- ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی – تحلیل ماده - 2023-11-13
- نمونه لایحه دفاعیه مطالبه حساب دوران وکالت - 2023-11-13
- نمونه دادخواست مطالبه سفته سفید امضاء - 2023-11-13
چک صیادی سندی تجاری است که از ابتدای سال ۱۴۰۰ ثبت ان در سامانه صیادی الزامی شده است. بدین نحو که صادرکننده، مشخصات چک و دارنده را در سامانه صیاد ثبت، سپس دارنده پس از مطابقت دادن مندرجات چک کاغذی با آنچه در سامانه درجشده آن را تایید مینماید. پس از آن کد رهگیری مبنی بر تکمیل فرآیند ثبت چک صیادی در سامانه صادر میشود.
از اینجا چک به عنوان سند تجاری تلقی شده و از حمایت و مزایای قانون صدور چک برخوردار میشود. لازم به ذکر است امکان صدور چک صیادی در وجه حامل وجود ندارد. اگر دارنده قصد انتقال و ظهرنویسی چک را داشته باشد، مراحل فوق را باید انجام دهد. با این تفاوت که در ظهرنویسی، ثبتکننده چک صیادی، دارنده فعلی است. انتقالگیرنده پس از مطابقت مندرجات، آن را تایید و کد صادر میشود.
در تعیین رابطه حقوقی منشا صدور و انتقال چک که در سامانه منعکس است، باید نزدیکترین گزینه انتخاب شود. موارد مذکور شامل دیون، تعهدات، معامله مال منقول، معامله مال غیرمنقول، حقوق و غیره است. در ادامه وکیل وصول مطالبات، چک صیادی و ثبت آن در سامانه صیادی، استعلام چک، قانون چک صیادی و پرسش و پاسخهای مهم را بیان میکند.
ثبت چک صیادی
ثبت چک در سامانه صیادی رویکردی نوین در مقررات چک محسوب میشود. از اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ صدور چک صرفاً با ثبت در سامانه امکانپذیر است. به نقل و انتقال چک، ظهرنویسی گفته میشود. همان گونه که ثبت چک الزامی قانونی است، انتقال آن نیز باید در سامانه صیاد ثبت گردد تا دارنده از مزایای آن بهرهمند شود.
مزایای چک ثبت شده که در مهلت قانونی به بانک ارائه شده عبارت است از:
۱- مسئولیت تضامنی امضاکنندگان چک
۲- مطالبه خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید چک
۳- صدور قرار تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی
طبق ماده ۳۱۵ قانون تجارت، چک باید ظرف مهلت ۱۵ روز و مواعد مذکور در این ماده به بانک ارائه شود والا دارنده نمیتواند از مزایای چک صیادی برخوردار گردد.
ماده ۳۱۵ قانون تجارت: اگر چک در همان مکانی که صادر شده است باید تادیه گردد دارنده چک باید در ظرف پانزده روز از تاریخ صدور وجه آن را مطالبه کند و اگر از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده باشد باید در ظرف چهل و پنج روز از تاریخ صدور چک مطالبه شود.
اگر دارنده چک در ظرف مواعد مذکوره در این ماده پرداخت وجه آن را مطالبه نکند دیگر دعوی او بر علیه ظهرنویس مسموع نخواهد بود و اگر وجه چک به سببی که مربوط به محالعلیه است از بین برود دعوی دارنده چک بر علیه صادرکننده نیز در محکمه مسموع نیست.
استعلام چک صیادی
به منظور افزایش امنیت در معاملات با چک، دارنده میتواند جهت صحتسنجی، شماره شناسه ۱۶ رقمی روی برگه چک بنفش رنگ را به سامانه استعلام چک صیادی به نشانی www.cbi.ir ارسال و اقدام به استعلام نماید. در این صورت از وضعیت اعتباری صادرکننده از نظر تعداد و مبلغ چک برگشتی در صورت وجود و رفع سوءاثر چک مطلع میشود.
انتقال چک در سامانه صیادی
ظهرنویسی چک صیاد به هر تعداد بلامانع است. مشروط بر اینکه مراحل ثبت توسط دارنده فعلی (ظهرنویس) و تایید آن به وسیله دارنده بعدی به درستی انجام شود. اگر ظهرنویسی چک ثبت نشود و به صورت عادی با پشتنویسی چک صورت گیرد، دارندهای که چک بدون ثبت به وی منتقل شده از مزایای اسناد تجاری محروم میشود.
در صورت عدم ثبت ظهرنویسی و انتقال چک در سامانه، چک تبدیل به سندی عادی و مدنی میشود. در این صورت خسارت تأخیر تأدیه چک از تاریخ مطالبه (با ارسال اظهارنامه) یا از تاریخ ثبت دادخواست محاسبه میشود.
نظریه مشورتی انتقال چک
نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۱/۱۲۲۲ – ۱۴۰۱/۱۲/۸ اداره حقوقی قوه قضائیه
◇ اولاً، در فرض نخست که دارنده چک بدون ثبت در سامانه صیاد، چک را از طریق ظهرنویسی به دیگري انتقال داده است، با عنایت به تبصره یک ماده ۲۱ مکرر قانون اصلاح قانون صدور چک (اصلاحی ۱۴۰۰/۱/۲۹) این انتقال از شمول مقررات قانون یادشده و قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ خارج است و دارنده، دارنده موضوع قوانین یادشده محسوب نمیشود و روابط طرفین تابع عمومات قانون مدنی است و دارنده فعلی میتواند وجه آن را وفق مقررات قانون مدنی مطالبه کند. ثانیاً، در فرض دوم که دارنده چک پس از اخذ گواهی عدم پرداخت، چک را از طریق ظهرنویسی یا در برگ جداگانه به دیگري انتقال داده است، این انتقال از شمول مقررات قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ خارج است و این دارنده، دارنده موضوع قانون چک مصوب ۱۳۵۵ با اصلاحات و الحاقات بعدي محسوب نمیشود. ثالثاً، بنا به مراتب یادشده، هر دو فرض سؤال از شمول تبصره الحاقی به ذیل ماده ۲ قانون صدور چک (الحاقی ۱۳۷۶)و قانون استفساریه این تبصره مصوب ۱۳۷۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام و رأي وحدت رویه شماره ۸۱۲ مورخ ۱۴۰۰/۴/۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور که خسارت تأخیر تأدیه چک را از تاریخ سررسید به رسمیت شناخته است، خارج است و محاسبه این خسارت بر اساس عمومات حاکم؛ از جمله ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاههاي عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ صورت میگیرد.
برگشت خوردن چک صیادی
طبق ماده ۵ مکرر قانون صدور چک اصلاحی ۱۳۹۷: “بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانکها و موسسات اعتباری اطلاع می دهد. پس از گذشت بیست و چهار ساعت کلیه بانکها و موسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا هنگام رفع سوء اثر از چک، اقدامات زیر را نسبت به صاحب حساب اعمال نمایند…”
بنابراین اگر چک به واسطه مغایرت در مندرجات آن طبق مواد ۲ و ۴ قانون صدور چک، منجر به صدور گواهی عدم پرداخت شود یا با کسری موجودی گواهی عدم پرداخت صادر شود، بانک مراتب را جهت مسدود نمودن حسابهای صادرکننده به تمام بانکها و موسسات اعتباری اعلام مینماید.
رفع سوءاثر چک صیادی
ادامه ماده ۵ مکرر قانون صدور چک در خصوص رفع سوءاثر چک بیان میکند: تبصره ۳ – در هر یک از موارد زیر، بانک مکلف است مراتب را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی اعلام کند تا فورا و به صورت برخط از چک رفع سوءاثر شود.
الف – واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک محال علیه و ارائه درخواست مسدودی که در این صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک سال، ظرف مدت سه روز واریز مبلغ را به شیوه ای اطمینان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند.
ب- ارائه لاشه چک به بانک محالعلیه؛
ج- ارائه رضایت نامه رسمی (تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی) از دارنده چک یا نامه رسمی از شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیردولتی دارنده چک؛
د- ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک؛
ه- ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک؛
و- سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده.
سخن پایانی
به لحاظ امنیت در مراودات مالی اشخاص از طریق چک، سامانه صیادی ثبت چک بنیان شده است. با ثبت چک توسط صادرکننده و تایید مطابقت مندرجات آن با سامانه، چک به عنوان سند تجاری صادر شده و از این طریق دارنده میتواند از مزایای آن از جمله وصول خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید بهرهمند گردد. جهت اعطای وکالت و تنظیم اوراق قضایی با شمارههای ۰۹۱۲۲۰۹۲۰۴۶ – ۸۸۷۴۶۳۶۱ تماس بگیرید.
دفتر وکالت و مشاوره حقوقی شریفی
پرسش و پاسخ چک صیادی
۱- مشخصات چک صیادی چیست؟
برگ چکهای صیادی در اندازه و فرمت یکسان چاپ میشوند. اطلاعات هویتی صاحب چک بعلاوه شناسه استعلام در قالب یک بارکد دو بعدی روی چک درج میشود. از این رو از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری میگردد که از مزایای آن به شمار میرود.
۲- ثبت و تایید چک صیادی در مورد اتباع چگونه است؟
در مورد اتباع، ثبت و تایید چک با درج کد اتباع (فیدا) امکانپذیر است.
۳- نحوه ثبت و انتقال چک تضمینی چیست؟
چک تضمینی الزاماً از طریق سامانه یکپارچه صیاد و به نام و مشخصات شخص معین ثبت میشود. انتقال چک تضمینی ممنوع است.
۴- اگر یکی از امضاکنندگان چک فاقد اهلیت قانونی یعنی زیر هجده سال یا محجور باشد، وضعیت چک چگونه میشود؟
چنانچه یکی از امضاکنندگان چک فاقد اهلیت باشد. در این صورت با توجه به اصل استقلال امضائات در اسناد تجاری، مسئولیت تضامنی سایر امضاکنندگان و متعهدین اعم از ظهرنویسان و ضامنین چک پابرجاست.
۵- آیا چکهای قدیمی را میتوان صادر نمود؟
چکهای قدیمی مانند سابق قابل صدور به نام شخص معین یا حامل یا بدون درج تاریخ هستند. لکن این قبیل چکها سند عادی محسوب و مطالبه آن تابع دیون عادی و مدنی خواهد بود. به عبارت دیگر، خسارت تاخیر تادیه چک مدنی از تاریخ ثبت دادخواست محاسبه میشود نه از تاریخ سررسید.
۶- آیا در زمان مراجعه به بانک، ارائه چک کاغذی الزامی است؟
در زمان سررسید و وصول وچه چک، ارائه چک کاغذی به بانک جهت مطابقت مندرجات آن با سامانه ضروری است.
۷- در صورت مغایرت برگ چک با سامانه چه اقدامی میشود؟
در صورت مغایرت اطلاعات برگ چک با سامانه صیاد، به درخواست دارنده، گواهی عدم پرداخت صادر میشود. این مورد از مصادیق اختلاف در مندرجات چک طبق ماده ۳ قانون صدور چک محسوب می شود.
۸- پس از صدور گواهی عدم پرداخت چک صیادی، بانک چه اقدامی میکند؟
پس از صدور گواهی عدم پرداخت و اعلام به بانک مرکزی، ظرف ۲۴ ساعت حسابهای صادرکننده و صاحب حساب مسدود می شوند ضمن اینکه سوءاثر چک نیز ثبت میشود.
۹- خسارت تاخیر تادیه چک تجاری و غیر تجاری چگونه محاسبه میشود؟
خسارت تاخیر تادیه چک صیادی که در سامانه صیاد ثبت شده است، بر اساس تبصره ماده ۲ قانون صدور چک میباشد. لکن در خصوص چک مدنی و غیر تجاری، ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی اعمال میشود.
۱۰- آیا چک قدیمی قابلیت صدور اجراییه مستقیم دارد؟
اگر در گواهی عدم پرداخت چک غیر صیادی، کد رهگیری توسط بانک درج شده باشد، میتوان نسبت به چک درخواست صدور اجرائیه نمود.
۱۱- موارد کیفری صدور چک بلامحل طبق قانون صدور چک کدامند؟
موارد کیفری چک صیادی در قانون صدور چک عبارتند از: ۱- صدور چک بلامحل بی وعده و با رعایت ماده ۱۳ این قانون. ۲- دستور عدم پرداخت غیرواقع چک از سوی صادرکننده یا صاحب حساب. ۳- صدور چک با علم به مسدود بودن آن. در این موارد مرتکب پس از احراز و اثبات مراتب به جرم صدور چک بلامحل تعقیب و محکوم می شود.
۱۲- خسارت تاخیر تادیه چک صیادی از چه زمانی تعلق میگیرد؟
خسارت تاخیر تادیه چک صیادی از تاریخ سررسید است و در خصوص چک غیرصیادی و عادی از تاریخ دادخواست محاسبه می شود.
سلام بنده یک چک را از فردی گرفته ام و فرد مذکور در سامانه صیاد به نام بنده ثبت نموده و بنده پس از دریافت چک بدون اینکه امضایی پشت چک داشته باشم چک را بابت خرید تحویل فرد دیگری داده ام و در سامانه صیاد نیز چک را انتقال داده ام در سرسید بعلت نبودی موجودی چک فرم شده و صادر کننده چک فراری شده است آیا دریافت کننده چک میتواند از بنده شکایت کرده و وجه چک را از من بگیرد؟
باسلام و وقت بخیر، ملاک در مطالبه چک از ظهر نویس (شما) در چک های صیادی، ثبت انتقال در سامانه است بنابراین دارنده به استناد این می تواند وجه را از شما مطالبه کند. البته در دعوای دارنده چک علیه ظهرنویس باید موعد یکساله از تاریخ برگشت تا ثبت دادخواست رعایت شده باشد اگر تاریخ دادخواست بیش از یکسال از صدور گواهی عدم پرداخت باشد دعوا مردود است. در نهایت شما هر زمان می توانید علیه صادرکننده طرح دعوی کنید.