جرم تحصیل مال از طریق نامشروع – مراحل شکایت و مجازات

زهرا شریفی

جرم تحصیل مال از طریق نامشروع از جرایم علیه اموال و مالکیت محسوب می‌شود که شامل اموال منقول و غیرمنقول می‌شود. جرمی خاص است که به موجب ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۳۶۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام، شرایط تحقق و مجازات این جرم بیان شده است. در نوشته حاضر به طور کاربردی شرایط جرم و نحوه تحقق آن، ویژگی‌های جرم، نحوه اثبات و سایر مسائل مهم‌ بیان می‌شود. ضمن اینکه می‌توانید برای وکالت، مشاوره، تنظیم لایحه دفاعیه، دادخواست، شکواییه، اظهارنامه و بررسی مدارک با ما در تماس باشید.

جرم تحصیل مال از طریق نامشروع چیست؟

این جرم همانطور که از نامش پیداست در صورتی واقع می‌شود که شخصی مال متعلق به دیگری را بدون جهت قانونی و بطور نامشروع اخذ و تحصیل نماید. در این صورت زیان‌دیده و متضرر از جرم می‌تواند اقدام به شکایت نماید. در مواردی که جرمی واقع شود و برای آن در مقررات جزا تحت عنوان جرم کلاهبرداری و جرایم در حکم آن و سایر موارد عنوان مجرمانه تعیین نشده باشد و همچنین فعل ارتکابی از طریق نامشروع واقع شده و مال اخذ شده باشد این جرم محقق می‌شود.‌

مراحل شکایت تحصیل مال نامشروع

▪︎ شروع رسیدگی به جرم با ثبت شکواییه در یکی از دفاتر خدمات قضایی و ارسال به دادسرای محل وقوع جرم است.

▪︎ شاکی می‌بایست ادله و مستندات مبنی بر وقوع جرم را ضمیمه شکواییه نماید.

▪︎ پس از اخذ اظهارات متهم در دادسرا، چنانچه ادله وقوع جرم کافی باشد پس از تفهیم اتهام به متهم، بازپرس قرار تامین کیفری که معمولاً قرار وثیقه و معادل خسارات شاکی خصوصی است، صادر می‌کند.

▪︎ اگر بازپرس عقیده بر مجرمیت متهم یا متهمان داشته باشد، قرار جلب به دادرسی صادر می‌شود. در این صورت کیفرخواست از سوی دادستان صادر و پرونده به دادگاه کیفری ۲ جهت رسیدگی و صدور حکم ارسال می‌گردد.

▪︎ چنانچه مدارک پرونده کافی نباشد یا بازپرس نظر بر عدم وقوع جرم تحصیل مال از طریق نامشروع داشته باشد، قرار منع تعقیب صادر می‌نماید. قرار مذکور ظرف ده روز قابل اعتراض در دادگاه کیفری ۲ است تصمیم دادگاه در این خصوص قطعی است.‌

ارکان جرم تحصیل مال نامشروع

ارکان تشکیل‌دهنده جرم شامل رکن مادی، معنوی و قانونی می‌باشد. در مجموع می‌بایست عناصر سه‌گانه جرم مزبور محقق شده باشد تا مرتکب قابل مجازات باشد. در صورت نقص هر یک از موارد مذکور، جرم ثابت نشده و متهم قابل مجازات نمی‌باشد.

رکن مادی 

عنصر مادی به عملیات و رفتار مجرمانه مرتکب گفته می‌شود که منتهی به تحصیل مال از طریق نامشروع شده باشد. اهم موارد عبارتست از:

– موضوع جرم شامل اموال منقول و غیرمنقول می‌شود.

– مال اخذ شده باید متعلق به زیان‌دیده و شاکی باشد و متعلق به دیگری نباشد.

– مال مورد جرم متعلق به مرتکب نباشد.

– عمل مرتکب نباید قابل انطباق با هیچیک از عناوین مجرمانه دیگری باشد.

بیشتر بدانید:

مراحل شکایت و تعقیب کیفری تا صدور حکم

رکن معنوی یا روانی

رکن معنوی جرم به سوءنیت عام و سوءنیت خاص گفته می‌شود. قصد و علم مرتکب به نامشروع بودن عملیات واقع شده سوءنیت عام و قصد تحصیل مال دیگری سوءنیت خاص است.‌ جرم تحثیل مال از طریق نامشروع جرمی مقید به حصول نتیجه است‌. به بیان دیگر، وقتی جرم واقع می‌شود که مال زیان‌دیده توسط مرتکب تحصیل شده باشد.

رکن قانونی

رکن قانونی جرم ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری است. به موجب این ماده: “هر کس به نحوی از انحاء امتیازاتی راکه به اشخاص خاص به جهت داشتن شرایط مخصوص تفویض میگردد نظیر جواز صادرات و واردات و آنچه عرفا موافقت اصولی گفته میشود در معرض خرید و فروش قرار دهد و یا از آن سوءاستفاده نماید و یا در توزیع کالاهائی که مقرر بوده طبق ضوابطی توزیع نماید مرتکب تقلب شود و یا به طور کلی مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده است مجرم محسوب و علاوه بر رد اصل مال به مجازات سه ماه تا دو سال حبس و یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال به دست آمده محکوم خواهد شد.
تبصره- در موارد مذکور در این ماده در صورت وجود جهات تخفیف و تعلیق دادگاه مکلف به رعایت مقررات تبصره ۱ ماده ۱ این قانون خواهد بود.”

طبق اصلاحات قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۹، تبصره ۱ ماده ۱ قانون تشدید حذف شده است. بنابراین جرم تحصیل مال از طریق نامشروع قابل تخفیف و تعلیق مجازات می‌باشد. مجازات جرم تحصیل مال از طریق نامشروع عبارتست از: ۱- حبس تعزیری از سه ماه تا دو سال یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال کسب شده؛ ۲- رد اصل مال به بزه‌دیده. مجازات‌ این جرم طبق ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی درجه شش است.

نحوه اثبات جرم تحصیل مال از طریق نامشروع

هر جرمی برای اینکه به نتیجه برسد و منتهی به مجازات مرتکب شود، می‌بایست از راه ادله اثبات جرم و به طریق درست ثابت شود. جرم تحصیل مال از طریق نامشروع نیز از این امر مستثنی نیست.

تحقیقات مقدماتی و اولیه در دادسرا صورت می‌گیرد. بنابراین مهم است که شاکی در این مرحله ادله و مستندات مثبته مبنی بر تحقق جرم به طریق نامشروع توسط متهم را ارائه نماید. این دلایل می‌تواند رسید دریافت وجه به طور غیرقانونی، شهادت شهود، اقرار متهم اعم از صریح یا ضمنی، فیلم و صدای ضبط شده و سایر دلایل باشد. هر یک از این موارد بنا به مورد و همراه با دفاعی صحیح به مرجع رسیدگی کننده ارائه می‌گردد.

خصوصیات جرم تحصیل مال از طریق نامشروع

▪︎ جرم علیه اموال و مالکیت است.

▪︎ جرمی آنی است. بنابراین در لحظه تحصیل مال از طریق نامشروع، جرم محقق می‌شود.

▪︎ جرمی عمدی، عمومی و غیر قابل گذشت است.

▪︎ جرمی مقید به نتیجه است‌. نتیجه در این جرم، تحصیل مال دیگری از راه نامشروع است.

▪︎ شروع این به جرم مجازات ندارد. چون جرایم درجه ۶ تا ۸ فاقد شروع به جرم هستند.

▪︎ در صورت توبه و ندامت و پشیمانی مرتکب و احراز ندامت توسط مرجع رسیدگی‌کننده، مجازات ساقط می‌شود.

▪︎ مجازات معاونت در جرم به میزان یک تا دو درجه پایین‌تر از مجازات اصلی یعنی درجه هفت یا هشت است.

مرور زمان جرم تحصیل مال نامشروع

جرم تحصیل مال از طریق نامشروع جرمی عمومی و غیرقابل گذشت است. از این رو با توجه به اینکه جرم درجه شش است، مرور زمان شکایت، تعقیب و صدور حکم، پنج سال از زمان تحصیل مال است. در مواردی حکم قطعی صادر شده لکن هنوز اجرا نشده است. در این صورت مرور زمان اجرای حکم پس از انقضای هفت سال از تاریخ صدور حکم قطعی می‌باشد.‌ بنابراین با حصول مرور زمان در هر یک از موارد فوق در جرم مذکور، امکان شکایت یا اجرای حکم نخواهد بود.

بهترین وکیل تحصیل مال نامشروع

وکیل جرم تحصیل مال از طریق نامشروع با تسلط بر مقررات کیفری و تجارب چندین ساله در پرونده‌های متعدد کیفری، طبق ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری و سایر موارد، دفاعی موثر در پرونده می‌نماید. جرم تحصیل مال از طریق نامشروع جرمی خاص و عمومی است لذا می‌بایست به نحو صحیح اقدام قانونی در خصوص شکایت و دفاع صورت پذیرد.

بهترین وکیل در این جرم کسی است که با اشراف کامل بر مقررات جزائی و رویه حاکم بر محاکم جزایی اقدامی نتیجه‌بخش و مطلوب به عمل می‌آورد. همچنین قادر است، با تسلط بر آرای دادسراها و دادگاه‌های کیفری تهران و استدلال قوی و مستند، پرونده را به سمت و سوی نتیجه ایده‌آل پیش ببرد.

کلام آخر

هر جرمی واقع شود می‌تواند به نوعی به حیثیت فردی، اجتماعی، خانوادگی و شغلی فرد لطمه وارد آورد.‌ از این رو، جهت ترمیم حیثیت لکه‌دار شده، جرایم و مجازات‌های قانونی آنها پیش‌بینی شده است یکی از این موارد، جرم تحصیل مال از طریق نامشروع است. جهت مراجعه به وکیل متخصص کیفری از طریق شماره‌های ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ با ما در ارتباط باشید.

دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی

سوالات رایج

۱- آیا بازپرس می‌تواند قرار معافیت از تعقیب در جرم تحصیل مال نامشروع صادر کند؟

قرار معافیت از تعقیب در مورد جرایم درجه هفت و هشت با سایر شرایط امکان‌پذیر است‌. مجازات جرم تحصیل مال درجه شش است. لذا صدور قرار معافیت از تعقیب در این جرم ممنوع است‌.

۲- آیا تعیین مجازات جایگزین حبس در جرم تحصیل مال امکان دارد؟

تعیین مجازات جایگزین حبس در این جرم ممنوع است‌. همچنین دادگاه نمی‌تواند بدون علت قانونی به بیش از حداقل مجازات که سه ماه حبس است کیفر تعیین کند.

۳- آیا دادگاه اختیار تعیین مجازات تکمیلی را دارد؟

دادگاه می تواند ضمن صدور حکم جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، یک یا دو مورد مجازات تکمیلی تعیین نماید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *