثیقه‌گذار در مدت سی روز متهم را تحویل ندهد.

بیشتر بدانید:

قرار وثیقه و شرایط صدور آن

اعتراض به دستور ضبط وثیقه

طبق ماده ۲۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری، دستور ضبط وثیقه که از سوی دادستان صادر می‌شود به وثیقه گذار (متهم یا شخص ثالث) ابلاغ می‌شود. متهم، وثیقه گذار یا کفیل، حسب مورد ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، اعتراض خود را به موجب لایحه دفاعیه به مرجع رسیدگی‌کننده تقدیم می‌نماید. دادگاه کیفری به اعتراض رسیدگی نموده و رای قطعی صادر می‌شود.

دستور ضبط وثیقه به وثیقه گذار ابلاغ می‌شود، طبق ماده ۲۳۰ قانون، به وی اخطار می‌شود ظرف ۳۰ روز متهم را نزد مرجع قضائی حاضر نماید در غیر اين صورت وثیقه به نفع دولت ضبط خواهد شد. وثیقه‌گذار می‌تواند به منظور عدم مزایده وثیقه، درخواست صدور برگ جلب سیار متهم را نماید تا از این طریق با تحویل وی، از ضبط وثیقه جلوگیری شود.

موارد اعتراض به ضبط وثیقه

اعتراض به دستور ضبط وثیقه بایستی مستند به یکی از موارد ذیل باشد و دلایل استنادی توسط وثیقه‌گذار اعم از متهم یا ثالث، ضمیمه لایحه می‌گردد:
۱- هرگاه مدعی شود در ضبط وثیقه، اخذ وجه‌التزام یا وجه‌الکفاله مقررات قانونی رعایت نشده است.
۲- اگر مدعی شود متهم در موعد مقرر حاضر شده یا او را حاضر کرده‌اند یا شخص ثالثی متهم را حاضر نموده است.
۳- اگر مدعی شود به جهات مذکور در ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری متهم نتوانسته حاضر شود و یا کفیل و وثیقه‌گذار به یکی از آن جهات نتوانسته‌اند متهم را حاضر کنند.
۴- اگر مدعی شود پس از صدور قرار قبولی کفالت یا التزام معسر شده‌اند.
۵- هرگاه وثیقه‌گذار یا کفیل مدعی شود تسلیم متهم به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.

بیشتر بدانید:

قرار کفالت

لازم به ذکر است ادعای اعسار در مورد قرار وثیقه پذیرفته نمی‌شود چرا که مال سابقاً در مرجع قضائی توقیف شده است. اعسار نیازی به ثبت دادخواست ندارد و با درخواست از مرجع کیفری صورت می‌گیرد. دادگاه کیفری اگر آن را احراز نماید، حکم به اعسار و معافیت از پرداخت وجه‌التزام و وجه‌الکفاله صادر می‌نماید.

جهات عذر موجه متهم

جهات عذر موجه طبق ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری عبارت است از:
الف- نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به گونه‏ ای که مانع از حضور شود.
ب- بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
پ- همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.
ت- ابتلاء به حوادث مهم از قبیل بیماریهای واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد.
ث- متهم در توقیف یا حبس باشد.
ج – سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذرموجه محسوب می‌شود.

عدول از ضبط وثیقه

از آنجا که دستور ضبط وثیقه رای نیست، لذا عدول از آن امکان‌پذیر است. به موجب ماده ۲۳۶ قانون فوق، پس از صدور دستور ضبط، صرف حضور متهم در مرجع قضائی موجب عدول از دستور صادره نمی‌شود. چنانچه در فاصله زمانی صدور دستور ضبط تا قبل از پایان عملیات اجرائی که شامل مزایده و انتقال اجرایی سند می‌شود، متهم شخصاً در مرجع قضائی حاضر شود دادستان ابتدا از دستور صادره رفع اثر می‌کند. سپس به جهت تخلف متهم از حضور در موعد مقرر، دستور ضبط حداکثر یک چهارم وجه قرار را صادر می‌نماید.

در اینجا اعتبار قرار تامین قبلی پابرجا می‌ماند. متهم یا شخص ثالث که وثیقه را تودیع نموده‌اند، باید وجه قرار را تکمیل کرده و نقص به وجود آمده را جبران کند. در مواردی که رای بر رد اعتراض متهم یا وثیقه‌گذار صادر شود سپس متهم در دادگاه حاضر شود، مقررات مذکور در این مورد نیز رعایت می‌شود.

اگر متهم یا وثیقه‌گذار یا کفیل ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ دستور ضبط، بخش کسر شده از وجه قرار را به صندوق دادگستری بسپرد، ضبط صورت نمی‌گیرد. در غیر اين صورت پس از ضبط یک چهارم مبلغ وثیقه، اگر متهم خود وثیقه داده باشد، باید نسبت به تکمیل آن اقدام نماید.

چنانچه شخص ثالث وثیقه را تودیع کرده باشد، ممکن است شخص ثالث از خود رفع مسئولیت نموده و درخواست آزادی وثیقه را نماید که در این صورت متهم باید وثیقه‌ای معادل قرار صادره تودیع کند. ممکن است ثالث رفع مسئولیت خود را درخواست نکند در اینجا وی معادل وجه ضبط شده، وثیقه جدید می‌سپرد.

ضبط وثیقه حقوقی

طبق تبصره ۱ ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، محکوم‌علیه رای قطعی حقوقی می‌تواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، درخواست اعسار از پرداخت محکوم‌به (مبلغ مورد حکم) را نماید. تقاضای اعسار خارج از مهلت مذکور پذیرفته نمی‌شود مگر محکوم‌له راضی باشد یا به تشخیص دادگاه، محکوم کفیل معرفی کند یا وثیقه نزد صندوق دادگستری تودیع نماید. پس از معرفی کفیل یا سپردن وثیقه، اگر اعسار به موجب رای قطعی رد شود، مبلغ وثیقه به نفع طلبکار ضبط می‌شود.

اگر وثیقه ‌گذار ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی اجرای احکام حقوقی دادگاه، محکوم را حاضر ننماید‌، دستور ضبط وثیقه توسط رئیس دادگاهی که حکم تحت نظر وی اجرا می‌شود، صادر و نسبت به استیفای محکوم‌به و هزینه‌های اجرایی از محل وثیقه اقدام می‌شود‌. دستور ضبط وثیقه ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی، قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان است.

سخن پایانی

قرار وثیقه یکی از قرارهای تامینی مهم در دادسرا و دادگاه کیفری است. وثیقه و گرو گذاشتن مال نزد مرجع قضائی در ادامه دادرسی کیفری ممکن است مواجه با عدم حضور به موقع متهم شود‌. بنابراین در قانون، دستور ضبط وثیقه توسط دادستان به عنوان ضمانت اجرای تخلف متهم نسبت به حضور وی در مراحل مختلف دادرسی پیش‌بینی شده است. برای اعطای وکالت با شماره‌های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس حاصل نمایید.

دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات متداول

۱- پایان عملیات اجرایی در اجرای احکام چه زمانی است؟

مزایده، فروش ملک، انتقال اجرائی سند در دفترخانه و تایید مراتب مزایده و انتقال توسط دادگاه ختم عملیات اجرائی می‌باشد.

۲- اگر پس از مهلت ده روزه اعتراض به دستور ضبط وثیقه، اعتراض شود آیا قابل ترتیب اثر است؟

طبق اصول و تشریفات دادرسی اعتراض خارج از مهلت رد می‌شود. اما چنانچه دلایل مستحکم مبنی بر عدم حضور متهم در موعد مقرر ارائه شود، دادستان می‌تواند از قرار صادره عدول نماید.

۳- مراحل ضبط وثیقه در کدام مراجع صورت می‌پذیرد؟

ضبط وثیقه حسب مورد توسط اجرای احکام کیفری و حقوقی صورت می‌گیرد.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *